Hà Nội phát triển hệ thống giao thông thông minh

TMO - Giao thông vận tải đóng vai trò quan trọng trong hoạt động kinh tế xã hội, nhất là ở các thành phố lớn. Thành phố Hà Nội đang đẩy mạnh nghiên cứu hoàn thiện Hệ thống giao thông thông minh (ITS) nhằm hình thành quản lý hiệu quả hơn hoạt động giao thông của thành phố. 

Theo thông tin từ Phòng Cảnh sát giao thông (Công an thành phố Hà Nội) cho biết, năm 2023 toàn thành phố đã có gần 231 nghìn phương tiện đăng ký mới, bao gồm 56.049 ôtô, 169.057 môtô, 5.892 xe máy điện. Cùng với số lượng phương tiện đăng ký mới trong năm 2023 nâng tổng số phương tiện đang được quản lý trên 8 triệu phương tiện, trong đó có khoảng gần  1,2 triệu xe ôtô, hơn 6,7 triệu xe môtô, gần 188 nghìn xe máy điện.

Mạng lưới giao thông đường bộ Hà Nội hiện đang khai thác có tổng chiều dài là hơn 23,4 nghìn km bao gồm 5 tuyến cao tốc và vành đai, 11 tuyến đường quốc lộ, 128 tuyến đường tỉnh, 1.220 tuyến đường đô thị...Tuy nhiên quỹ đất dành cho hạ tầng giao thông chỉ đạt 12-13%, kém rất nhiều so với con số 23-26% theo quy định của Hà Nội. Do đó tình trạng ùn tắc giao thông cũng như ô nhiễm môi trường là không thể tránh khỏi.Thực tế trên đòi hỏi, TP.Hà Nội cần phải đầu tư, nâng cấp hạ tầng giao thông vận tải để đáp ứng như cầu sử dụng, tham gia giao thông của người dân.

Giao thông đô thị của Thủ đô hiện đang đối diện với nhiều thách thức ùn tắc giao thông, tai nạn giao thông, và ô nhiễm môi trường; tỷ lệ vận tải hành khách công cộng còn thấp, dữ liệu giao thông chưa có tính đồng bộ, kết nối….Với những hạn chế đó đòi hỏi Hà Nội cần có phương án, giải pháp kịp thời để giải quyết mọi tình trạng trên, hướng tới phát triển giao thông hiện đại hoá, ứng dụng được nhiều tiến bộ, khoa học công nghệ.

 Sở GTVT đã hoàn thiện Đề án xây dựng hệ thống giao thông thông minh thành phố Hà Nội. Đây được xem là cơ sở quan trọng nhằm hình thành hệ thống giao thông thông minh, quản lý hiệu quả hơn hoạt động giao thông của thành phố cũng như tiết kiệm tối đa chi phí cho ngân sách phải bỏ ra cho lĩnh vực giao thông. Bên cạnh đó là phát triển giao thông công cộng bền vững cũng như dữ liệu được tích hợp và chia sẻ. 

Để thực hiện các mục tiêu trên, Hà Nội cần phải có một Hệ thống giao thông thông minh (ITS). Hệ thống này giúp tăng cường thông tin giao thông và nâng cao hiệu quả quản lý điều hành. Phát triển cơ sở hạ tầng cho ITS sẽ giúp dữ liệu được dùng chung cũng như chia sẻ tới các chủ thể tham gia khai thác dữ liệu như các sở, ngành...Qua đó sẽ tiết kiệm được rất nhiều chi phí cho việc quản lý cũng như khai thác dữ liệu giao thông. 

Thành phố Hà Nội hướng tới mục tiêu phát triển, hoàn thiện Hệ thống giao thông thông minh nhằm giải quyết những thách thức về tình trạng ùn tắc, ô nhiễm môi trường... tại thành phố. 

Hệ thống ITS sẽ gồm 4 phần chính là: Người dùng ITS; phương tiện giao thông tích hợp thiết bị thông minh; cơ sở hạ tầng giao thông thông minh và trung tâm điều hành; giám sát giao thông thành phố. Trong đó, người dùng ITS chính là người dân tham gia giao thông và người quản lý, điều hành giao thông. Người dùng không những là đối tượng thụ hưởng dịch vụ ITS mà còn là chủ thể tham gia, đóng góp thông tin cho ITS.

Với hệ thống ITS sẽ lấy người dân làm trung tâm, nghĩa là người dân có thể thông qua thiết bị thông minh như smartphone để cài đặt các ứng dụng giao thông thông minh và thanh toán qua điện thoại (thẻ, tài khoản ngân hàng hay ứng dụng thanh toán trực tuyến …). Phương tiện giao thông tích hợp thiết bị thông minh từ ô tô con, xe khách cho đến xe máy, xe đạp …

Đối với cơ sở hạ tầng giao thông thông minh và trung tâm điều hành; giám sát giao thông thành phố, sẽ thực hiện các nhiệm vụ như: Quản lý giao thông, quản lý khẩn cấp, quản lý bảo trì bảo dưỡng, thông tin giao thông, quản lý dữ liệu… Việc thu thập dữ liệu được thực hiện thông qua camera giám sát, đèn tín hiệu giao thông, bãi đỗ xe, cảm biến IoT… cũng như quá trình xử lý thông tin sẽ có sự trợ giúp của trí thông minh nhân tạo (AI) nhằm đưa ra quyết định.

Ngoài ra, ITS còn giúp giảm tình trạng tai nạn giao thông, giảm thiểu ùn tắc, mang lại hiệu quả trong vận chuyển hàng hoá, giảm thiểu tác động đến môi trường, tăng cường thông tin cho người tham gia giao thông ở TP.HN bằng cách cung cấp cho lái xe thông tin theo thời gian thực về tình trạng giao thông, nguy hiểm trên đường và khả năng va chạm, tối ưu hóa thời gian tín hiệu giao thông, cung cấp cho người lái thông tin giao thông theo thời gian thực và các tuyến đường thay thế, cung cấp theo dõi theo thời gian thực hàng hóa đang vận chuyển, cho phép lập kế hoạch tuyến đường xe tải hiệu quả, giảm thiểu chậm trễ và tối ưu hóa lượng nhiên liệu tiêu thụ.

Cùng với đó ITS góp phần bảo vệ môi trường, tăng cường thông tin cho người tham gia giao thông bằng cách thúc đẩy các phương pháp lái xe tiết kiệm nhiên liệu, giảm thiểu ùn tắc giao thông và giảm thiểu phát thải khí thải từ xe cộ, cung cấp thông tin theo thời gian thực về tình trạng giao thông, vị trí các phương tiện giao thông công cộng và các sự kiện giao thông. Điều này có thể giúp người đi lại lập kế hoạch cho chuyến đi của họ tốt hơn và tránh các tình huống giao thông bất ngờ.

Hệ thống giao thông thông minh sử dụng các tiến bộ khoa học công nghệ vào công tác quản lý điều hành giao thông nhằm tối ưu hiệu quả khai thác cơ sở hạ tầng, nâng cao tiện ích cho người tham gia giao thông, giảm thiểu ùn tắc, tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường, là một trụ cột quan trọng của Thành phố thông minh. Phát triển hệ thống giao thông thông minh là cơ sở nền tảng để phát triển những lĩnh vực kinh tế-xã hội khác.

Về lộ trình phát triển hệ thống giao thông thông minh ITS của Hà Nội, Sở GTVT Hà Nội cho biết, giai đoạn 2024-2026 sẽ hoàn thành nâng cấp Trung tâm quản lý điều hành Giao thông công cộng thành Trung tâm Quản lý và Điều hành giao thông thành phố. Xây dựng bản đồ số giao thông thành phố, tập trung đầu tư, lắp đặt các thiết bị giám sát, điều hành giao thông, xây dựng phần mềm ứng dụng thông tin giao thông thành phố Hanoi Map…

Giai đoạn 2027-2030, ưu tiên hàng đầu là xây dựng Trung tâm điều hành giao thông thông minh tích hợp của thành phố Hà Nội, giai đoạn 2030-2045, Hà Nội sẽ đẩy mạnh việc xây dựng phần mềm mô phỏng trực tuyến Bản sao số cho hệ thống giao thông thành phố. Ứng dụng hệ thống ITS xây dựng giao thông thông minh trên địa bàn TP Hà Nội là hướng đi đúng đắn nhằm đạt được mục tiêu xây dựng hệ thống giao thông Thủ đô an toàn, thông minh, hiện đại, tạo đà cho kinh tế, xã hội phát triển bền vững.

Để hoàn thiện việc xây dựng hệ thống giao thông thông minh thành phố cần rất nhiều sự trợ giúp từ cơ chế, chính sách của Hà Nội nói riêng và trung ương nói chung. Bên cạnh việc cần có các tiêu chuẩn rõ ràng về việc kết nối, liên thông dữ liệu thì cơ chế khuyến khích hợp tác công – tư trong xây dựng, vận hành các cấu phần của hệ thống giao thông thông minh cũng rất cần thiết. Bởi cơ chế này sẽ giúp giảm thiểu tối đa chi phí mà ngân sách phải bỏ ra khi xây dựng giao thông thông minh. 

Hà Trang