Ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai: Chính sách chưa đồng bộ, nguồn lực còn hạn chế

TMO – Một số ý kiến nêu quan điểm cần đầu tư trang bị phù hợp, hiện đại như trực thăng chuyên dụng, xe cứu nạn nhẹ dễ cơ động trong địa hình hiểm trở, nhằm bảo đảm an toàn cho lực lượng làm nhiệm vụ cũng như tăng hiệu quả cứu hộ. Đồng thời, lực lượng quân đội, công an cũng cần được trang bị phương tiện phù hợp cho các nhiệm vụ chuyên ngành.

Công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai trong thời gian qua đã có nhiều chuyển biến tích cực theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp và hiệu quả hơn, từ đó giảm đáng kể thiệt hại do thiên tai, nhất là thiệt hại về người. Tuy nhiên, công tác này vẫn còn những bất cập, vướng mắc cần tháo gỡ. Đơn cử như chính sách chưa đồng bộ, nguồn lực còn hạn chế.

Theo đó, ý kiến tại cuộc họp nghe báo cáo về dự thảo Đề án tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả và ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số lĩnh vực phòng, chống thiên tai trong tình hình mới (vừa diễn ra mới đây), một số đại biểu cho rằng, công tác lãnh đạo, chỉ đạo tuyên truyền, phổ biến chính sách về phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai ở một số nơi còn mang tính hình thức, thiếu kịp thời, chưa rõ trách nhiệm. Hệ thống pháp luật, cơ chế chính sách chưa đồng bộ, chậm sửa đổi, còn khoảng trống, đặc biệt trong nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, phát triển mô hình điển hình. Công tác dự báo, cảnh báo còn khoảng cách lớn so với thực tiễn, nhất là đối với gió, mưa, lũ, lũ quét, sạt lở đất.

(Ảnh minh họa)

Nguồn lực cho phòng ngừa thiên tai còn hạn chế, chủ yếu do Nhà nước bảo đảm. Chính sách hỗ trợ đất đai, nhà ở cho hộ di dời khẩn cấp còn thấp (30 triệu đồng/hộ), trong khi chi phí xây dựng đạt chuẩn từ 150–250 triệu đồng. Bộ máy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn chưa đồng bộ; năng lực cán bộ cơ sở còn hạn chế; thiếu trang thiết bị chuyên dùng, công cụ hỗ trợ giám sát, điều hành.

Hệ thống thu thập dữ liệu an toàn công trình đập, hồ chứa phân tán, thiếu đồng bộ, phần lớn chưa có quan trắc tự động, chưa kết nối dữ liệu thời gian thực, ảnh hưởng đến điều tiết lũ và bảo đảm an toàn. Ứng dụng công nghệ hiện đại trong dự báo, giám sát, cứu hộ cứu nạn còn hẹp do thiếu vốn đầu tư và năng lực vận hành. Nghiên cứu khoa học còn manh mún, thiếu liên ngành, chậm chuyển giao vào thực tiễn; cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật ở vùng sâu, vùng xa yếu kém. Nhận thức về chuyển đổi số ở nhiều cấp, ngành chưa đầy đủ, nguồn nhân lực chuyên sâu còn thiếu và yếu.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ diễn biến thiên tai ngày càng cực đoan, biến đổi khí hậu khó lường, phạm vi tác động rộng; yêu cầu thực tiễn đòi hỏi chính sách điều chỉnh nhanh nhưng quy trình xây dựng pháp luật chưa đáp ứng. Hệ thống quản lý, điều phối liên ngành chưa chuyên nghiệp; đầu tư cho khoa học – công nghệ chưa tương xứng; chính sách khuyến khích khu vực ngoài nhà nước tham gia nghiên cứu, ứng dụng còn chưa rõ ràng; tiếp cận công nghệ tiên tiến còn gặp rào cản.

Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đề xuất tăng cường đầu tư mạng lưới trạm GPS, các cảm biến đo biến dạng địa chất, hệ thống cảnh báo bằng sóng radio phủ sóng đến vùng sâu vùng xa, đảm bảo người dân kịp thời nhận thông tin ngay cả khi mất điện hay hệ thống truyền thông hiện đại bị gián đoạn. Ngoài ra, Viện kiến nghị phát triển các phòng thí nghiệm chuyên dụng để nghiên cứu chuyên sâu và phối hợp quốc tế nhằm chuyển giao công nghệ hiện đại.

Trong khi đó, Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam Nguyễn Quang Ngọc, cho rằng cần đầu tư trang bị phù hợp, hiện đại như trực thăng chuyên dụng, xe cứu nạn nhẹ dễ cơ động trong địa hình hiểm trở, nhằm bảo đảm an toàn cho lực lượng làm nhiệm vụ cũng như tăng hiệu quả cứu hộ. Đồng thời, lực lượng quân đội, công an cũng cần được trang bị phương tiện phù hợp cho các nhiệm vụ chuyên ngành.

Một số ý kiến khác đồng quan điểm và cho rằng cần áp dụng các giải pháp khoa học công nghệ tiên tiến để nâng cao khả năng dự báo thiên tai, đặc biệt là nguy cơ sạt lở, đảm bảo xây dựng các công trình hạ tầng như đường bộ, cầu, hầm với các quy chuẩn chống chịu thiên tai tốt hơn, phù hợp với bản đồ quy hoạch thiên tai và đánh giá rủi ro thực tế. Ngoài ra, cần xây dựng đội ngũ phóng viên được đào tạo bài bản, trang bị đầy đủ kỹ năng và phương tiện bảo hộ để tác nghiệp an toàn, giúp cung cấp thông tin chính xác, kịp thời phục vụ công tác phòng chống thiên tai. Tuyên truyền, giáo dục kỹ năng thực tế, như cách sơ cấp cứu, xử lý khi cháy nổ, lũ lụt hay động đất..., đặc biệt là trẻ em, nhằm trang bị khả năng ứng phó chủ động khi xảy ra thiên tai.

Công tác quy hoạch vùng tránh sạt lở, quy hoạch đất ở phải được điều chỉnh, đảm bảo phù hợp thực tiễn, hạn chế tối đa thiệt hại khi thiên tai xảy ra. Hạ tầng thiết yếu như điện, nước, thông tin liên lạc cần được xây dựng và nâng cấp theo hướng bền vững, có khả năng chống chịu tốt với thiên tai…/.

THIÊN LÝ