Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong truy xuất nguồn gốc sản phẩm

TMO - Trước vấn nạn hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, gây ảnh hưởng tới sức khỏe người tiêu dùng, tỉnh Phú Yên đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa, nhằm bảo vệ quyền lợi cho doanh nghiệp và người dân.

Tình trạng gian lận về nguồn gốc xuất xứ nông sản, sản phẩm đã và đang xuất hiện tại nhiều địa phương trên cả nước. Qua các vụ vi phạm cho thấy, người tiêu dùng, cơ quan quản lý ngày càng đòi hỏi cao hơn về chất lượng, an toàn và sự minh bạch của sản phẩm hàng hóa. Việc minh bạch thông tin sản phẩm không chỉ giới hạn ở chất lượng hay mẫu mã mà còn cả các thông tin liên quan đến quá trình tạo ra sản phẩm.

Nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước, bảo đảm chất lượng, an toàn sản phẩm hàng hóa, tỉnh Phú Yên đã chỉ đạo các sở, ngành chức năng trong tỉnh tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn và tư vấn, hỗ trợ các tổ chức, doanh nghiệp các thủ tục đăng ký mã số, mã vạch, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong truy xuất nguồn gốc (TXNG) sản phẩm hàng hóa.

Việc các sản phẩm trên địa bàn tỉnh Phú Yên được được dán mã QR, gắn tem TXNG, được bày bán hệ thống siêu thị sẽ nâng cao chất lượng, đáp ứng nhu cầu tiêu thụ của khách hàng, doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo ổn định chất lượng sản phẩm, hướng tới xây dựng thương hiệu bền vững trên thị trường và xuất khẩu.

Đối với người nông dân – những người trực tiếp cung cấp hàng hoá, thực phẩm, việc TXNG là cơ sở tiền đề cho đầu ra sản phẩm. Theo chia sẻ của người dân tại xã Ea Bar (huyện Sông Hinh), sau khi sản phẩm trái cây từ vườn cây ăn trái của gia đình được công nhận là sản phẩm OCOP, được dán tem TXNG rõ ràng, lượng khách đặt mua trái cây tăng cao đáng kể, nỗi lo về đầu ra hay vấn đề được mùa, mất giá; được giá mất mùa đã không còn. Có thương hiệu OCOP, mức độ nông sản của gia đình tiêu thụ gấp nhiều lần so với trước kia.

Theo Lãnh đạo UBND huyện Sông Hinh, nông sản gắn tem TXNG giúp minh bạch nguồn gốc sản phẩm bằng sự giám sát của cơ quan quản lý nhà nước, đồng thời nâng tầm giá trị. Vì vậy, địa phương yêu cầu các đơn vị, các xã, thị trấn hướng dẫn, thúc đẩy người dân, doanh nghiệp thực hiện TXNG để nâng cao giá trị hàng hóa. Hiện nay, Phú Yên có hàng chục cơ sở sản xuất thực hiện dán tem truy xuất hàng hóa sản phẩm nông, lâm, thủy sản..., chủ yếu là sản phẩm của các mô hình sản xuất theo quy trình VietGAP, sản phẩm OCOP.

Tăng cường TXNG sản phẩm để bảo vệ sức khoẻ, quyền lợi người tiêu dùng. (Ảnh minh hoạ). 

Để quá trình TXNG sản phẩm được thuận lợi, tỉnh Phú Yên đã sử dụng đa dạng công nghệ, kết nối và chia sẻ dữ liệu truy xuất. Lãnh đạo Trung tâm Nghiên cứu, Đào tạo và Hỗ trợ tư vấn (Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam) cho biết, công nghệ TXNG được rất nhiều nước phát triển áp dụng từ lâu, như một khâu bắt buộc của sản phẩm, nếu muốn lưu thông trên thị trường. Tại Việt Nam, TXNG mới được quan tâm trong những năm gần đây.

Hiện nay trên thế giới áp dụng nhiều công nghệ TXNG như đối với sản phẩm bao gói sử dụng tài liệu, thông tin, chứng nhận nguồn gốc, chứng nhận phân tích… hoặc tem truy xuất, nhãn truy xuất đóng gói sản phẩm với các thông tin về tên sản phẩm, thành phần và phụ gia, nguồn gốc xuất xứ, tên, địa chỉ nơi sản xuất, hạn sử dụng…

Đối với các sản phẩm dạng rời, có bao gói, giá trị cao, có thể dùng phương pháp nhận dạng quang học, thông qua “Bar code”, “QR code” thông tin sản phẩm được lưu trữ và truyền tải bằng ký hiệu (khoảng trắng, vạch thẳng, độ rộng khoảng cách...) mà máy móc có thể đọc được. Ngoài ra có thể sử dụng phương pháp thẻ điện từ EID, RFIDs, NFC...

Theo đó, sản phẩm được gắn tem/seal ngay khi tham gia vào khâu sản xuất và được cập nhật thông tin trong từng công đoạn, sử dụng công nghệ điện tử để truy xuất được thông tin. Các phương pháp sử dụng công nghệ nhận diện TXNG giúp kiểm soát được thông tin trên toàn chuỗi, đảm bảo tính đồng bộ và kịp thời của số liệu khi xảy ra sự cố và quản lý tập trung trên quy mô lớn.

Để hoạt động TXNG trên địa bàn Phú Yên được thực hiện linh hoạt, đa dạng, sử dụng đa nền tảng để đáp ứng yêu cầu với nhiều loại hình sản phẩm, dịch vụ, cũng như các tiêu chuẩn TXNG, cần triển khai các hoạt động kết nối, truyền thông để chia sẻ, lan tỏa thông tin rộng rãi, kết nối mạng lưới thanh niên, tổ chức các cuộc thi nhằm cập nhật kiến thức mới, trao đổi kinh nghiệm trong lĩnh vực TXNG để đạt hiệu quả cao nhất.

Với mục tiêu đảm bảo chất lượng, an toàn, thương hiệu cho người dân và doanh nghiệp, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Thông tư số 02/2024/TT-BKHCN, ngày 28/3/2024 về Quy định về quản lý truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hoá. Trong đó nhấn mạnh, dữ liệu TXNG sản phẩm, hàng hóa để phục vụ người tiêu dùng tra cứu trên Cổng thông tin TXNG sản phẩm, hàng hóa quốc gia phải bao gồm tối thiểu các thông tin về tên sản phẩm, hàng hóa; Hình ảnh sản phẩm, hàng hóa; Tên đơn vị sản xuất, kinh doanh; Địa chỉ đơn vị sản xuất, kinh doanh; Thời gian sản xuất, kinh doanh (thời gian các sự kiện TXNG diễn ra); Thương hiệu, nhãn hiệu, mã ký hiệu, số sê-ri sản phẩm (nếu có);  Thời hạn sử dụng của sản phẩm, hàng hóa (nếu có); Sản phẩm trong từng sự kiện sau mỗi công đoạn được định danh mã truy xuất nguồn gốc để TXNG. Mã truy xuất nguồn gốc được mã hóa trong vật mang dữ liệu…

Truy xuất nguồn gốc sản phẩm là xu thế tất yếu, trở thành vấn đề cấp thiết và yêu cầu bắt buộc trong quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa nông sản, giúp quản lý chất lượng sản phẩm từ khâu nuôi trồng, chế biến, đến quá trình bảo quản, vận chuyển và phân phối, đặc biệt giải quyết được vấn đề giả mạo chuỗi cung ứng sản phẩm. Vì vậy, cần thúc đẩy việc ứng dụng truy xuất nguồn gốc một cách đúng hướng và toàn diện.

Kim Anh