[Di sản thiên nhiên thế giới] Giải quyết bài toán xử lý chất thải trong phát triển du lịch vịnh Hạ Long

TMO – Vịnh Hạ Long, Di sản đã tồn tại hàng triệu năm, 2 lần được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới vào năm 1994 và 2000. Với những giá trị cảnh quan đặc sắc riêng có, vịnh Hạ Long là điểm nhấn của ngành du lịch, một trong những động lực tăng trưởng của nền kinh tế Quảng Ninh.

Di sản thiên nhiên độc đáo

Vịnh Hạ Long là một trong những danh lam thắng cảnh nổi tiếng nhất tại Việt Nam, có sức hút đặc biệt đối với khách du lịch cả trong và ngoài nước. Nơi đây được xem là một trong bảy Kỳ quan mới của thế giới, nhiều lần liên tiếp được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới. Vịnh Hạ Long dịch theo nghĩa thuần Việt có nghĩa là “nơi Rồng đáp xuống”. Theo truyền thuyết xưa, một con rồng khổng lồ đã sống tại vùng đất này (trong thần thoại phương Đông, rồng là linh vật tượng trưng cho thần linh). Khi rồng bay qua mặt đất, nó đã va chạm và làm vỡ nát các núi đá nơi đây. Sau này, khi con rồng khổng lồ lặn sâu xuống biển, nó khiến mực nước dâng cao đến mức ngập cả một vùng, chỉ còn lại những ngọn núi vỡ nát trước đó còn lại trên mặt nước, tạo thành những hòn đảo với các hình dáng độc đáo, kỳ lạ.

Một phần của Vịnh Hạ Long nhìn tử trên cao.

Thành phố Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh) có vị trí địa lý thuộc vùng Đông Bắc Bộ Việt Nam, thuộc địa phận tỉnh Quảng Ninh, cách thủ đô Hà Nội khoảng 170km, bao gồm vùng biển của thành phố Hạ Long, thị xã Cẩm Phả và một phần của huyện đảo Vân Ðồn. Phía tây nam Vịnh giáp đảo Cát Bà, phía đông là biển, phần còn lại giáp đất liền với đường bờ biển dài 120 km. Diện tích toàn Vịnh khoảng 1500 km2, với hơn 3000 hòn đảo, đá, vách đá và hang động.

Vịnh Hạ Long là một di sản thiên nhiên độc đáo bởi địa danh này chứa đựng những dấu tích quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển lịch sử trái đất, là cái nôi cư trú của người Việt cổ, đồng thời là tác phẩm nghệ thuật tạo hình vĩ đại của thiên nhiên với sự hiện diện của hàng nghìn đảo đá muôn hình vạn trạng, với nhiều hang động kỳ thú quần tụ thành một thế giới vừa sinh động vừa huyền bí. Bên cạnh đó, vịnh Hạ Long còn là nơi tập trung đa dạng sinh học cao với những hệ sinh thái điển hình cùng với hàng nghìn loài động thực vật vô cùng phong phú, đa dạng. Nơi đây còn gắn liền với những giá trị văn hóa – lịch sử hào hùng của dân tộc.

Vịnh Hạ Long nổi bật với hệ thống đảo đá và hang động tuyệt đẹp. Đảo ở mảnh đất nàycó hai dạng là đảo đá vôi và đảo phiến thạch, tập trung ở hai vùng chính là vùng phía đông nam vịnh Bái Tử Long và vùng phía tây nam vịnh Hạ Long. Đây là hình ảnh cổ xưa nhất của địa hình có tuổi kiến tạo địa chất từ 250 – 280 triệu năm, là kết quả của quá trình vận động nâng lên, hạ xuống nhiều lần từ lục địa thành trũng biển. Quá trình Carxto bào mòn, phong hoá gần như hoàn toàn tạo ra một Hạ Long độc nhất vô nhị trên thế giới. Nhìn từ trên cao, nơi đây như một bức tranh thuỷ mặc khổng lồ vô cùng sống động. Đó là những tác phẩm tạo hình tuyệt mỹ, tài hoa của tạo hoá, của thiên nhiên biến hàng ngàn đảo đá vô tri tĩnh lặng kia trở nên những tác phẩm điêu khắc, hội họa hoàn mỹ với muôn hình dáng vẻ yêu kiều, vừa rất quen thuộc vừa như xa lạ với con người. Hàng ngàn đảo đá nhấp nhô trên sóng nước lung linh huyền ảo, vừa khoẻ khoắn hoành tráng nhưng cũng rất mềm mại duyên dáng, sống động.

Điểm du lịch nổi tiếng

Theo báo cáo của Sở Du lịch Quảng Ninh, trong năm 2022, ngành du lịch địa phương này đón khoảng 11,6 triệu lượt, cao gấp 2,6 lần so với cùng kỳ 2021, tăng 21,7% kế hoạch đầu năm (9,5 triệu khách). Tổng doanh thu du lịch đạt ước đạt 25.172 tỷ đồng, gấp 3,2 lần cùng kỳ, tăng 32,5% kế hoạch đầu năm. Trong khoảng 11,6 triệu lượt khách đến Quảng Ninh trong năm 2022, riêng TP. Hạ Long (nơi có Vịnh Hạ Long đón khoảng 7,1 triệu lượt khách, tăng 1,5 lần so với kịch bản tăng trưởng của Hạ Long.

Du khách tắm biển Vịnh Hạ Long

Để có được kết quả trên, ngay từ đầu năm 2022, TP Hạ Long và các địa phương khách trong tỉnh Quảng Ninh đã triển khai nhiều giải pháp kích cầu du lịch, nâng cao chất lượng dịch vụ và tăng cường quản lý môi trường kinh doanh du lịch. Trong đó, đã chọn lọc các sự kiện thực sự có ý nghĩa để quảng bá, lan tỏa truyền thông, thu hút khách du lịch, như tổ chức chuỗi các sự kiện kích cầu du lịch với điểm nhấn là Chương trình Carnaval Hạ Long 2022 cùng nhiều hoạt động quảng bá khác diễn ra ở nhiều địa phương trong tỉnh.

Giải bài toán về xử lý chất thải

Hàng năm, vịnh Hạ Long đón hàng triệu lượt khách, đóng góp 1/3 vào doanh thu du lịch của địa phương. Sự phát triển này cũng khiến vịnh Hạ Long đối mặt với những tác động tiêu cực phát sinh từ hoạt động phát triển công nghiệp, khai khoáng, đô thị hóa, dịch vụ và du lịch...

Theo các chuyên gia, Vịnh Hạ Long nhìn thấy rõ nhất là vấn đề nước thải sinh hoạt. Tổng số hơn 60.000 m3 nước thải sinh hoạt hàng ngày đổ ra với khoảng 12% lượng nước thải trên bờ, thì phần lớn xả thải ra vịnh. Môi trường nước hiện nay liên thông với nhau nên việc ô nhiễm ở hải lưu dọc bờ có thể di chuyển vào vùng lõi. Đây là vấn đề cần quan tâm trong bài toán phát triển bền vững.

Các cơ sở kinh doanh phải đảm bảo thực hiện tốt công tác thu gom, xử lý chất thải theo đúng quy định. 

Từ các nghiên cứu cho thấy, tính trung bình sức tải của vịnh Hạ Long không phải ở mức cao nhưng thường xuyên có tình trạng quá tải một số điểm du lịch như động Thiên Cung, hang Đầu Gỗ, hòn Chó đá, hòn Gà Chọi... với khoảng 2.000 khách trong 1 giờ. Điều này, không chỉ gây áp lực lên điểm đến, gia tăng rác thải và mang lại sự không hài lòng của du khách, ảnh hưởng tới sự phát triển bền vững, lâu dài.

Theo các chuyên gia, điều quan trọng nhất là cần phải có những thay đổi về mặt chính sách. Công tác quản lý cần phải mang tính tập trung hơn để có thể đưa ra những giải pháp thực thi tối ưu. Ngoài ra cũng phải có những giải pháp về mặt công nghệ, cần phải có các nền tảng tích hợp trực tuyến để quản lý tốt hơn lưu lượng khách tới vịnh Hạ Long. Các chuyên gia đề xuất, trước mắt phải điều phối lượng khách tới các điểm tham quan, các hang động trên vịnh Hạ Long, tránh tình trạng quá tải khách vừa gây tổn thương cho di sản mà lại khiến du khách có trải nghiệm tồi tệ.

Các hoạt động phát triển kinh tế-xã hội tạo áp lực rất lớn và luôn có nguy cơ tác động đến cảnh quan Vịnh Hạ Long.

Về lâu dài, các chuyên gia đề xuất: Cần phát triển hệ thống quản lý lịch trình tàu du lịch; Tổ chức thời gian đến các điểm tham quan, phân vùng các khu vực trên vịnh, phát triển hệ thống cảng biển, áp dụng mức trần giới hạn số lượng tàu thuyền trên vịnh Hạ Long; Áp dụng việc quản lý du lịch thông minh và tuyên truyền nâng cao nhận thức của du khách về việc bảo vệ môi trường di sản…; Hướng tới mục tiêu phát triển bền vững về môi trường, thỏa mãn nhu cầu của du khách và đảm bảo hài hòa lợi ích cho tất cả các bên liên quan.

Quỳnh Vân