Hướng đến giá trị xuất khẩu mắc ca đạt 400 triệu USD

TMO - Đến năm 2030, sản lượng mắc ca qua chế biến của cả nước sẽ đạt 130 nghìn tấn và đạt 500 nghìn tấn vào 2050, giá trị kim ngạch xuất khẩu khoảng 2,5 tỷ USD.

Vừa qua, tại tỉnh Lâm Đồng, Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ NN&PTNT) phối hợp cùng Hiệp hội Mắc ca Việt Nam và các đơn vị liên quan tổ chức Hội nghị triển khai kế hoạch thực hiện Đề án phát triển bền vững mắc ca giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050.  

Thông tin từ Tổng cục Lâm nghiệp cho biết, đến nay, cả nước có 28 tỉnh trồng mắc ca, với tổng diện tích gần 19.000 ha, được trồng chủ yếu ở hai vùng Tây Bắc và Tây Nguyên; diện tích cho thu hoạch khoảng 7.000 ha với sản lượng năm 2021 ước đạt gần 9.000 tấn hạt.

Tại khu vực Tây Nguyên, năng suất đối với mắc ca 10 tuổi trở lên đạt 4 tấn hạt tươi/ha trồng thuần và 2,8 tấn hạt tươi/ha trồng xen. Cũng theo Bộ NN&PTNT, sản lượng mắc ca năm 2021 của vùng Tây Bắc ở vào khoảng 1,6 nghìn tấn, vùng Tây Nguyên đạt 6,5 nghìn tấn và các vùng khác khoảng 369 tấn.

Trước đó, vào tháng 3/2022 Thủ tướng Chính phủ quyết định phê duyệt đề án phát triển bền vững mắc ca giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn 2050. Đề án hướng đến phát triển mắc ca thành ngành hàng sản xuất hiệu quả, bền vững, góp phần thực hiện chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050. Sản lượng mắc ca qua chế biến sẽ đạt khoảng 130.000 tấn hạt vào năm 2030 và đạt 500.000 tấn vào 2050. Giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt 400 triệu USD vào năm 2030 và đạt 2,5 tỷ USD vào 2050.  

Xuất khẩu mắc ca hướng đến giá trị đạt 400 triệu USD vào năm 2030. Ảnh: Văn Nhiên 

Theo đánh giá của Tổng Cục Lâm nghiệp mắc ca cần phát triển thành ngành hàng sản xuất hiệu quả, bền vững, góp phần thực hiện Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, phát triển kinh tế-xã hội, bảo vệ môi trường và bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước.

Trên cơ sở tổng kết, đánh giá hiệu quả phát triển mắc ca giai đoạn 2021-2030, các cơ quan chức năng sẽ định hướng cụ thể về quy mô diện tích và vùng trồng mắc ca đến năm 2050, phấn đấu đạt khoảng 250.000ha; đồng thời hướng tới mục tiêu xây dựng mới khoảng 300-400 cơ sở sơ chế, chế biến, công suất mỗi cơ sở từ 100-200 tấn hạt/năm. 

Để triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án, Bộ NN&PTNT yêu cầu các đơn vị, địa phương quản lý chặt chẽ công tác sản xuất, buôn bán giống cây mắc ca theo thẩm quyền và quy định của pháp luật; xử lý nghiêm đối với những tổ chức, cá nhân sản xuất, cung ứng giống mắc ca vi phạm pháp luật.

Các đơn vị, các sở ban ngành, địa phương và các đơn vị khoa học rà soát, đánh giá, xác định quy mô và quỹ đất thuộc quy hoạch rừng sản xuất để phát triển loại cây trồng này theo phương thức trồng thuần loài; trồng xen trên đất trồng cây công nghiệp và đất trồng thuộc quy hoạch rừng phòng hộ, phù hợp với quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất của địa phương.

Các địa phương rà soát diện tích có điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp với yêu cầu sinh thái của cây mắc ca tiến hành đánh giá, xác định quy mô và quỹ đất phù hợp để trồng mắc ca phù hợp với quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất theo quy định.

Xây dựng cơ chế, chính sách của địa phương theo hướng khuyến khích liên kết sản xuất để hình thành vùng trồng thâm canh cây mắc ca tập trung; thúc đẩy các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đầu tư, phát triển mắc ca theo chuỗi giá trị, chế biến sâu, gắn với thị trường tiêu thụ.

Hiệp hội Mắc ca Việt Nam đề xuất Bộ NN&PTNT tiếp tục nghiên cứu, ban hành các chính sách để phát triển mắc ca bền vững. Nâng cao năng lực sản xuất giống, nghiên cứu giống để đưa ra các giống phù hợp với điều kiện tự nhiên, phù hợp quy trình và phong tục canh tác của từng vùng.

Hiệp hội cũng kiến nghị Bộ NN&PTNT thành lập các viện nghiên cứu chuyên sâu về mắc ca, nghiên cứu về các vấn đề sâu hại, dịch bệnh trên cây này để có phương án canh tác hiệu quả. Cùng với đó là xây dựng và bảo vệ thương hiệu, hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng dịch vụ phụ trợ như phân bón, xây dựng các nhà máy chế biến để nâng cao giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường.

Vụ phát triển rừng (Tổng cục Lâm nghiệp) cho biết, đối với thị trường tiêu thụ, các địa phương cần hỗ trợ, xây dựng thương hiệu sản phẩm mắc ca, gắn với chỉ dẫn địa lý. Cùng với đó là thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm.

Các địa phương cũng cần phối hợp với các Bộ, Hiệp hội Mắc ca Việt Nam và các doanh nghiệp để thực hiện các biện pháp mở rộng thị trường xuất khẩu, tháo gỡ rào cản thương mại. Thực hiện các biện pháp đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch sản phẩm nhân và hạt mắc ca nguyên vỏ, các sản phẩm chế biến sâu vào thị trường các nước.

Theo Bộ NN&PTNT, nhu cầu tiêu thụ sản phẩm mắc ca thế giới ngày càng tăng, dự báo đến 2025 thị trường cần khoảng 220.000 tấn nhân, tương đương 850.000 tấn hạt tươi. Hiện nay, nhu cầu mắc ca thế giới cao gấp 4 lần tổng sản lượng. Ở Việt Nam, dư địa mở rộng thị phần của mắc ca  tại các thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Hà Lan, Đức còn rất lớn.  

Lâm Đồng là một trong các địa phương với nhiều vùng có điều kiện khí hậu đặc thù, phù hợp với sự sinh trưởng, phát triển của cây mắc ca. Theo thống kê của Sở NN&PTNT tỉnh, đến hết năm 2021, toàn tỉnh có khoảng 7.384 ha mắc ca. Lâm Đồng đã nghiên cứu và phát triển cây mắc ca hơn 15 năm; đến nay, có thể khẳng định mắc ca là cây trồng mới có nhiều triển vọng tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Để phát triển mắc ca thành một ngành hàng có giá trị cao và bền vững, nâng cao thu nhập cho người dân và góp phần phục hồi độ che phủ rừng trên các diện tích đất lâm nghiệp đang sản xuất nông nghiệp lâu năm; thực hiện Quyết định 344/QĐ-TTg ngày 15/3/2022 của Thủ tướng chính phủ, hiện nay, Lâm Đồng đang xây dựng kế hoạch phát triển mắc ca bền vững giai đoạn 2022 - 2030, định hướng đến năm 2050.

Ngọc Liên