Ứng dụng công nghệ số trong công tác quản lý, bảo vệ rừng

TMO - Tại nhiều địa phương trên cả nước, việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong đó có Bộ công cụ quản lý dữ liệu và báo cáo tuần tra (SMART) đã góp phần nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ rừng trên địa bàn tỉnh.

Trong “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” của Chính phủ, nông nghiệp được xác định là một trong những ngành ưu tiên. Đối với lĩnh vực lâm nghiệp, chuyển đổi số đã đem lại sự thống nhất, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, đóng góp hiệu quả trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng…

Theo Cục Lâm nghiệp, nhờ áp dụng công nghệ thông tin, công tác quản lý, bảo vệ rừng ngày càng được tăng cường và triển khai thực hiện đạt kết quả cao. Công tác kiểm soát hiệu quả, tình trạng khai thác, vận chuyển lâm sản, săn bắt động vật hoang dã trái pháp luật giảm rõ rệt. Các đơn vị chức năng dần kiểm soát được tình trạng xâm hại, lấn chiếm đất rừng đặc dụng, rừng phòng hộ; quản lý chặt chẽ việc chuyển đổi rừng sang loại rừng khác và chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác. Đồng thời, diện tích rừng đặc dụng, phòng hộ được duy trì và phát triển thông qua trồng rừng, khoanh nuôi tái sinh rừng.

SMART là bộ công cụ quản lý dữ liệu và báo cáo tuần tra được nhiều nước trên thế giới áp dụng một cách chính thức ở cấp quốc gia nhằm hỗ trợ cho công tác quản lý và bảo vệ tại các khu bảo tồn. SMART giúp chuẩn hóa việc thu thập dữ liệu, phân tích và lập báo cáo về hiện trạng quản lý tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học trong hệ thống các khu bảo tồn. Những dữ liệu này sẽ giúp ích rất lớn cho quá trình xây dựng các quy định và đưa các quyết sách phù hợp nhằm quản lý và bảo tồn hiệu quả hơn. Để triển khai đồng bộ SMART tại các khu rừng đặc dụng, phòng hộ, Cục Lâm nghiệp đã có văn bản số 249/LN/ĐDPH ngày 19/6/2023 về việc triển khai bộ công cụ SMART, trong đó thống nhất áp dụng mô hình dữ liệu dùng chung và cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho các bên liên quan.

Thời gian qua, Ban Quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ tỉnh Thái Nguyên đã tổ chức tập huấn ứng dụng Bộ công cụ quản lý dữ liệu và báo cáo tuần tra (SMART) vào hoạt động tuần tra, kiểm tra và giám sát đa dạng sinh học tại Khu Dự trữ thiên nhiên Thần Sa - Phượng Hoàng và khu rừng phòng hộ hồ Núi Cốc cho lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng của đơn vị. Trước đó, khi chưa a áp dụng SMART việc thu thập dữ liệu tuần tra được thực hiện thông qua các công cụ như máy định vị GPS cầm tay, phiếu/biểu giấy và máy ảnh, sau đó được nhập một cách thủ công vào máy tính. Việc thu thập và nhập thông tin, báo cáo kết quả tuần tra, giám sát trên hiện trường tốn nhiều thời và phát sinh nhiều rủi ro.

Từ khi triển khai áp dụng SMART việc thu thập thông tin và dữ liệu hiện trường đã dễ dàng, nhanh chóng và chính xác hơn vì đã có mô hình dữ liệu mẫu được thiết lập sẵn với nhiều trường thông tin khác nhau để thu thập các dữ liệu cần thiết trên thực địa. Ngoài ra, SMART Mobile còn được tích hợp sẵn bản đồ vệ tinh và bản đồ nền của Vườn, kèm theo các tính năng khác như định vị (sử dụng sóng vệ tinh), xác định góc phương vị, độ cao so với mực nước biển, tốc độ di chuyển và tính năng đính kèm hình ảnh tại vị trí ghi nhận thông tin trên thực địa. 

Ảnh minh họa. 

Tại Khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên (Thanh Hóa), những năm qua, SMART đã chính thức được triển khai trong công tác tuần tra để bảo vệ rừng và đa dạng sinh học. SMART đã giúp những người quản lý, đánh giá được hiệu quả tuần tra của từng cán bộ kiểm lâm được minh bạch và khách quan hơn. Nhờ đó, công tác quản lý, bảo vệ rừng đạt hiệu quả cao đồng thời đa dạng sinh học rừng cũng được theo dõi một cách tỉ mỉ và chính xác hơn. Trên tổng diện tích 24.728ha, trong đó có gần 4.000ha là đất rừng nguyên sinh, Khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên là nơi cư trú của nhiều loài thực vật quý hiếm, cây cổ thụ nghìn năm tuổi và một số loài động vật độc đáo, mang tính biểu tượng như vượn đen má trắng phía bắc, voọc xám và mang Roosevelt…, là các nguồn gien cần được bảo tồn và phát triển.

Theo Cục Lâm nghiệp, việc thiết lập được bộ cơ sở dữ liệu quốc gia thông qua công cụ quản lý dữ liệu và tuần tra (SMART) thống nhất dùng chung trên cả nước về quản lý, bảo vệ, bảo tồn đa dạng sinh học các khu rừng đặc dụng, phòng hộ phục vụ cho công tác quản lý, kiểm tra của các cơ quan quản lý từ Trung ương đến cơ sở, góp phần bảo tồn phát triển bền vững tài nguyên đa dạng sinh học quốc gia.

Yêu cầu công cụ quản lý dữ liệu SMART được xây dựng với hướng tiếp cận đơn giản, dễ sử dụng và đầy đủ các trường thông tin cơ bản để phục vụ tốt nhất cho hoạt động quản lý của các khu rừng. Mô hình dữ liệu sử dụng đơn giản, phù hợp với kiểm lâm viên địa bàn, cán bộ bảo vệ rừng và các nhóm tuần tra bảo vệ rừng cộng đồng ghi nhận thông tin hiện trường trong quá trình tuần tra thực địa.

Thời gian tới, Cục Lâm nghiệp tiếp tục chỉ đạo và hỗ trợ các Ban quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ triển khai áp dụng phần mềm SMART, đặt bẫy ảnh để quản lý thông tin tuần tra rừng và giám sát đa dạng sinh học.  Đặc biệt một trong những ưu điểm của ngành lâm nghiệp là chủ động xây dựng cơ sở dữ liệu với trên 14 triệu ha rừng đã được số hóa trên bản đồ. Hiện nay sử dụng công nghệ hiện đại như ảnh vệ tinh các thiết bị phần mềm để theo dõi, cập nhật hàng năm.

Mạnh Dũng