Dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi): Cần hướng tới công trình xanh, thông minh

TMO – Góp ý dự thảo, có ý kiến cho rằng, cần cải cách quy trình cấp phép xây dựng cũng nhận được sự quan tâm theo cơ chế "một cửa, một khóa" để thẩm định đồng thời và rút ngắn thời gian.

Góp ý dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) tại cuộc họp vừa diễn ra mới đây, đại diện Bộ Tư pháp cho rằng Luật Xây dựng 2014 đã nhiều lần điều chỉnh, gây khó tra cứu, áp dụng. Nên, sửa đổi lần này cần toàn diện, hợp nhất các lần sửa trước. Luật phải tập trung vào những vướng mắc thuộc phạm vi Luật Xây dựng; tách quản lý dự án công và tư; đồng thời sửa đổi quy định về hợp đồng xây dựng và các nội dung kỹ thuật để đảm bảo khả thi.

Đại diện UBND TP. Hải Phòng nêu thực tiễn, sau sáp nhập địa giới hành chính, nhiều công trình phải dừng hoặc chuyển chủ đầu tư nhưng dự thảo chưa làm rõ thủ tục thanh quyết toán. Về vấn đề này, có ý kiến kiến nghị cải cách quy trình cấp phép xây dựng cũng nhận được sự quan tâm theo cơ chế "một cửa, một khóa" để thẩm định đồng thời và rút ngắn thời gian.

Theo các chuyên gia, dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) lần này đã bao quát cả hoạt động ngoài vốn ngân sách, bảo đảm công bằng giữa các chủ thể. Tuy nhiên, để đáp ứng các dự án trọng điểm như đường sắt tốc độ cao, sân bay Long Thành, cần bổ sung khái niệm "tổ hợp nhà thầu" – hình thức liên kết các nhà thầu độc lập, chuyên ngành khác nhau, có ban điều hành chung, thay cho liên danh truyền thống.

Phát triển đô thị theo hướng xanh, bền vững. Ảnh minh họa.

Chuyên gia kiến nghị, cần làm rõ quyền hạn điều chỉnh hợp đồng của chủ đầu tư; cho phép tham khảo định mức, đơn giá nước ngoài; yêu cầu bảo lãnh thanh toán tối thiểu 30% giá trị hợp đồng để bảo vệ nhà thầu và bổ sung trách nhiệm thanh toán cho nhà thầu phụ. Ngoài ra, cần thống nhất quy định bảo hành giữa Luật Xây dựng và Luật Nhà ở, đồng thời yêu cầu giám đốc dự án, ban quản lý phải có chứng chỉ hành nghề…

Phát biểu tại cuộc họp trên, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Xây dựng phải bám sát cơ sở chính trị, chỉ đạo của Bộ Chính trị và Chính phủ; coi việc sửa đổi Luật Xây dựng là nhiệm vụ cấp bách, nhằm thể chế hóa chủ trương phân cấp, phân quyền, sắp xếp đơn vị hành chính, tổ chức lại chính quyền địa phương 2 cấp. Luật cần đồng bộ, thống nhất với các luật liên quan như Đất đai, Quy hoạch, Đầu tư, tạo thuận lợi cho địa phương thực thi.

Các điều, khoản trong dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) cần phân loại thành các nhóm. Cụ thể, nhóm chỉnh sửa kỹ thuật, câu chữ để bảo đảm tính thống nhất với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; Nhóm thay đổi chính sách, cần tập trung phân tích sâu, nhất là các vấn đề phân cấp, thẩm quyền và kỹ thuật quản lý; Nhóm đơn giản hóa thủ tục hành chính, có thể cắt giảm 50% công đoạn, áp dụng cơ chế "một cửa, một bộ hồ sơ"; Nhóm về ứng dụng công nghệ thông tin và dữ liệu số trong quản lý xây dựng.

Phó Thủ tướng Chính phủ đề nghị cách phân loại dự án phải dựa trên tính chất công trình, mức độ phức tạp về công nghệ, ảnh hưởng đến an toàn, môi trường và xã hội. "Một khu đô thị vốn lớn nhưng kỹ thuật quen thuộc thì khác hẳn một cây cầu công nghệ mới lần đầu áp dụng. Cách phân loại phải sát thực tế hơn".

Từ đó, việc xác định đối tượng quản lý cần tập trung vào ba nhóm: Chủ đầu tư và chủ quản đầu tư; tư vấn thiết kế, giám sát, thẩm định; nhà thầu chính và phụ. Ngay cả hộ gia đình, tổ chức nhỏ khi tham gia xây dựng cũng là chủ thể phải được điều chỉnh, gắn với trách nhiệm hợp đồng, thanh toán, bảo hành và bảo vệ quyền lợi các bên.

Với thủ tục cấp phép xây dựng, Phó Thủ tướng Chính phủ cho rằng, đây là công cụ quản lý cuối cùng, bảo đảm công trình đáp ứng quy hoạch, thiết kế, phòng cháy chữa cháy, môi trường. Tuy nhiên, cần rút ngắn thời gian, tránh chồng chéo, đồng thời phân cấp nhưng vẫn giữ tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế về năng lực cán bộ, đơn vị tư vấn, giám sát, nhà thầu. Không nên sợ tên gọi giấy phép. Quan trọng là cải cách quy trình, nhiều thủ tục trong một bộ hồ sơ, một cửa, rõ thẩm quyền. Nếu hồ sơ thiết kế khả thi đã tích hợp đầy đủ các nội dung này thì việc cấp phép gần như chỉ mang tính khẳng định.

Về tình trạng thiếu quy chuẩn, định mức, đơn giá trong lĩnh vực xây dựng, Phó Thủ tướng Chính phủ đề nghị mở hướng tham khảo, áp dụng tiêu chuẩn quốc tế, công nghệ của nước sản xuất đối với những lĩnh vực trong nước chưa ban hành. Điều này đặc biệt quan trọng với các công trình mới như đường sắt tốc độ cao, cao tốc, sân bay.

Luật cần cho phép sử dụng tư vấn nước ngoài khi trong nước chưa đủ năng lực, để đảm bảo tính khách quan, khoa học. Việc tổ chức ban quản lý dự án cũng phải linh hoạt, tránh tình trạng "không mời được tư vấn thì dự án ách tắc". Để bảo đảm quyền lợi doanh nghiệp, khuyến khích đổi mới sáng tạo, cần lưu ý, các quy định về thanh toán, quyết toán hiện còn bất cập, nhất là với doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhà thầu phụ; nghiên cứu thay quy định chỉ thanh toán sau khi có kết luận thanh tra, kiểm toán, bằng cơ chế ràng buộc hợp đồng. Thời hạn bảo hành công trình cũng nên giao Chính phủ quy định linh hoạt, phù hợp từng loại dự án.

Ngoài ra, luật cũng cần tạo không gian cho chủ đầu tư áp dụng công nghệ mới, hướng tới công trình xanh, thông minh, chuyển đổi số. Việc điều chỉnh tổng mức đầu tư, thay đổi công nghệ phải được trao quyền chủ động nhiều hơn cho chủ đầu tư, thay vì phụ thuộc quá mức vào cấp trên…/.

ĐOÀN VINH