Hà Giang khoanh vùng khu vực nguy cơ xảy ra sự cố chất thải

TMO - Tỉnh Hà Giang xác định khu vực nguy cơ cao xảy ra sự cố chất thải trên địa bàn, qua đó chủ động triển khai các giải pháp phòng ngừa, ứng phó sự cố, ngăn ngừa ô nhiễm môi trường.

Đến nay tỉnh Hà Giang có 1 Khu công nghiệp Bình Vàng, trong đó có 8 cơ sở đang hoạt động về chế biến khoáng sản, chế biến nông lâm sản, sản xuất vật liệu xây dựng,...; Bên cạnh đó là Khu kinh tế là Khu kinh tế cửa khẩu Thanh Thủy, trong đó có 42 doanh nghiệp đã đầu tư trong khu kinh tế với các lĩnh vực đầu tư gồm: dịch vụ viễn thông, ngân hàng, vệ sinh môi trường, kho bãi, bốc xếp, hội chợ triển lãm, kinh doanh tổng hợp, xăng dầu, khách sạn, nhà hàng, sản xuất và chế biến lâm sản...

Trên địa bàn tỉnh có 3 cụm công nghiệp đang hoạt động, trong đó, Cụm công nghiệp Minh Sơn 2, huyện Bắc Mê có 01 Nhà máy chế biến khoáng sản; Cụm Công nghiệp Nam Quang, huyện Bắc Quang có 06 cơ sở sản xuất trong Cụm thuộc các loại hình như: chế biến nông sản, sản xuất giấy, bột giấy, chế biến lâm sản...; Cụm công nghiệp Tân Bắc, huyện Quang Bình có 01 cơ sở sản xuất gạch tuynel.

Ngoài ra còn có 43 làng nghề, làng nghề truyền thống đã được UBND tỉnh Hà Giang công nhận, thuộc các nhóm: Chế biến, bảo quản nông, lâm, thủy sản (20 làng nghề); Sản xuất đồ gỗ, mây tre đan, gốm sứ, thủy tinh, dệt may, sợi, thêu ren, đan lát, cơ khí nhỏ (21 làng nghề); Sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ (01 làng nghề); Sản xuất và kinh doanh sinh vật cảnh (01 làng nghề). Các làng nghề trên địa bàn sản xuất theo quy mô hộ gia đình, nhỏ lẻ; các loại chất thải được tái sử dụng và ít phát sinh chất thải ra môi trường nên mức độ tác động môi trường không lớn. 

Năm 2023, hồ chứa nước thải, bùn, quặng đuôi tại hồ chứa nước và bùn thải quặng đuôi của Dự án khai thác mỏ chì kẽm Tà Pan thuộc xã Minh Sơn (Bắc Mê) bị sạt lở gây ra sự cố tràn nước thải, bùn thải ra môi trường. 

Địa phương này có 71 dự án khai thác khoáng sản có giấy phép còn hiệu lực (trong đó 26 giấy phép khoáng sản kim loại, 45 giấy phép vật liệu xây dựng (VLXD) thông thường). Trong số 71 dự án (giấy phép) được cấp, đến nay có 43 dự án đang hoạt động khai thác (08 mỏ kim loại, 35 mỏ VLXD thông thường), 16 mỏ tạm dừng hoạt động (chủ yếu là mỏ khoáng sản kim loại), 12 mỏ đang tiến hành xây dựng cơ bản chưa khai thác.

Mặc dù phần lớn cơ sở sản xuất, khai thác mỏ trên địa bàn tỉnh đã đầu tư thu gom xử lý bùn thải quặng, tuy nhiên, do các nhà máy tuyển quặng thường đặt cạnh dòng suối, ao lắng đắp bằng đập đất nên có những thời điểm xảy ra sự cố tràn bùn thải, nước thải ra suối, ảnh hưởng đến nước phục vụ tưới tiêu và sản xuất nông nghiệp của người dân phía hạ lưu, phát sinh bụi do quá trình vận chuyển;

Toàn tỉnh Hà Giang có 15 khu/bãi chôn lấp, đốt chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn các huyện, thành phố; Có 31 Bệnh viện, trung tâm y tế (Bệnh viện đa khoa, Trung tâm y tế các huyện, thành phố và các bệnh viện tư) đang hoạt động; có 19 cơ sở thuộc danh mục loại hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường theo quy định tại phụ lục II ban hành kèm theo Nghị định số 08/2022/NĐ-CP...

Dựa trên kết quả phân tích, đánh giá của các mô hình dự báo không khí, mô hình truyền tải khuếch tán kết hợp mô hình sinh thái (nhiệm vụ: Điều tra, thống kê, đánh giá nguy cơ sự cố môi trường có thể xảy ra, xây dựng kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường trên địa bàn tỉnh Hà Giang), dự kiến các khu vực có nguy cơ cao xảy ra sự cố chất thải cấp tỉnh như sau:

Sự cố môi trường liên quan đến khí thải nguy cơ xảy ra tại: Nhà máy luyện Antiomin Mậu Duệ, xã Mậu Duệ, huyện Yên Minh, Hà Giang, công suất 1.000 tấn/năm. Sự cố hỏng hệ thống xử lý bụi và khí (hỏng hệ thống lọc bụi túi vải và tháp hấp thụ khí, bụi) trước khi xả ra môi trường của quá trình sản xuất. Phát thải từ lò thiêu ô xy hóa, lò chưng và lò luyện lượng lớn các loại khí thải bao gồm: bụi, CO, SO2, NOx, HC và các khí khác. Phạm vi ô nhiễm môi trường không khí dự kiến có thể đạt 8 km tính từ ranh giới nhà máy, trong đó thuộc phạm vi của 02 huyện Yên Minh (xã Mậu Duệ) và huyện Đồng Văn (Xã Vần Chải, Sủng Trái).

Sự cố môi trường liên quan đến nước thải nguy cơ xảy ra tại: Khu khai thác và chế biến quặng sắt Sàng Thần, xã Minh Sơn, huyện Bắc Mê, công suất khai thác và chế biến 740.648 tấn quặng nguyên khai/năm. Sự cố vỡ đê chắn hồ chứa nước thải sản xuất gây ô nhiễm nguồn nước khu vực hạ lưu sông Gâm. Lưu lượng thải ra môi trường 1,6m³/s.

Khu xử lý nước thải KCN Bình Vàng, xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên, công suất 2.000 m³/ngày đêm. Sự cố vỡ khu chứa nước thải công nghiệp 3.100 m³ của KCN làm tràn ra nguồn nước mặt gây ô nhiễm hạ lưu sông Lô. Lưu lượng thải ra môi trường 7,7 m³/s. Khu khai thác quặng sắt mỏ Nam Lương, xã Thái An, xã Đông Hà, huyện Quản Bạ, mỏ có trữ lượng và công suất khai thác lớn 150.000 tấn quặng khai nguyên/năm. Sự cố vỡ đê chắn hồ chứa nước thải sản xuất gây ô nhiễm nguồn nước khu vực hạ lưu sông Miện và sông Lô. Lưu lượng thải ra môi trường 13,6 m³/s.

Sự cố môi trường liên quan đến bùn thải nguy cơ xảy ra tại Mỏ chì - kẽm Tà Pan, xã Minh Sơn, huyện Bắc Mê, công suất khai thác lớn 8.000 tấn quặng khai nguyên/năm. Sự cố vỡ đê chắn hồ chứa bùn thải 23.268 m³ tràn ra ngoài gây ô nhiễm đất khu vực xung quanh và có nguy cơ tràn xuống suối gây ô nhiễm sông Lũng Vầy, Nậm Chì, Nậm Mạ và sông Gâm.

Khai thác và tuyển quặng Mangan Nà Viền xã Giáp Trung, huyện Bắc Mê (phần mở rộng thuộc thôn Nà Nèn, xã Yên Phú, huyện Bắc Mê), công suất khai thác lớn 10.000 tấn quặng khai nguyên/năm, công suất chế biến 6.000 tấn tinh quặng/năm. Sự cố vỡ đê chắn hệ thống hồ chứa bùn thải tràn ra ngoài gây ô nhiễm đất khu vực xung quanh và có nguy cơ tràn xuống suối gây ô nhiễm suối Nậm Thiu, sông Gâm.

Một số bãi chôn lấp chất thải được xác định là khu vực có nguy cơ xảy ra sự cố chất thải (Ảnh minh họa). 

Nhìn chung các dự án công nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trên địa bàn tỉnh không nhiều, chủ yếu là có quy mô công suất trung bình và nhỏ, chất thải (chất thải rắn, nước thải, khí thải, bùn thải...) từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ phát sinh không quá lớn; nguy cơ xảy ra sự cố chất thải cấp tỉnh ở mức thấp. Tuy nhiên, cần phải có kế hoạch ứng phó trong trường hợp xấu nhất có thể sẽ xảy ra sự cố chất thải vì các nguyên nhân ngoài ý muốn, tác động bởi các yếu tố tự nhiên như: mưa, bão, lũ...

Với tính chất, quy mô đặc điểm của các cơ sở trên địa bàn tỉnh và thực trạng lực lượng, phương tiện ứng phó sự cố chất thải của tỉnh thì có khả năng ứng phó, khắc phục sự cố xảy ra ở mức vừa (quy mô trung bình). Tỉnh Hà Giang tổ chức ứng  phó sự cố môi trường, sự cố chất thải được thực hiện theo phương châm “bốn tại chỗ” và “ba sẵn sàng” quy định tại pháp luật phòng, chống thiên tai; phối hợp, huy động mọi nguồn lực để nâng cao hiệu quả hoạt động chuẩn bị và ứng phó sự cố;

Khi xảy ra sự cố, chủ động ngăn chặn nguồn chất thải ra môi trường, cụ thể: Sự cố chất thải rắn thông thường (CTR sinh hoạt, CTR công nghiệp...): Sử dụng lực lượng, phương tiện tại chỗ để khống chế, hạn chế, không cho chất thải phát tán ra ngoài môi trường, kịp thời triển khai đắp bờ, đào rãnh ngăn, bể chứa,.., không cho đất, đá thải trôi ra môi trường.

Sự cố chất thải lỏng (bùn thải, nước thải): Dừng phát tán chất thải, kịp thời triển khai bịt lấp thân đập bị vỡ bằng các vật liệu tại chỗ (bao đất, bao cát hoặc vật liệu sẵn có tại hiện trường), sử dụng hệ thống bơm để hút toàn bộ nước thải thu về bể chứa, hồ chứa...

Sự cố chất thải khí (khí thải): Sử dụng lực lượng, phương tiện tại chỗ để khống chế, hạn chế, dừng phát tán ra môi trường; đồng thời sử dụng các công nghệ, như: Hấp thụ bằng các vật liệu hấp thụ tương ứng phù hợp như dung dịch kiềm, nước; hấp thụ bằng các vật liệu hấp thụ như than hoạt tính, geolit...; xử lý khí thải bằng công nghệ UV để xử lý các loại khí độc (Hydrogen sulfide, Mercaptans, Sulfide, Amoniac) hoặc xử lý khí thải bằng công nghệ Plasma nhằm giảm nồng độ bụi trong không khí, loại bỏ khí độc hại...

Đánh giá mức độ ô nhiễm và triển khai các biện pháp khắc phục ô nhiễm, phục hồi môi trường, bồi thường thiệt hại (nếu có); làm sạch nguồn nước bằng chất Oxy hóa khử, như: Clo, Kali pemangnat, Clorat canxi, Bicromat kali, Dioxit clo, Hypoclorit canxi... hoặc sử dụng vi sinh để xử lý nước thải (phương pháp sinh học), sử dụng các loại vi sinh vật để khử các chất hữu cơ độc hại. Phục hồi môi trường sau sự cố: Quan trắc, đánh giá chất lượng môi trường, tổng hợp báo cáo theo quy định.../.

Lê Kiên