Bắc Ninh: Kiểm soát chặt chẽ môi trường tại các làng nghề

TMO - Làng nghề đúc đồng, nhôm… Đại Bái (xã Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh) nổi bật với quy mô sản xuất lớn, tuy nhiên cũng đi kèm nhiều áp lực về khí thải và chất thải rắn. Trước thực trạng đó, tỉnh Bắc Ninh triển khai đồng bộ các biện pháp kiểm soát, siết chặt công tác bảo vệ môi trường nhằm đảm bảo phát triển làng nghề bền vững, gắn với trách nhiệm cộng đồng.

Làng đúc đồng, nhôm tại Đại Bái, xã Gia Bình (tỉnh Bắc Ninh) có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời, đặc biệt nổi tiếng với các sản phẩm đồng mỹ nghệ tinh xảo, mang giá trị văn hóa và kinh tế cao. Tuy nhiên, quá trình sản xuất thủ công phát sinh nhiều khí thải, bụi kim loại đã khiến môi trường sống của người dân bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Trước tình trạng này, tỉnh đã yêu cầu các địa phương tăng cường thanh tra, kiểm tra môi trường định kỳ, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền để người dân thay đổi thói quen sản xuất lạc hậu.

Đặc biệt, Bắc Ninh đang từng bước đưa công nghệ xử lý khí thải, lò đúc thân thiện môi trường vào làng nghề, đồng thời quy hoạch lại không gian sản xuất để tách biệt khu dân cư và khu chế tác. Cùng với đó, các tổ chức nghề nghiệp, hợp tác xã cũng được khuyến khích tham gia quản lý môi trường, giám sát lẫn nhau trong quá trình sản xuất.

Với cách làm quyết liệt, tỉnh Bắc Ninh đặt mục tiêu vừa gìn giữ giá trị truyền thống, vừa đảm bảo môi trường sống an toàn, góp phần định hướng phát triển làng nghề theo hướng văn minh. Nhờ đó, công tác bảo vệ môi trường của làng nghề Đại Bái hiện nay đã có nhiều chuyển biến rõ nét, tích cực.

Trên quan điểm không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng kinh tế, làng đúc đồng Đại Bái (xã Gia Bình) là một trong những địa phương phải thực hiện nghiêm chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh về việc dừng sản xuất, khắc phục triệt để ô nhiễm môi trường. Được biết, làng nghề Đại Bái chuyên đúc đồng, đúc nhôm và sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ, dát mỏng kim loại, gia công cơ khí, kim khí hoàn thành các chi tiết, chạm khắc kim loại...

Làng nghề Đại Bái trước kia từng là điểm nóng về ô nhiễm môi trường tại tỉnh Bắc Ninh. (Ảnh: NT). 

Trước đó, nhiều nhà xưởng sản xuất xen kẹp trong khu dân cư, không có hệ thống xử lý khói bụi; tro xỉ từ hoạt động cô đúc, tái chế nhôm, đồng cơ bản thải trực tiếp ra môi trường, ảnh hưởng sản xuất nông nghiệp của người dân và môi trường xung quanh… Trong đợt cao điểm xử lý môi trường tại làng nghề (tháng 3 vừa qua), tại Đại Bái có 217 cơ sở sản xuất vi phạm, các lỗi chủ yếu như: Xả thải khói bụi, phát sinh nước thải, chất thải rắn từ hoạt động sản xuất nhưng không có hồ sơ môi trường; không có công trình bảo vệ môi trường hoặc công trình bảo vệ môi trường không bảo đảm;

Bên cạnh đó, nhiều cơ sở không được cấp giấy phép môi trường cho hoạt động xả thải theo quy định; nhiều cơ sở chưa bảo đảm các quy định về phòng cháy, chữa cháy; một số cơ sở có hành vi vi phạm về đất đai, hành lang giao thông, xây dựng. Đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh đã xử lý vi phạm hành chính, yêu cầu tháo dỡ toàn bộ công trình xả thải không bảo đảm môi trường… Theo chia sẻ của một số người dân tại xóm Trại, nhận thức được tình trạng ô nhiễm môi trường do các lò đốt cũ, người dân đã tự động tháo dỡ theo đúng chủ trương và yêu cầu của các cơ quan chức năng.

Để tiếp tục sản xuất, người dân đã tự tìm kiếm nhiều phương án, trong đó, việc lắp đặt hệ thống xử lý khói bụi bằng công nghệ nước ngoài được gia đình thực hiện từ gần 1 tháng nay. Qua vận hành thử, họ nhận thấy lượng khói bụi và ô nhiễm giảm nhiều so trước đây.

Đại diện phòng Kinh tế xã Gia Bình cho biết, địa phương đang tích cực hướng dẫn các chủ cơ sở hoàn chỉnh hồ sơ, tiến hành các bước cần thiết để đề xuất, tham mưu cấp có thẩm quyền đẩy nhanh tiến độ thẩm định, cấp phép cho các cơ sở đủ điều kiện khí thải, chất thải, phòng cháy chữa cháy…

 Tuy nhiên, quá trình này còn khá nhiều vướng mắc do bất cập liên quan đến quy chuẩn, tiêu chuẩn môi trường, quy định về đất đai…cần sự vào cuộc của nhiều ngành, cấp, chuyên gia.

Hiện nay, nhiều hộ dân tại Đại Bái đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ trong sản xuất, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường. (Ảnh minh hoạ).

Làng nghề Đại Bái hiện đã có hàng chục hộ đang tiến hành lắp đặt công nghệ lò đốt, lọc khí thải để thay thế cho lò đúc đồng, tái chế cũ. Người dân có ý thức làm tốt công tác phân loại, thu gom, xử lý rác thải, làm trong sạch cảnh quan, môi trường.

Trong giai đoạn tiếp theo, xã sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, vận động để các hộ dân thực hiện triệt để việc tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật có liên quan khi hoạt động sản xuất; tăng cường giám sát, nắm bắt, kiểm tra bảo đảm không tái diễn vi phạm.

Với sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền, kết hợp với sự đồng lòng của người dân địa phương, thời gian qua, làng nghề đúc đồng Đại Bái  từ chỗ sản xuất nhỏ lẻ, thải trực tiếp ra môi trường, nhiều cơ sở đã chuyển sang sử dụng công nghệ đốt mới, đầu tư hệ thống lọc khí, và tuân thủ quy trình xử lý theo quy định.

Bên cạnh đó, nhận thức của người dân cũng được nâng cao rõ rệt, thể hiện qua việc chủ động cải thiện nhà xưởng, giảm thiểu sử dụng nguyên liệu gây ô nhiễm và tích cực phối hợp với chính quyền trong kiểm tra, giám sát môi trường.

Trước đó, tại Kế hoạch số 171/KH-UBND ban hành ngày 21/3, Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh đề nghị từ ngày 25/3 đến hết ngày 30/4, các địa phương, sở ngành liên quan thành lập các Đoàn kiểm tra liên ngành tập trung kiểm tra việc chấp hành các quy định về môi trường, phòng cháy và chữa cháy, an toàn điện... tại các cơ sở, hộ gia đình, cá nhân có hoạt động sản xuất kinh doanh tại các làng nghề, cụm công nghiệp; các cơ sở sản xuất nằm trong khu đô thị đông dân cư và khu vực nông thôn gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Hiện nay, Chính quyền địa phương và ngành chức năng tỉnh Bắc Ninh đã siết chặt hơn các quy định bảo vệ môi trường, từng bước quy hoạch, di dời cơ sở sản xuất ra khỏi khu dân cư. Việc đưa công nghệ sạch vào sản xuất không chỉ giúp giảm thiểu tác động đến môi trường mà còn mở ra hướng phát triển bền vững cho làng nghề.

Đại Bái hiện không chỉ được biết đến là làng nghề thủ công truyền thống lâu đời mà còn đang từng bước trở thành mô hình điểm về sản xuất gắn với bảo vệ môi trường. Những chuyển biến này là minh chứng rõ rệt cho nỗ lực hài hòa giữa phát triển kinh tế và gìn giữ môi sinh ở một làng nghề nổi tiếng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.

Khánh Chi