Hệ thống sông ngòi đang được “bảo vệ” thế nào?

TMO – Nhiều ý kiến cho rằng cần bổ sung chính sách quy định liên quan đến bảo vệ lòng, bờ bãi sông, đặc biệt là bổ sung quy định về phạm vi bảo vệ và Luật hoá các quy định về hành lang, quy định về khai thác cát, sỏi lòng sông và bảo vệ lòng, bờ, bãi sông.

Liên quan đến công tác quản lý các hoạt động trong phạm vi lòng, bờ, bãi sông, theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, Luật Tài nguyên nước có các quy định về đảm bảo sự lưu thông của dòng chảy tại Điều 30, quy định về hành lang bảo vệ nguồn nước tại Điều 31 và quy định về phòng, chống sạt, lở bờ bãi sông tại Điều 63. Các văn bản dưới Luật có Nghị định số 43/2015/NĐ-CP về quản lý, lập hành lang bảo vệ nguồn nước và Nghị định số 23/2020/NĐ-CP quy định về cát, sỏi lòng sông và bảo vệ lòng, bờ, bãi sông.

Tuy nhiên, thực tế tại nhiều địa phương vẫn có tình trạng san, lấp, kè bờ, lấn sông, cải tạo cảnh quan các vùng đất ven sông hoặc hoạt động khai thác khoáng sản, cát, sỏi lòng sông gây ra hiện tượng sạt, lở bờ sông. Do đó, để bảo vệ lòng, bờ, bãi sông, đảm bảo sự lưu thông của dòng chảy, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có văn bản gửi Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc đôn đốc thực hiện Nghị định số 23/2020/NĐ-CP của Chính phủ trong đó lưu ý khi thẩm định đánh giá tác động môi trường đối với các dự án khai thác cát, sỏi và cải tạo cảnh quan cần tuân thủ đầy đủ về thẩm quyền, quy định kỹ thuật và các yêu cầu về bảo vệ lòng, bờ, bãi sông.

Sông Hồng (đoạn chảy qua địa phận Hà Nội).

Về quản lý hành lang bảo vệ nguồn nước, thực hiện quy định của Nghị định số 43/2015/NĐ-CP ngày 06/5/2015 của Chính phủ quy định về lập, quản lý hành lang bảo vệ nguồn nước, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã triển khai thực hiện trách nhiệm đôn đốc các địa phương trong công tác quản lý hành lang bảo vệ nguồn nước, cụ thể: Nghị định quy định danh mục nguồn nước phải lập hành lang bảo vệ phải hoàn thành trong thời hạn không quá hai năm kể từ ngày Nghị định có hiệu lực (01/7/2015).

Liên quan về công tác phòng, chống khắc phục hậu quả tác hại do nước gây ra, cụ thể là phòng, chống hạn hán, lũ lụt, ngập úng nhân tạo, tại Điều 60 Luật Tài nguyên nước đã quy định hồ, ao, đầm, phá không được san lấp để phòng, chống ngập, úng và bảo vệ nguồn nước và quy định UBND cấp tỉnh công bố danh mục hồ, ao, đầm, phá không được san lấp trong phạm vi địa phương.

Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có Công văn đôn đốc số 3129/BTNMT-TNN ngày 10/6/2021 gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về việc lập danh mục hồ ao không được san lấp. Tính đến nay cả nước có 21/63 tỉnh, thành phố đã lập danh mục hồ ao không được san lấp với 4481 hồ, ao đầm (3049 hồ, 1307 ao, 122 đầm và 03 hồ ao là di tích lịch sử).

Trước thực tế, trên cùng một dòng sông, đoạn sông đang được nhiều cơ quan quản lý như tài nguyên nước, thuỷ lợi, giao thông, đất đai, xây dựng... theo yêu cầu của quản lý chuyên ngành (pháp luật về giao thông đường thuỷ nội địa điều chỉnh luồng lạch và phần sông có công trình thủy; pháp luật đê điều, phòng chống thiên tai điều chỉnh phần bờ và bãi sông có đê...), khi xảy ra xói lở, sạt lở bờ thì phần phòng do ngành tài nguyên và môi trường thực hiện, tuy nhiên phần chống lại do ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn thực hiện.

Bên cạnh đó, các vấn đề mang tính liên ngành, liên tỉnh, địa phương như: quy hoạch, phát triển, khôi phục rừng đầu nguồn, bảo vệ nguồn sinh thuỷ; bảo vệ nguồn nước trong quá trình thực hiện các dự án thuỷ điện, thuỷ lợi, nuôi trồng thuỷ sản... chưa có sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa cơ quan quản lý tài nguyên nước với các cơ quan, bộ, ngành liên quan và uỷ ban nhân dân các tỉnh nhất là còn sự giao thoa, chưa làm rõ được đối tượng quản lý về nguồn nước và công trình thuỷ lợi giữa lĩnh vực tài nguyên nước và thuỷ lợi.

Để tăng cường vai trò của cơ quan quản lý tài nguyên nước về thống nhất các hoạt động bảo vệ, quản lý tài nguyên lưu vực sông hiện nay, trong đề nghị xây dựng dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi), dự kiến trình Quốc hội khóa XV xem xét trong năm 2023, Bộ Tài nguyên và Môi trường kiến nghị bổ sung chính sách quy định liên quan đến bảo vệ lòng, bờ bãi sông, đặc biệt là bổ sung quy định về phạm vi bảo vệ và Luật hoá các quy định về hành lang, quy định về khai thác cát, sỏi lòng sông và bảo vệ lòng, bò, bãi sông ở các văn bản dưới Luật theo hướng: mở rộng phạm vi của vùng quản lý sông theo đó gồm cả vùng đê và vùng thực vật ven đê; tăng cường vai trò quản lý nhà nước của cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên nước, theo đó, tất cả các hoạt động có liên quan đến đất và nước trong vùng sông phải được sự chấp thuận của cơ quan quản lý sông được chỉ định cụ thể bất kỳ tổ chức/cá nhân có ý định xây dựng, tái tạo hoặc dỡ bỏ công trình trên đất trong vùng sông phải được sự cho phép của cơ quan quản lý sông và chỉ được sử dụng sau khi được kiểm tra bởi cơ quan quản lý sông. 

Lê Hùng