Đồng Tháp: Nâng tầm nông sản nhờ đổi mới công nghệ chế biến

TMO - Từ thế mạnh sản xuất nông nghiệp, Đồng Tháp đang chuyển hướng tập trung vào khâu chế biến sâu, coi đây là trọng tâm để nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản. Việc áp dụng công nghệ hiện đại, gắn kết sản xuất với chế biến góp phần nâng sức cạnh tranh cho sản phẩm tại những thị trường khó tính.

Đồng Tháp được xem là một trong những vùng trọng điểm nông nghiệp của cả nước, với nhiều sản phẩm đặc trưng như lúa gạo, xoài, cá tra. Tuy nhiên, để nâng cao giá trị gia tăng, tỉnh đang tập trung mạnh vào đổi mới công nghệ chế biến sau thu hoạch.

Việc đầu tư dây chuyền hiện đại, cải tiến bảo quản, đóng gói và phát triển sản phẩm chế biến sâu đã giúp nông sản giữ được chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và thị hiếu tiêu dùng. Đây cũng là giải pháp then chốt để mở rộng thị trường, đặc biệt hướng tới xuất khẩu bền vững.

Sở Nông nghiệp và Môi Trường Đồng Tháp thông tin, thời gian qua, địa phương nỗ lực triển khai thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong toàn chuỗi sản xuất, đặc biệt là khâu sau thu hoạch - được xem là khâu then chốt trong việc nâng cao giá trị nông sản. Nhờ áp dụng các công nghệ hiện đại như: Cấp đông nhanh IQF, tiệt trùng bằng hơi nước, bao gói khí điều chỉnh (MAP), chiếu xạ, tạo màng sinh học bảo quản trái cây, chiết xuất phụ phẩm... sản phẩm nông sản chế biến của tỉnh ngày càng đa dạng, đáp ứng được tiêu chuẩn chất lượng của các thị trường khó tính như: Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Tỉnh đã đạt tỷ lệ cơ giới hóa 90-100% ở khâu làm đất và thu hoạch lúa, ứng dụng các thiết bị tự động hóa, dự báo sâu bệnh qua hệ thống GIS và sử dụng máy bay không người lái trong phun thuốc. Những tiến bộ này giúp tiết kiệm chi phí, giảm thất thoát và nâng cao hiệu quả sản xuất.

Đối với chăn nuôi, đơn cử như ngành hàng cá tra, vốn là thế mạnh của Đồng Tháp, đã có sự thay đổi mạnh mẽ nhờ công nghệ chế biến sau thu hoạch. Cá tra ngoài sản phẩm phi-lê đông lạnh truyền thống (chiếm 86% kim ngạch xuất khẩu cá tra Việt Nam), các doanh nghiệp đã ứng dụng công nghệ hiện đại để tạo ra nhiều sản phẩm giá trị gia tăng cao như: Chả giò, cá tra bọc bột, cá tra ốp rau củ, cá viên, fish burger, cháo cá, cá tra xiên que.

Đặc biệt, các phụ phẩm như da cá, mỡ cá được chiết xuất thành collagen, gelatin, dầu cá tinh luyện bột cá dùng làm thức ăn gia súc. Tổng sản lượng collagen đạt 1.800 tấn/năm, dầu cá tinh luyện đạt 17.700 tấn/năm, mỡ cá và bột cá khoảng 80.000 tấn thành phẩm/năm, một con số ấn tượng thể hiện hiệu quả của việc tận dụng phụ phẩm theo mô hình kinh tế tuần hoàn.

Áp dụng công nghệ chế biến sâu giúp ngành hàng  cá tra có nhiều đột phá trên thị trường quốc tế. 

Ngoài các ngành hàng trên, ngành hàng sen - một biểu tượng văn hóa của tỉnh Đồng Tháp đã được đầu tư phát triển thành chuỗi sản phẩm đa dạng với khoảng 500 sản phẩm từ thực phẩm, mỹ phẩm đến thủ công mỹ nghệ. Các sản phẩm nổi bật gồm: Trà tim sen, sữa sen, hạt sen sấy, tinh dầu sen, phô mai hạt sen, bánh mochi sen, trà sấy đông khô, snack củ sen...

Ngoài ra, nhiều sản phẩm thủ công như tranh lá sen, thư pháp, lụa tơ sen, hoa sen ướp tươi, túi sen được gắn với phát triển du lịch, văn hóa và Chương trình OCOP đạt từ  3 - 5 sao. Mặc dù vậy, quá trình triển khai thực hiện ứng dụng công nghệ chế biến sau thu hoạch trong ngành hàng nông sản của tỉnh cũng còn không ít thách thức.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, về thuận lợi: Được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của các cấp ủy, chính quyền; sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, địa phương đã mang lại hiệu quả trong công tác triển khai thực hiện các Nghị quyết, Chương trình, Kế hoạch của tỉnh; hệ thống doanh nghiệp chế biến nông sản đang phát triển, hệ sinh thái khởi nghiệp, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) và sản phẩm công nghiệp nông thôn được quan tâm thúc đẩy; đầu tư vào thiết bị, công nghệ chế biến từng bước được cải thiện, nhiều doanh nghiệp đã đổi mới dây chuyền sản xuất hiện đại; sự phát triển của 3 khu công nghiệp và 12 cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh đang hoạt động tạo điều kiện thuận lợi thu hút đầu tư.

Về thách thức trong quá trình triển khai công nghệ sau thu hoạch như: Doanh nghiệp chế biến chủ yếu là nhỏ và vừa, năng lực đầu tư công nghệ hạn chế; số lượng doanh nghiệp FDI còn ít (chỉ chiếm khoảng 3,42%); sản phẩm chế biến chủ lực chưa đa dạng, giá trị gia tăng còn thấp, mô hình kinh tế tuần hoàn mới ở giai đoạn khởi đầu; hệ thống logistics phục vụ chế biến và phân phối còn yếu, chi phí cao; lao động chất lượng cao chưa đáp ứng kịp yêu cầu công nghệ mới.

Để khắc phục khó khăn và phát huy lợi thế, tỉnh Đồng Tháp đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ mạnh mẽ cho doanh nghiệp và người dân trong ứng dụng công nghệ chế biến nông sản: Chương trình khuyến công, hỗ trợ đổi mới công nghệ, thiết bị chế biến; chính sách ưu đãi đầu tư vào lĩnh vực bảo quản, chế biến nông sản; chính sách phát triển hợp tác, liên kết giữa nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp; hỗ trợ xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu, kết nối thị trường; triển khai Kế hoạch 31/KH-UBND về phát triển doanh nghiệp và khởi nghiệp đến năm 2025…

Kế hoạch nêu rõ, Giai đoạn 2021 - 2025, phát triển ít nhất 3.000 doanh nghiệp, đến năm 2025, có ít nhất 5.300 doanh nghiệp thực tế đang hoạt động. Bình quân trong giai đoạn 2021 - 2025, khu vực doanh nghiệp đóng góp từ 26 - 27% vào GRDP của Tỉnh; đóng góp 25% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Đến năm 2025, đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào GRDP ít nhất 35%. Hàng năm giải quyết việc làm cho ít nhất 36.000 lao động.

Hàng năm, có ít nhất 30 sản phẩm được công nhận là sản phẩm OCOP đạt 3 hoặc 4 sao. Đến năm 2025, Tỉnh có ít nhất 295 sản phẩm OCOP đạt 3 hoặc 4 sao và có ít nhất 15 sản phẩm OCOP đạt 5 sao. Hỗ trợ đào tạo cho khoảng 1.000 lượt người/năm về quản trị doanh nghiệp và khởi sự doanh nghiệp. Hình thành Trung tâm Dịch vụ hỗ trợ khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo tỉnh Đồng Tháp; đến năm 2025, hỗ trợ phát triển ít nhất 20 doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo…/.

Thục Anh