TMO - Những quốc gia có sản lượng lúa gạo trong nhóm lớn nhất thế giới như Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh, Indonesia, Việt Nam bày tỏ lo ngại về những thiệt hại mà biến đổi khí hậu sẽ gây ra đối với sản xuất lúa gạo.

Để thúc đẩy sản xuất, các chuyên gia nông nghiệp tại những quốc gia trên đã chuyển tưới tiết kiệm nước và ngân hàng gen lúa lưu trữ hàng trăm nghìn giống lúa để sẵn sàng lai tạo ra các giống mới, thích ứng với khí hậu. Trước thực trạng biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến bất thường, các nhà nghiên cứu nâng cao cảnh báo về các mối đe dọa liên quan, như ô nhiễm asen và các bệnh do vi khuẩn gây hại trên cây lúa.

Biến đổi khí hậu gây khó khăn lớn cho hoạt động sản xuất lúa gạo

Hầu hết các giống lúa đều sinh trưởng ổn định ở mực nước dao động khoảng 10 cm. Duy trì mực nước này liên tục sẽ giúp ngăn chặn cỏ dại và các loại sâu bệnh gây hại. Tuy nhiên nếu mực nước đột ngột dâng lên quá cao từ các mưa lũ bất thường, cây lúa có thể bị ngập úng và không thể phát triển. Giải pháp để đảm bảo cân bằng nguồn nước ổn định được coi là vấn đề quan trọng, đặc biệt là ở châu Á, nơi sản xuất hơn 90% lượng gạo cho toàn thế giới.

Hạn mặn xâm nhập ngày càng sâu, gây thiệt hại lớn đối với diện tích trồng lúa tại Đồng bằng sông Cửu Long, tại Việt Nam

Đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam có tài nguyên đất bằng phẳng, màu mỡ, thích hợp cho việc trồng lúa. Tuy nhiên, tác động của biến đổi khí hậu nhất là vấn đề hạn mặn đã gây thiệt hại nghiêm trọng đến nhiều diện tích lúa tại khu vực này. Trong đợt hạn hán năm 2015 và 2016, nước mặn xâm nhập sâu vào đất liền ở châu thổ này tới 90 km, phá hủy 405.000 ha lúa. Năm 2019 và 2020, hạn hán và xâm nhập mặn trở lại, tiếp tục làm thiệt hại 58.000 ha lúa.

Cùng với hạn mặn, biến đối khí hậu đã kéo theo nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan, diễn ra bất thường. Hàng năm từ khoảng tháng 4 đến tháng 10, gió mùa thường xuất hiện trên các vùng biển Nam và Đông Nam Á. Ước tính có khoảng 80% lượng mưa của Nam Á được đổ vào mùa này và có thể gây ra lũ lụt tàn phá mùa màng. Bangladesh là một trong những nước sản xuất gạo dễ bị lũ lụt nhất trong khu vực, vì quốc gia nằm ở các cửa sông Hằng, sông Brahmaputra và sông Meghna. Vào tháng 6 năm 2020, mưa lũ đã làm ngập khoảng 37% lãnh thổ nước này, làm hư hại khoảng 83.000 ha lúa.

Mưa lớn bất thường khiến nhiều diện tích lúa ngập sâu

Bên cạnh đó, một trong những mối đe dọa lớn từ biến đổi khí hậu đối với hoạt động sản xuất lúa gạo toàn cầu là bệnh bạc lá do vi khuẩn gây ra. Dịch bệnh này đã khá phổ biến ở Đông Nam Á và đang gia tăng ở châu Phi, được báo cáo là làm giảm năng suất lúa lên tới 70% đối với lúa một vụ.

Ngoài ra, nhiệt độ tăng có thể mang đến “vấn đề kép” về asen (thạch tím). Các nhà nghiên cứu chỉ rằng, trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt, asen sẽ xâm nhập vào cây lúa nhiều hơn. Hàm lượng asen cao làm tăng nguy cơ sức khỏe cho con người khi tiêu thụ gạo, đồng thời làm suy giảm sự phát triển của thực vật.

Biến đổi khí hậu với những hiện tượng thời tiết cực đoan đã tác động trực tiếp lên nhiều diện tích sản xuất lúa gạo trên thế giới. Để giải quyết những vấn đề đó đòi hỏi sự hợp tác giữa nông dân địa phương, các quan chức chính phủ và cộng đồng các nhà nghiên cứu quốc tế để tìm ra giải pháp thông minh trong sản xuất nông nghiệp nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu trong tình hình mới.

Nguyễn Hoàng

Tin nổi bật