TMO - Mặc dù hiệu lực xử phạt hành vi không phân loại chất thải rắn sinh hoạt được triển khai từ ngày 1/1/2025, tuy nhiên, trên địa bàn TP. Hà Nội việc thực hiện phân loại rác còn gặp nhiều khó khăn, thách thức.

Từ ngày 1/1/2025, quy định xử phạt đối với hành vi không phân loại rác tại nguồn theo Nghị định 45/2022/ND-CP ngày 7/7/2022 của Chính phủ chính thức có hiệu lực. Theo đó, quy định phạt từ 500 nghìn đồng đến 1 triệu đồng đối với hộ gia đình và cá nhân không thực hiện phân loại rác thải theo quy định. Thực tế đến thời điểm này, nhiều nơi ở TP.Hà Nội việc thực hiện vẫn còn nhiều khó khăn, nhiều người dân vẫn chưa quan tâm đến việc phân loại rác tại nguồn.

Phân loại rác tại nguồn là một trong những sách môi trường chính có hiệu lực từ 1/1/2025, theo hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường nhắm thực hiện Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Theo đó, cá nhân, gia đình phân loại chất rắn sinh hoạt hoạt làm 3 loại, gồm: Chất rắn rắn có khả năng sử dụng, tái sinh chế độ; chất thải thực phẩm (thức ăn thừa, rác thải hữu cơ… được tận dụng, tái chế chế độ ăn chăn nuôi hoặc làm phân bón hữu cơ); Chất lỏng rắn sinh hoạt khác. Trong những năm qua, quận Hoàn Kiếm triển khai nhiều chương trình, kế hoạch bảo vệ môi trường như xóa bếp than tổ ong, xây dựng trường học xanh, thí điểm đo khí thải xe máy…

Từ ngày 1/7/2024, quận Hoàn Kiếm triển khai thí điểm mô hình "Quản lý, phân loại, thu gom, vận chuyển rác thải tại nguồn" trên toàn địa bàn. Hoạt động được cấp ủy, chính quyền quan tâm chỉ đạo, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và người dân tích cực tham gia.

Từ đó việc thu gom rác thải tại nguồn, vận chuyển rác thải đạt được một số kết quả tích cực như rác thải được thu gom, vận chuyển kịp thời, không để tồn đọng rác trên địa bàn. Tình trạng rác thải vứt không đúng nơi, đúng giờ quy định được hạn chế. Lượng rác tái chế mỗi ngày thu gom trung bình khoảng 2,95 tấn, tăng gần 35% so với khối lượng rác tái chế thu gom trước khi thực hiện phương án thí điểm, còn lượng rác sinh hoạt giảm từ gần 3% so với trước khi thực hiện phân loại rác.

Đáng chú ý, nhận thức của các cấp, ngành và người dân về bảo vệ môi trường được nâng lên. Người dân dần thay đổi tư duy và hình thành thói quen phân loại rác thải tại nhà. Lãnh đạo Công ty Môi trường đô thị Hà Nội, Chi nhánh Hoàn Kiếm cho biết, đơn vị sẽ tiếp tục đầu tư trang bị các phương tiện xe máy, thiết bị phục vụ công tác quản lý rác thải tại nguồn, xây dựng hệ thống thu gom, phân loại, vận chuyển rác thải hiện đại, theo hướng cơ giới hóa.

Bên cạnh đó, đơn vị xây dựng các giải pháp, phương án thu gom rác kết hợp tuyên truyền đến từng người dân trong việc phân loại rác tại nguồn; kiểm tra, giám sát chặt chẽ đơn vị, khách hàng, người dân chưa thực hiện phân loại theo quy định để kết hợp cùng chính quyền tuyên truyền, nhắc nhở. Thời gian qua, năm quận gồm Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Nam Từ Liêm đã thí điểm phân loại rác thải tại nguồn và đạt những kết quả tích cực, dần hình thành thói quen phân loại rác. Đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội cho biết, quá trình thí điểm phân loại rác tại nguồn đã đạt được một số kết quả nhất định.

Các kết quả như thu gom được 160 tấn rác thải cồng kềnh, giảm khối lượng rác thải phải vận chuyển đi xử lý. Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn còn một số khó khăn, như vẫn còn tình trạng người dân bỏ rác không đúng giờ, không đúng nơi quy định, không cho vào túi kín gây mất vệ sinh môi trường. Tỷ lệ người dân thực hiện phân loại rác tại nguồn chưa cao, vi phạm vẫn xảy ra, lực lượng chức năng phải tiếp tục nhắc nhở và tuyên truyền.

Việc phân loại rác thải tại nguồn của TP. Hà Nội còn gặp nhiều khó khăn, thách thức. (Ảnh minh hoạ).

Công tác kiểm tra, giám sát và xử phạt chưa được thường xuyên, liên tục do lực lượng của các phường và các chủ đầu tư còn khá mỏng và thiếu trang thiết bị, phương tiện. Còn theo đại diện Công ty Môi trường đô thị Hà Nội, đơn vị đầu tiên thực hiện thu gom, xử lý rác thải phân loại rác tại nguồn, đơn vị đã đầu tư nhiều trang thiết bị, xe chở rác và nhà máy xử lý rác thải cồng kềnh để phục vụ việc phân loại rác thải, nhưng còn thiếu hướng dẫn, cơ chế cho các doanh nghiệp thu gom, vận chuyển, xử lý rác.

Quy trình, định mức cho công tác phân loại rác tại nguồn đã có, nhưng chưa có hướng dẫn để tính toán đơn giá thu gom, vận chuyển cũng như xử lý các loại chất thải và chi phí để xử lý chất thải nguy hại. Theo các chuyên gia về môi trường, để việc phân loại rác tại nguồn đạt hiệu quả, cần hoàn thiện hệ thống pháp luật về quản lý rác thải, trong đó quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan; chế tài xử phạt nghiêm minh đối với hành vi vi phạm.

Cùng với đó, thành phố cần đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng đồng bộ, hiện đại từ khâu phân loại, thu gom, vận chuyển đến xử lý rác thải; tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức, thay đổi thói quen của người dân về phân loại rác tại nguồn để xây dựng môi trường của Thủ đô ngày càng xanh, sạch, đẹp.

Trong thời gian qua, UBND thành phố đã ban hành nhiều văn bản về phát triển khai, cụ thể hóa Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường; tăng cường kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí; thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải; tổ chức, tuyên truyền tác động các ngày Môi trường thế giới, Tuần lễ Quốc gia nước sạch và bảo vệ sinh môi trường… Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn một bộ phận người dân trên địa bàn TP.Hà Nội chưa có sự quan tâm đúng đến việc bảo vệ môi trường…

Tuy nhiên, tại Hà Nội, nhiều người dân vẫn chưa hiểu rõ quy định phân loại rác, dẫn đến tình trạng gom chung rác trong một túi và vứt vào thùng rác công cộng. Người dân thường cho rằng việc phân loại là nhiệm vụ của đội thu gom, tạo ra một vòng lặp khiến việc phân loại không được thực hiện đúng ngay từ khâu đầu tiên.

Trong những ngày Tết, các khu chợ dân sinh, lượng rác thải thực phẩm và bao bì nhựa tăng gấp đôi so với ngày thường. Nhưng thay vì được phân loại, chúng thường bị gom chung, gây khó khăn trong việc tái chế và xử lý. Cạnh đó, hệ thống thùng rác phân loại tại Hà Nội còn rất hạn chế. Tại nhiều khu vực, người dân vẫn phải sử dụng thùng rác chung không phân biệt, trong khi các tuyến thu gom cũng chưa được tổ chức riêng biệt. Điều này càng trở nên trầm trọng vào dịp lễ hội, khi lượng rác thải tăng cao nhưng không có các điểm thu gom đủ chức năng.

Mặc dù quy định mức phạt từ 500.000 đến 1 triệu đồng với hành vi không phân loại rác, nhưng việc áp dụng tại Hà Nội gặp nhiều khó khăn. Những nguyên nhân cơ bản nhất là người dân thiếu thông tin về quy định, còn các cơ quan chức năng thiếu công cụ và nguồn lực để giám sát, xử lý vi phạm.

Để phân loại rác tại nguồn trở thành thói quen trong cộng đồng, đặc biệt trong bối cảnh lượng rác tăng đột biến vào dịp lễ, Tết, Thủ đô Hà Nội cần có các giải pháp cụ thể và phù hợp với thực tế. Chính quyền địa phương cần đầu tư vào hệ thống thùng rác phân loại rõ ràng và đảm bảo chúng được đặt tại các khu vực trọng điểm như chung cư, chợ và điểm du lịch. Cạnh đó, hệ thống thu gom rác tại Thủ đô cũng cần được cải thiện để đáp ứng yêu cầu phân loại rác tại nguồn của người dân…/.

Minh Tâm