TMO - Trung Quốc đã tiến hành tháo dỡ 300 đập thủy điện nhỏ trên thượng nguồn sông Dương Tử nhằm phục hồi dòng chảy tự nhiên và cải thiện hệ sinh thái và bảo vệ nguồn nước của quốc gia đông dân nhất thế giới.

Sông Xích Thủy dài hơn 400km, chảy qua các tỉnh Vân Nam, Quý Châu và Tứ Xuyên ở tây nam Trung Quốc. Các nhà sinh thái học coi dòng sông này là nơi trú ẩn cuối cùng của các loài cá quý hiếm và đặc hữu ở thượng nguồn Dương Tử. Trong nhiều thập niên, dòng chảy của sông Xích Thủy bị chia cắt bởi hệ thống đập và trạm thủy điện dày đặc, làm giảm lưu lượng nước về hạ lưu, thậm chí có đoạn cạn trơ đáy.

Tình trạng này khiến môi trường sống và bãi sinh sản của các loài cá bị thu hẹp nghiêm trọng. Đường di cư giữa nơi sinh sản và nơi cư trú của các loài cá cũng bị chặn đứng. Để bảo vệ nguồn sinh thái trên sông Xích Thuỷ, Trung Quốc đã phá bỏ nhiều đập thuỷ điện. Tân Hoa Xã thông tin, tính đến cuối tháng 12/2024, 300 trong tổng số 357 đập thủy điện trên sông Xích Thủy, một nhánh lớn của Dương Tử, đã bị phá dỡ. Ngoài ra, 342 trên 373 trạm thủy điện nhỏ trên sông này cũng đã ngừng hoạt động, tạo điều kiện để nhiều loài cá quý hiếm khôi phục chu kỳ sinh sản tự nhiên.

Trung Quốc tháo dỡ đập thuỷ điện để bảo vệ hệ sinh thái. (Ảnh minh hoạ).

Giáo sư Chu Kiến Quân - chuyên ngành kỹ thuật thủy lực tại Đại học Thanh Hoa cho biết, việc ngừng hoạt động các trạm thủy điện thường được hiểu là dừng phát điện. “Điều quan trọng không phải là các công trình này có bị dỡ bỏ hoàn toàn hay không, mà là sau khi dừng phát điện, cách điều tiết dòng nước sẽ được điều chỉnh để đáp ứng nhu cầu sinh thái" - ông nói.

Theo Tân Hoa Xã, không có cá thể cá tầm non nào được sinh sản tự nhiên trên toàn bộ sông Dương Tử kể từ năm 2000, nhưng một nhóm các nhà khoa học từ Viện Thủy sinh học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc đã báo cáo những dấu hiệu phục hồi đầy hứa hẹn. Trước đó, quần thể tự nhiên của cá tầm đã suy giảm mạnh kể từ những năm 1970, chủ yếu là do việc xây dựng đập và sự phát triển của ngành vận tải biển trên sông Dương Tử.

Nhóm nghiên cứu, do Liu Fei, một nhà nghiên cứu ở Vũ Hán dẫn đầu, đã thả 2 lô cá tầm Dương Tử xuống sông Xích Thủy vào năm 2023 và 2024. Chúng đã thích nghi thành công với môi trường hoang dã và đang phát triển mạnh. Theo Tân Hoa xã, chiến dịch điều chỉnh quy mô lớn bắt đầu từ năm 2020 đã giúp nhiều loài thủy sinh, bao gồm cá tầm Dương Tử, dần khôi phục môi trường sống và sức sống.

Các chuyên gia đánh giá, môi trường sinh thái hiện tại của sông Xích Thủy đã đủ điều kiện đáp ứng nhu cầu sống và sinh sản của cá tầm Dương Tử. Theo kết quả giám sát mới nhất của Viện Thủy sinh học, đa dạng sinh học dưới nước của sông Xích Thủy đang cải thiện ổn định, với số lượng loài cá ở nhiều khúc sông tăng đáng kể.

Đối với cá tầm, dù cá tầm Dương Tử vẫn đang “vật lộn” để tồn tại, nhưng các nỗ lực phục hồi trên sông Xích Thủy đã mở ra hy vọng mới cho việc khôi phục cân bằng tự nhiên trên các dòng sông đã bị phát triển thái quá vì năng lượng thủy điện.

Thuỳ Ngân

Tin nổi bật