Chuyển đổi số trong bảo tồn, phát huy giá trị di sản

TMO - Thời gian qua, nhận thức được tầm quan trọng của việc số hoá di sản, tỉnh Long An đã có những nỗ lực trong tiếp cận các thành quả công nghệ mới để tạo ra giá trị gia tăng cho di sản, từ đó phát huy giá trị di sản theo hướng bền vững. 

Long An là tỉnh có bề dày lịch sử khai phá và truyền thống văn hóa. Các thế hệ cha ông đã để lại cho vùng đất này nguồn di sản văn hóa phong phú và đa dạng. Hiện, trên địa bàn tỉnh có 126 di tích lịch sử-văn hóa, trong đó có 21 di tích cấp quốc gia và 105 di tích cấp tỉnh. Tiêu biểu là các di tích: Khu nhà ông Bộ Thỏ - nơi thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của tỉnh Chợ Lớn, Khu Di tích Ngã tư Đức Hòa (gồm tượng đài Võ Văn Tần, bức phù điêu Châu Văn Liêm và khu tưởng niệm các chiến sỹ Nam Kỳ khởi nghĩa), Khu Công viên Tượng đài “Long An trung dũng kiên cường, toàn dân đánh giặc”…

Nhằm bảo vệ, bảo tồn bền vững các giá trị văn hoá lịch sử, tỉnh Long An đã đẩy mạnh ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ, đưa di sản lên môi trường số, từ đó phát triển du lịch theo hướng bền vững. Cùng với đó, việc số hoá di tích, hiện vật còn được đẩy mạnh ứng dụng tại Bảo tàng-Thư viện tỉnh Long An. Bảo tàng-Thư viện tỉnh Long An đang lưu giữ, bảo tồn trên 23.200 hiện vật, tư liệu quý về lịch sử, văn hóa và khảo cổ trên đất Long An, trong đó có 2 Bảo vật Quốc gia là Tượng thần Vishnu và Bộ sưu tập hiện vật vàng Gò Xoài.

Theo Lãnh đạo Bảo tàng-Thư viện tỉnh Long An, với mục tiêu xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về di sản văn hóa trên nền tảng công nghệ số thống nhất, phục vụ công tác lưu trữ, quản lý, nghiên cứu, bảo tồn, khai thác, quảng bá di sản, từ đó thúc đẩy phát triển du lịch, Long An đang từng bước đẩy mạnh việc thống kê, số hóa các thông tin liên quan đến bảo vật quốc gia, di tích lịch sử, văn hóa, di sản văn hóa phi vật thể.

Cùng với đó, tỉnh quan tâm nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn, phát huy giá trị các di sản. Bảo tàng-Thư viện tỉnh Long An đang thực hiện Đề tài khoa học và công nghệ cấp tỉnh về “Nghiên cứu, đánh giá, xây dựng cơ sở dữ liệu và quảng bá di sản văn hóa phi vật thể trên nền tảng số ở tỉnh Long An." Đề tài nhằm xây dựng hợp lý, chặt chẽ cơ sở dữ liệu về di sản văn hóa phi vật thể để đưa các thông tin, tư liệu liên quan di sản vào hệ thống quản lý chung, lưu trữ và xây dựng giao diện trang thông tin điện tử (website) cho mọi người dễ dàng truy cập, tìm hiểu về di sản văn hóa phi vật thể, dù đang ở bất cứ nơi đâu.

Tham quan mô hình tái hiện làng chiến đấu thời kháng chiến chống Mỹ cứu nước ở Khu công viên tượng đài Long An. Ảnh: MH. 

Bảo tàng-Thư viện tỉnh Long An sẽ tiếp tục triển khai việc số hóa di sản, trong đó tập trung xây dựng kho dữ liệu về di sản thường xuyên, liên tục cũng như lưu trữ dữ liệu để cùng khai thác, phát triển. Đơn vị cũng xây dựng hệ thống các tiêu chí lựa chọn nội dung số hóa các di sản như về niên đại, loại hình di sản, cấp xếp hạng... một cách khoa học, theo lộ trình, phục vụ công tác lưu trữ, quản lý, nghiên cứu, bảo tồn, quảng bá di sản gắn với khai thác, phát triển du lịch ở địa phương.

Trên cơ sở xây dựng cơ sở dữ liệu số về nội dung và hình ảnh tất cả các di tích trên địa bàn, Bảo tàng-Thư viện tỉnh Long An còn phối hợp với Trung tâm Thông tin xúc tiến du lịch của tỉnh đưa những dữ liệu số về bảo tàng lên website https://dulichsolongan.com, https://www.dulichsolongan.vn, tạo hệ thống thông tin, cung cấp dữ liệu về di sản cho du khách được đầy đủ, chính xác thông qua bản đồ số tuyến, điểm và cơ sở phục vụ du lịch.

Lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Long An khẳng định, bảo tồn các di tích lịch sử, văn hóa, các Di sản Văn hóa Phi vật thể, Bảo vật Quốc gia gắn với chuyển đổi số là hướng đi nhất quán để phát triển văn hóa Long An, từng bước đóng góp vào phát triển kinh tế du lịch - một trong các ngành công nghiệp văn hóa nhiều tiềm năng của tỉnh.

Việc số hoá di sản được tỉnh Long An chú trọng phát triển. Đơn cử như tại khuôn viên Khu Công viên Tượng đài "Long An trung dũng, kiên cường, toàn dân đánh giặc” (phường 5, thành phố Tân An, tỉnh Long An), đại diện Thành đoàn Tân An cho biết đây là công trình thanh niên của tuổi trẻ Long An. Nhằm tạo thuận lợi cho người dân, du khách đến tham quan khu công viên tượng đài và có cái nhìn toàn cảnh trước khi đi tham quan từng hạng mục, không gian trưng bày đặc sắc của khu công viên, tuổi trẻ Long An đã gắn mã QR Code cung cấp thông tin về khu công viên tượng đài này.

Việc tích hợp mã QR vào các điểm di tích lịch sử của tỉnh Long An giúp du khách cập nhật thông tin chính thống hơn. Ảnh: VH. 

Du khách chỉ cần quét mã QR tại khu công viên tượng đài để hiểu hơn về truyền thống lịch sử, giá trị của các di tích. Từ đó du khách sẽ hiểu và cảm nhận rõ ràng, trọn vẹn giá trị của các hiện vật, các hộp hình tái hiện sự kiện lịch sử, những chiến công của quân và dân tỉnh Long An trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược.

Đại diện Tỉnh đoàn Long An chia sẻ, để góp phần cùng các cấp, ngành, thực hiện số hóa hệ thống dữ liệu, bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa, các bạn trẻ Long An đã thực hiện và đưa vào hoạt động Trang thông tin số hóa lịch sử tuổi trẻ Long An. Thông qua sử dụng công nghệ hình ảnh 360 độ kết hợp video clip, âm thanh, hình ảnh, người dân và du khách sử dụng điện thoại thông minh kết nối internet chỉ cần thao tác quét mã QR hoặc vào đường dẫn truy cập vào website sẽ lập tức có thông tin đầy đủ, chi tiết về quá trình xây dựng, kiến tạo điểm di tích, tham quan trực tuyến khu trưng bày hiện vật.

Chuyển đổi số đã góp phần mang đến những trải nghiệm khác biệt, tạo cầu nối để đưa những thông tin, giá trị di sản đến gần hơn với du khách và người dân. Tại Quyết định số 942/QÐ-TTg ngày 15/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030 đã nêu, mục tiêu đến năm 2025, mỗi di sản của Việt Nam đều có hiện diện số và hình thành bản đồ di sản số để người dân, khách du lịch có thể truy cập thuận lợi trên môi trường số.

Chương trình số hóa Di sản văn hóa Việt Nam giai đoạn 2021-2030 đã được phê duyệt theo Quyết định số 2026/QÐ-TTg ngày 2/12/2021, đặt mục tiêu xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về di sản văn hóa trên nền tảng công nghệ số thống nhất, phục vụ công tác lưu trữ, quản lý, nghiên cứu, bảo tồn, khai thác, quảng bá di sản, thúc đẩy phát triển du lịch bền vững; bảo đảm tích hợp được vào khung kiến trúc Chính phủ điện tử và Hệ tri thức Việt số hóa… Ðiều này khẳng định, số hóa di sản văn hóa là chủ trương được tỉnh Long An nói riêng và Nhà nước ta nói chung đặc biệt quan tâm đẩy mạnh.

Thành Nam