Công nghệ số hỗ trợ Quảng Trị giám sát, bảo vệ rừng chặt chẽ

TMO - Nhờ ứng dụng công nghệ số, công tác giám sát và bảo vệ rừng ở Quảng Trị trở nên chủ động hơn với các công cụ theo dõi chính xác, minh bạch. Những giải pháp này giúp lực lượng chức năng nắm bắt biến động của rừng kịp thời, từ đó giảm thiểu vi phạm và tăng cường quản lý rừng theo hướng hiện đại.

Tại Quảng Trị, việc đưa công nghệ số vào quản lý và bảo vệ rừng đang tạo ra thay đổi rõ nét trong phương thức giám sát tài nguyên. Các nền tảng bản đồ số tích hợp giúp lực lượng kiểm lâm nắm bắt hiện trạng rừng chính xác, hiệu quả. Dữ liệu sau khi được cập nhật liên tục cho phép phân tích nhanh các khu vực có biến động bất thường, từ đó tổ chức lực lượng kiểm tra, xử lý kịp thời, giảm thiểu tình trạng phá rừng hoặc lấn chiếm đất rừng.

Ngoài ra, ứng dụng di động hỗ trợ tuần tra giúp cán bộ ghi nhận vị trí, hình ảnh và tình huống ngay tại hiện trường, góp phần tăng tính minh bạch và chính xác của báo cáo. Những giải pháp này không chỉ giảm áp lực cho lực lượng kiểm lâm mà còn nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan liên quan.

Việc hiện đại hóa công tác quản lý rừng bằng công nghệ số đang giúp Quảng Trị tiến gần hơn tới mục tiêu xây dựng nền lâm nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và đáp ứng yêu cầu phát triển xanh. Theo chia sẻ của Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Chênh Vênh, xã Hướng Phùng, Tổ cộng đồng đã đẩy mạnh ứng dụng Smart trên điện thoại thông minh để xác định tuyến đường tuần tra.

Được biết, Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Chênh Vênh được giao quản lý 2 tiểu khu, gồm: 625A và 625B thuộc Khu Bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa với diện tích gần 290ha. Bình quân mỗi tháng tổ thực hiện từ 4-5 chuyến tuần tra bảo vệ rừng.

Nếu như trước đây, mọi thông tin, dữ liệu của chuyến tuần tra rừng phải ghi chép lại bằng tay thì hiện tại, tất cả đều được cập nhật trên ứng dụng Smart này. Từ thông tin tuyến đường mà tổ đi qua, khi phát hiện bẫy thú, dấu vết động vật, các loài thực vật mới, nguy cơ xâm hại, cháy rừng…, tất cả đều được các thành viên trong tổ cập nhật nhanh chóng lên ứng dụng để làm cơ sở báo cáo.

Nhờ vậy, trong những năm qua, toàn bộ diện tích rừng giao khoán cho cộng đồng ở đây được bảo vệ nghiêm ngặt, không để xảy ra mất rừng. Theo Phòng Bảo tồn thiên nhiên, Ban Quản lý Rừng đặc dụng Nam Quảng Trị, trước đây khi chưa áp dụng Smart, mỗi chuyến tuần tra, các thành viên phải sử dụng bản đồ giấy, la bàn, máy định vị GPS cầm tay, thông tin của chuyến tuần tra được ghi chép lại sau đó nhập thủ công vào máy tính.

Nhưng từ khi sử dụng ứng dụng Smart, việc thu thập thông tin và dữ liệu hiện trường dễ dàng, nhanh chóng và chính xác hơn vì đã có mô hình dữ liệu mẫu được thiết lập sẵn với nhiều trường thông tin khác nhau để thu nhận các dữ liệu cần thiết trên thực địa. Ngoài ra, trên ứng dụng Smart còn tích hợp sẵn bản đồ vệ tinh và bản đồ nền của đơn vị, kèm theo các tính năng khác như định vị, xác định góc phương vị, độ cao so với mực nước biển, tốc độ di chuyển và tính năng đính kèm hình ảnh tại vị trí ghi nhận thông tin trên thực địa.

Lực lượng kiểm lâm sử dụng công nghệ hiện đại để kiểm tra diễn biến rừng. (Ảnh: BLĐ). 

Lãnh đạo Ban Quản lý Rừng đặc dụng Nam Quảng Trị thông tin, đơn vị hiện đang quản lý hơn 66.000ha rừng và đất lâm nghiệp, gồm: Khu bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa, Khu bảo tồn thiên nhiên Đakrông và Khu bảo vệ cảnh quan đường Hồ Chí Minh.

Để thực hiện tốt công tác quản lý, bảo vệ rừng, thời gian qua, đơn vị đã đẩy mạnh việc ứng dụng nhiều công nghệ tiên tiến như ảnh viễn thám, GIS, drone, phần mềm Vtool trong cập nhật diễn biến rừng, kiểm tra giám sát tình hình xâm canh, xâm lấn, xâm hại rừng; triển khai ứng dụng Smart trong tuần tra, tháo gỡ bẫy động vật hoang dã giúp ghi nhận, định vị, báo cáo nhanh các vi phạm, qua đó tăng tính chủ động, kịp thời trong công tác bảo vệ rừng.

Bên cạnh đó, đơn vị còn triển khai đặt máy bẫy ảnh để giám sát, điều tra động vật rừng, sử dụng nền tảng Wildlife Insights (AI của Google) để phân tích dữ liệu bẫy ảnh; xây dựng trang cơ sở dữ liệu động thực vật phục vụ quản lý và nghiên cứu.

Cụ thể, từ đầu năm 2025 đến nay, đơn vị đã áp dụng ứng dụng Smart trong hơn 1.070 chuyến tuần tra với gần 3.800 lượt người tham gia. Phát hiện và phá hủy 165 bẫy động vật rừng, 7 lán trại. Lắp đặt gần 500 máy bẫy ảnh tại Khu bảo tồn thiên nhiên Đakrông và Khu bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa, từ đó đã xây dựng được bộ cơ sở dữ liệu về hình ảnh loài, vị trí phân bố, số lượng, độ giàu loài…

Toàn tỉnh Quảng Trị hiện có hơn 840.000ha rừng, trong đó: Rừng tự nhiên gần 600.000ha, rừng trồng 240.000ha. Tỉ lệ che phủ rừng đạt gần 61,5%. Thời gian qua, sở đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, chỉ đạo các địa phương, đơn vị, chủ rừng về ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong lĩnh vực lâm nghiệp.

Bên cạnh đó, lực lượng kiểm lâm, các ban quản lý rừng, công ty lâm nghiệp đã tích cực ứng dụng các phần mềm chuyên dụng như: FMRS, FRMS mobile, QGIS, Vtool… để phát hiện sớm, cập nhật kịp thời, chính xác các biến động rừng. Triển khai lắp đặt các hệ thống camera thông minh phát hiện điểm phát lửa tự động tại một số khu vực trọng điểm về cháy rừng. Sử dụng drone để phục vụ tuần tra, kiểm tra rừng….

Cùng với việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong bảo vệ rừng, tỉnh Quảng Trị ban hành Kế hoạch số 293/KH-UBND thực hiện quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. Kế hoạch đặc biệt nhấn mạnh việc quản lý hiệu quả và phát triển bền vững hệ thống rừng tại các khu bảo tồn thiên nhiên, hành lang đa dạng sinh học, khu vực đa dạng sinh học cao, cảnh quan thiên nhiên quan trọng, vùng đất ngập nước quan trọng và các khu vực khác để nâng cao năng lực hấp thu và lưu trữ các-bon hướng tới mục tiêu phát thải ròng của Việt Nam bằng “0” vào năm 2050 và tham gia thị trường các-bon.

Lồng ghép các yêu cầu về bảo vệ môi trường và bảo tồn đa dạng sinh học trong các quy hoạch khai thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên; kiểm soát chặt chẽ việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, mặt nước, mặt biển….

Ứng dụng công nghệ số trong quản lý và bảo vệ rừng đang mở ra hướng tiếp cận mới, giúp Quảng Trị nâng cao chất lượng giám sát tài nguyên rừng theo hướng chính xác, nhanh chóng và hiệu quả. Các giải pháp hiện đại đã chứng minh vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ lực lượng kiểm lâm chủ động phát hiện, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm. Bên cạnh đó, việc xây dựng cơ sở dữ liệu đồng bộ và kết nối đa ngành cũng tạo nền tảng để địa phương hoạch định chính sách lâm nghiệp sát thực tiễn, nâng cao tính bền vững trong quản lý.

Vũ Thắng