Đẩy mạnh áp dụng công nghệ số trong điều tra đánh giá tài nguyên nước

TMO - Tăng cường ứng dụng công nghệ, khoa học kỹ thuật tiên tiến trong điều tra, đánh giá tài nguyên nước là một trong những nhiệm vụ quan trọng được các ngành chức năng đẩy mạnh triển khai. 

Nhiều năm trở lại đây, biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng nghiêm trọng, phức tạp làm thay đổi vòng tuần hoàn nước trong tự nhiên dẫn đến các hiện tượng thời tiết cực đoan như lũ lụt, hạn hán, xâm nhập mặn diễn ra thường xuyên gây ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn tài nguyên nước ở nước ta. Từ thực tế đó, Việt Nam chú trọng đẩy mạnh khoa học kỹ thuật, ứng dụng công nghệ cao trong điều tra đánh giá nguồn tài nguyên nước (TNN), qua đó có các biện pháp, kế hoạch để đảm bảo an ninh nguồn nước, hướng tới các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cụ thể, ngay từ năm 2020 Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước miền Bắc đã tổ chức phát triển phần mềm để ứng dụng trong điều tra, đánh giá TNN trong Dự án “Xây dựng ứng dụng chuyển đổi số và cơ sở dữ liệu phục vụ điều tra, đánh giá lập bản đồ TNN lưu vực sông Cả”. Đây là dự án quan trọng, áp dụng công nghệ số trong quá trình điều tra cơ bản tài nguyên nước. Kết quả đem lại chính là dữ liệu đầy đủ ở tỷ lệ 1:100.000 của lưu vực sông (LVS) Cả.

Để quản lý TNN lưu vực sông thì thông tin TNN là rất quan trọng. Cơ sở dữ liệu về số lượng, chất lượng hiện trạng khai thác là dữ liệu nền quan trọng phục vụ quy hoạch, quản lý TNN. Việc điều tra đánh giá TNN áp dụng công nghệ số là việc đổi mới quan trọng; dữ liệu điều tra được thể hiện và lưu trữ ở dạng số sẽ được xử lý, tổng hợp đánh giá kịp thời hơn khi xử lý số liệu theo cách truyền thống. Để quá trình điều tra, đánh giá TNN mang lại dữ liệu chính xác nhất, đồng thời hướng tới việc quản lý TNN trên lưu vực sông được đồng bộ, giải quyết được các vấn đề đang xảy ra về TNN đòi hỏi đặt ra là phải có một ứng dụng, phần mềm tích hợp xử lý được các vấn đề này.

Ảnh minh họa. 

Dự án “Xây dựng ứng dụng chuyển đổi số và cơ sở dữ liệu phục vụ điều tra, đánh giá lập bản đồ TNN lưu vực sông Cả” được xây dựng và thực hiện trong thời gian 5 năm (từ năm 2020 – 2024). Nội dung chính là xây dựng phần mềm phục vụ điều tra, đánh giá và thu thập tổng hợp dữ liệu TNN LVS Cả. Trong đó, bộ phần mềm bao gồm ứng dụng di động phục vụ điều tra, khảo sát tài nguyên nước; phần mềm WEB quản trị tích hợp phân hệ điều tra khảo sát và thu thập dữ liệu, phân hệ quản lý hoạt động điều tra, khảo sát và phân hệ khai thác dữ liệu; bộ cơ sở dữ liệu về điều tra, đánh giá TNN LVS Cả được tích hợp chung vào cơ sở dữ liệu TNN.

Để dự án được triển khai đúng thời gian, tiến độ, Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra TNN miền Bắc đã hoàn thành xây dựng được các phần mềm; thiết lập được khung cơ sở dữ liệu; hoàn thiện được bộ mô hình tổ chức điều tra, chuyển đổi số toàn bộ các công việc ở thực địa; liên thông lưu trữ dữ liệu về máy chủ của Trung tâm quy hoạch và điều tra TNN quốc gia. Bộ dữ liệu điều tra ở dạng số được cập nhật online, tự động tính toán, tổng hợp, thống kê dữ liệu.  Các ứng dụng này đã giúp giảm thời gian thu thập dữ liệu ngoài thực địa; rút ngắn được thời gian tổng hợp tài liệu và công tác văn phòng (từ 1 tháng xuống còn 3 – 5 ngày), trong khi đảm bảo độ chính xác và tin cậy theo quy định.

Phần mềm ứng dụng điều tra TNN là hệ thống chạy trên nền tảng web, cho phép chuyển đổi việc quản lý các dữ liệu thu thập, điều tra, khảo sát, khai thác truyền thống sang phần mềm quản lý dữ liệu TNN; hỗ trợ quản lý các dạng công tác từ khi giao nhiệm vụ; lập kế hoạch điều tra, xác định tuyến điều tra, phương án lộ trình; kiểm tra, giám sát trong quá trình thực hiện điều tra, khảo sát; lưu trữ và quản lý toàn bộ dữ liệu thu thập, điều tra TNN; Tổng hợp kết quả điều tra thực địa, xây dựng sơ đồ, biểu mẫu thống kê và khai thác dữ liệu.

Theo số liệu từ Bộ Tài Nguyên và Môi trường (TN&MT), Việt Nam có 3.450 sông, suối có chiều dài từ 10km trở lên, trong đó có 697 sông, suối, kênh, rạch thuộc nguồn nước liên tỉnh; 173 sông suối, kênh, rạch thuộc nguồn nước liên quốc gia và 38 hồ, đầm phá liên tỉnh. Tổng lượng dòng chảy hàng năm đạt khoảng 844,4 tỷ m3; trong đó tập trung chủ yếu ở lưu vực sông Cửu Long. Tuy nhiên, lượng nước sinh ra ở phần lãnh thổ Việt Nam chỉ chiếm khoảng 310-315 tỷ m3/năm. 

Việc điều tra đánh giá TNN áp dụng công nghệ số là việc đổi mới quan trọng; dữ liệu điều tra được thể hiện và lưu trữ ở dạng số sẽ được xử lý và mang lại  tổng hợp đánh giá kịp thời. Vì vậy đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác điều tra, đánh giá để quản lý nguồn tài nguyên nước là điều cấp thiết đồng thời tăng cường bảo đảm an ninh nguồn nước trên lưu vực.

Hoàng Hà