Cơ giới hóa đồng bộ, gia tăng giá trị sản xuất nông nghiệp

TMO - Nhằm tăng năng suất, chất lượng, phát triển chế biến nông sản hiện đại, hiệu quả và bền vững, đưa Việt Nam trở thành trung tâm chế biến nông sản đứng trong top 10 nước hàng đầu thế giới vào năm 2030, Chiến lược cơ giới hóa nông nghiệp và chế biến nông lâm thủy sản đến năm 2030 được triển khai đồng bộ.

Theo đánh giá của Bộ NN&PTNT, trong khoảng 10 năm qua, cơ giới hóa nông nghiệp có những bước phát triển nhất định. Trang bị đông lực đã tăng trung bình từ chưa đầy 2,0 HP lên 3,3 HP/ha /ha canh tác. Số lượng, chủng loại máy và thiết bị phục vụ sản xuất nông nghiệp tăng nhanh. Số lượng máy kéo các loại tăng 60%, máy bơm nước tăng 60%, máy gặt đập liên hợp tăng 80%, máy chế biến thức ăn gia súc tăng 90%.

Mức độ cơ giới hóa tại một số khâu trong một số lĩnh vực ngành nông nghiệp có tỷ lệ khá cao như: trồng trọt đạt từ 70-100%, chăn nuôi đạt từ 55 - 90%... Việc gia tăng trang thiết bị, máy móc đã góp phần tăng năng suất, chất lượng nông sản, giảm chi phí sản xuất và đảm bảo chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm. Đặc biệt, cơ giới hóa đã khắc phục phần nào những hạn chế do thiếu lao động trong sản xuất nông nghiệp.

Cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp thời gian qua đã có nhiều bước tiến quan trọng, các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ nông dân và cả nhà khoa học đã vào cuộc, tham gia rất tích cực. Tuy nhiên, ngành Nông nghiệp nhận thấy sự đầu tư về cơ giới hóa vẫn mang tính dàn trải, đầu tư mang tính cục bộ, nhỏ lẻ. Ở đâu có nhu cầu mua máy động lực gì thì có máy đó; không có máy thì người nông dân cũng có thể tự sáng chế.

Trong các giải pháp tham mưu cho Chính phủ, Bộ đề xuất hình thành các Trung tâm cơ giới hóa cấp vùng. Trung tâm cơ giới hóa vùng không phải là tổ chức bộ máy hành chính sự nghiệp do Nhà nước thành lập, mà là trung tâm tập hợp các nhà khoa học, doanh nghiệp, hợp tác xã có năng lực về cơ giới hóa, công nghệ mới, công nghệ thông minh để hợp tác, liên kết và cung ứng dịch vụ cơ giới hóa và công nghệ thông minh phục vụ sản xuất nông nghiệp. Đây là nơi đặt hàng cho công tác nghiên cứu, đào tạo của các trường đại học và viện nghiên cứu; là nơi hỗ trợ cơ giới hóa các vùng nguyên liệu quy mô lớn đạt chuẩn.

Cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp thời gian qua đã có nhiều bước tiến quan trọng, các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ nông dân và cả nhà khoa học đã vào cuộc, tham gia rất tích cực. 

Trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện có khoảng 5.676 máy làm đất, 990 máy phun thuốc bảo vệ thực vật, 877 máy gặt đập liên hợp... Đến nay, cơ giới hóa trong khâu làm đất của Hà Nội đạt 100% và diện tích lúa được thu hoạch bằng máy đạt 90%. Việc  đưa cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp đã góp phần giảm chi phí khoảng 0,7-2,8 triệu đồng/ha/vụ và giảm tổn thất sau thu hoạch 2-3%. Hiệu quả của đầu tư cơ giới hóa vào sản xuất tăng từ 1,15 đến 1,2 lần so với lao động thủ công.

Tại Hà Nam, đã thúc đẩy các mô hình tích tụ ruộng đất sản xuất lúa nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất lúa. Từ hiệu quả của cánh đồng mẫu, đề án Ứng dụng giống cây trồng mới từng bước thay đổi tư duy sản xuất hàng hóa tập trung quy mô lớn tạo ra sản phẩm hàng hóa có chất lượng cao, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm gắn với ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm cho nông dân; áp dụng đa dạng cơ giới hóa làm đất, cấy hiệu ứng hàng biên, cấy máy, gieo mạ khay và cơ giới hoá trong khâu thu hoạch để giảm chi phí tăng hiệu quả kinh tế. Các mô hình như mô hình cấy máy, phun thuốc BVTV bằng máy bay diện tích 20 ha tại xã Tiêu Động, huyện Bình Lục; Mô hình cấy máy, phun thuốc BVTV bằng máy bay diện tích 30 ha tại xã Liêm Phong, huyện Thanh Liêm.

Tại Hải Dương, đến nay địa phương này có khoảng  1.000ha được áp dụng theo mô hình này, trong đó phát triển mạnh ở những địa phương thiếu hụt lao động trong nông nghiệp, những vùng tích tụ ruộng đất quy mô lớn nên bắt buộc phải cơ giới hóa nhằm tiết kiệm chi phí đầu vào, giảm giá thành, nâng cao hiệu quả canh tác. Thực hiện cơ giới hóa vào sản xuất giúp giảm chi phí về sử dụng giống, tiết kiệm công cấy từ 2 triệu đến 2,2 triệu đồng/ha, giảm một đến hai lần phun thuốc bảo vệ thực vật, tăng năng suất từ 5 đến 15%, tăng hiệu quả kinh tế từ 2,77 triệu đến 8,31 triệu đồng/ha.

Nhằm thúc đẩy cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp, thời gian tới các bộ, ngành và địa phương cần phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật đồng bộ và tổ chức sản xuất nông nghiệp phù hợp máy móc, thiết bị cơ giới hóa; đẩy mạnh nghiên cứu khoa học-công nghệ và chuyển giao máy móc sản xuất nông nghiệp.

Trong đó, trọng tâm là tạo mối liên kết giữa các cơ quan nghiên cứu với doanh nghiệp để nghiên cứu và chuyển giao khoa học-công nghệ trong lĩnh vực cơ điện nông nghiệp. Đồng thời, phát triển công nghiệp chế tạo máy móc, thiết bị, công nghệ do trong nước sản xuất và công nghiệp hỗ trợ cho cơ giới hóa nông nghiệp; phát triển nguồn nhân lực phục vụ cơ giới hóa nông nghiệp... 

Hải Nam