Đẩy mạnh cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất nông nghiệp

TMO - Trong những năm gần đây, nhiều địa phương tại vùng đồng bằng sông Hồng đã đẩy mạnh việc đưa máy móc vào phục vụ sản xuất nông nghiệp, qua đó đã góp phần giảm sức lao động, tiết giảm chi phí đầu tư, nâng cao sức cạnh tranh cho nông sản, tăng hiệu quả kinh tế, đồng thời giải quyết được vấn đề bỏ hoang ruộng đất do thiếu hụt nhân lực làm nông nghiệp hiện nay, thúc đẩy liên kết sản xuất giữa các doanh nghiệp, hợp tác xã với nông dân...

Theo báo cáo của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, cơ giới hóa thúc đẩy quá trình tích tụ đất đai tạo các cánh đồng lớn và khuyến khích hình thành quan hệ hợp tác, liên kết sản xuất hàng hóa. Trong lĩnh vực trồng trọt đã đẩy mạnh việc áp dụng cơ giới hóa vào sản xuất và thu hoạch, đến nay tỷ lệ cơ cơ giới hoá làm đất 96%; gieo sạ, máy cấy 30-35%; thu hoạch lúa 91%; vận chuyển vật tư, nông sản: 95%.

Việc đưa cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp đã góp phần tiết kiệm chi phí, giải phóng sức lao động, đảm bảo thời vụ, phòng tránh thiên tai, là tiền đề quan trọng để xây dựng nền nông nghiệp hiện đại do vậy cơ giới hóa được xem là khâu quan trọng nhất cần phải đổi mới và đẩy mạnh để tăng chất lượng, giá trị gia tăng cho sản phẩm.

Trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện có khoảng  5.676 máy làm đất, 990 máy phun thuốc bảo vệ thực vật, 877 máy gặt đập liên hợp... Đến nay, cơ giới hóa trong khâu làm đất của Hà Nội đạt 100% và diện tích lúa được thu hoạch bằng máy đạt 90%. Việc  đưa cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp đã góp phần giảm chi phí khoảng 0,7-2,8 triệu đồng/ha/vụ và giảm tổn thất sau thu hoạch 2-3%. Hiệu quả của đầu tư cơ giới hóa vào sản xuất tăng từ 1,15 đến 1,2 lần so với lao động thủ công. Cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp đã giúp thúc đẩy quá trình liên kết sản xuất, hình thành các tổ chức dịch vụ ở nông thôn, như: Doanh nghiệp liên kết với hợp tác xã, nông dân để đưa máy móc vào thực hiện đồng bộ từ khâu làm đất, cấy, phun thuốc bảo vệ thực vật cho đến thu hoạch, sơ chế, chế biến và bảo quản.

Sở NN&PTNT Hà Nội cho biết, đến năm 2025 thành phố sẽ có những vùng nông nghiệp sản xuất hàng hóa tập trung cơ bản được cơ giới hóa đồng bộ và mức độ cơ giới hóa các khâu trong sản xuất nông nghiệp đối với cây chủ lực đạt 15-98%. Do đó, các địa phương cần cụ thể hóa chính sách về cơ giới hóa để khuyến khích các doanh nghiệp, hợp tác xã, trang trại, hộ sản xuất tham gia thực hiện.

Cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp đã giúp thúc đẩy quá trình liên kết sản xuất, hình thành các tổ chức dịch vụ ở nông thôn. 

Tại Hà Nam, đã thúc đẩy các mô hình tích tụ ruộng đất sản xuất lúa nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất lúa. Từ hiệu quả của cánh đồng mẫu, đề án Ứng dụng giống cây trồng mới từng bước thay đổi tư duy sản xuất hàng hóa tập trung quy mô lớn tạo ra sản phẩm hàng hóa có chất lượng cao, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm gắn với ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm cho nông dân; áp dụng đa dạng cơ giới hóa làm đất, cấy hiệu ứng hàng biên, cấy máy, gieo mạ khay và cơ giới hoá trong khâu thu hoạch để giảm chi phí tăng hiệu quả kinh tế. Các mô hình như mô hình cấy máy, phun thuốc BVTV bằng máy bay diện tích 20 ha tại xã Tiêu Động, huyện Bình Lục; Mô hình cấy máy, phun thuốc BVTV bằng máy bay diện tích 30 ha tại xã Liêm Phong, huyện Thanh Liêm.

Tại Hải Dương, đến nay địa phương này có khoảng  1.000ha được áp dụng theo mô hình này, trong đó phát triển mạnh ở những địa phương thiếu hụt lao động trong nông nghiệp, những vùng tích tụ ruộng đất quy mô lớn nên bắt buộc phải cơ giới hóa nhằm tiết kiệm chi phí đầu vào, giảm giá thành, nâng cao hiệu quả canh tác.

Qua đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hải Dương, hiện nay tỷ lệ cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp trên địa bàn đang ngày càng cao, trong đó, một số khâu có tỷ lệ cơ giới hóa cao như: Làm đất đạt gần 99%, tưới tiêu nước chủ động gần 100%, khâu chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh đạt 95%, khâu thu hoạch lúa 93%, khâu vận chuyển đạt 91%...  Thực hiện cơ giới hóa vào sản xuất giúp giảm chi phí về sử dụng giống, tiết kiệm công cấy từ 2 triệu đến 2,2 triệu đồng/ha, giảm một đến hai lần phun thuốc bảo vệ thực vật, tăng năng suất từ 5 đến 15%, tăng hiệu quả kinh tế từ 2,77 triệu đến 8,31 triệu đồng/ha.

Theo Cục Kinh tế Hợp tác và Phát triển nông thôn, việc ứng dụng máy móc trong sản xuất lúa bình quân cả nước: diện tích làm đất bằng máy đạt 90,75%, gieo trồng đạt 21%, bơm tưới 80,44%, phun thuốc 53,53%, thu hoạch bằng máy đạt 58,98% diện tích, sản lượng lúa được sấy và bảo quản đúng kỹ thuật thấp, chỉ đạt 29,22%, vận chuyển đạt 78,45%. Thực trạng ứng dụng cơ giới hóa thấp đã gây ra những tổn thất không nhỏ cho ngành hàng sản xuất kinh doanh lúa gạo Việt Nam. Theo thống kê, hiện tại thất thoát lúa trong công đoạn thu hoạch và sau thu hoạch là gần 3,2 triệu tấn lúa/ năm, tương đương 760 triệu USD. Riêng tổn thất ở khâu sấy mất khoảng 970.000 tấn, tương đương 233 triệu USD.

Nhằm thúc đẩy cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp, thời gian tới các bộ, ngành và địa phương cần phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật đồng bộ và tổ chức sản xuất nông nghiệp phù hợp máy móc, thiết bị cơ giới hóa; đẩy mạnh nghiên cứu khoa học-công nghệ và chuyển giao máy móc sản xuất nông nghiệp.

Trong đó, trọng tâm là tạo mối liên kết giữa các cơ quan nghiên cứu với doanh nghiệp để nghiên cứu và chuyển giao khoa học-công nghệ trong lĩnh vực cơ điện nông nghiệp. Đồng thời, phát triển công nghiệp chế tạo máy móc, thiết bị, công nghệ do trong nước sản xuất và công nghiệp hỗ trợ cho cơ giới hóa nông nghiệp; phát triển nguồn nhân lực phục vụ cơ giới hóa nông nghiệp... 

Hoàng Hùng