Thúc đẩy hợp tác quốc tế trong phát triển điện gió ngoài khơi

TMO - Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển ngành công nghiệp điện gió ngoài khơi, tuy nhiên ngoài điều kiện về vốn và kỹ thuật thì cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế, hoàn thiện về hành lang pháp lý và sửa đổi các luật liên quan.

Nghị quyết số 55-NQ/TW, ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về "Định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" đã đề ra nhiệm vụ xây dựng các chính sách hỗ trợ và cơ chế đột phá cho phát triển điện gió ngoài khơi gắn với triển khai thực hiện Chiến lược biển Việt Nam. Nghị quyết nhấn mạnh cần có lộ trình phát triển năng lượng tái tạo phù hợp với điều kiện trình độ phát triển của đất nước trên cơ sở đánh giá tổng thể về lợi ích và chi phí của nền kinh tế. Trong đó, ngành năng lượng là 1 trong 6 ngành công nghiệp nền tảng cần được ưu tiên phát triển nhất là phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng mới.

Việt Nam là quốc gia có nhiều tiềm năng và cơ hội để phát triển năng lượng gió, hơn 39% lãnh thổ của Việt Nam có tốc độ gió lớn hơn 6 m/s tại độ cao 65m. Tổng cục Khí tượng thủy văn (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết các vùng biển có khả năng khai thác tiềm năng năng lượng gió tốt nhất là: từ Bình Định đến Ninh Thuận, Bình Thuận đến Cà Mau và một phần vùng biển trung tâm vịnh Bắc Bộ. Đặc biệt, tiềm năng gió đạt ở mức tốt đến rất tốt ở khu vực biển Ninh Thuận đến Bà Rịa-Vũng Tàu, với tốc độ gió trung bình từ 8m-10m/s, mật độ năng lượng trung bình năm phổ biến từ 600W đến trên 700W/m2. 

Với khoảng 8% diện tích lãnh thổ, tương đương 112 GW được đánh giá là có tiềm năng năng lượng gió tốt, bên cạnh đó cùng với năng lực và kinh nghiệm xây dựng các công trình ngoài khơi, các công trình biển và hệ thống logistics phụ trợ của ngành dầu khí hiện nay, Việt Nam có thể phát huy tốt nội lực để phát triển ngành công nghiệp điện gió ngoài khơi gắn với chuỗi giá trị công nghiệp hỗ trợ và dịch vụ logistic trong những năm tới. Đến cuối năm 2021, tổng công suất đăng ký đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam khoảng 154GW. Dự thảo Quy hoạch Điện VIII (PDP 8) đặt ra mục tiêu sẽ phát triển khoảng 16.121MW điện gió trên bờ, gần bờ và khoảng 7.000MW điện gió ngoài khơi vào năm 2030; đến năm 2045 công suất đặt điện gió ngoài khơi dự kiến đạt khoảng 64.500MW. 

Phát triển điện gió ngoài khơi tại Việt Nam có những cơ hội lớn nhưng đang đối diện những bài toán lớn như: Tính chất phức tạp về kỹ thuật và công nghệ; nguồn vốn lớn và dài hạn; việc thể chế hóa và cụ thể hóa yêu cầu xây dựng các cơ chế, chính sách hỗ trợ và đột phá cho phát triển điện gió ngoài khơi nêu tại Nghị quyết 55 được các cấp có thẩm quyền triển khai còn chậm, kết quả còn hạn chế.

Tuy nhiên, để khai thác, phát triển hiệu quả điện gió ngoài khơi, các chuyên gia cho rằng Việt Nam cần hải làm rõ như về quy hoạch, cơ chế, chính sách đầu tư xây dựng, quy định cho thuê, cấp phép, quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy định vận hành, cơ chế giá điện và hợp đồng mua bán điện và các quy định về vận hành hệ thống điện, hệ thống cảng biển, phát triển chuỗi cung ứng…

Ngoài điều kiện về vốn và kỹ thuật thì việc đẩy mạnh hợp tác quốc tế góp phần giúp Việt Nam khai thác, phát triển hiệu quả tiềm năng điện gió ngoài khơi. 

Trước thực tế trên việc thúc đẩy hợp tác quốc tế, trao đổi kinh nghiệm được đánh giá là điều kiện cần thiết để Việt Nam khai thác tối đa tiềm năng phát triển nguồn năng lượng trên. Đan Mạch là quốc gia tiên phong và dẫn đầu thế giới về năng lượng gió ngoài khơi, kể từ năm 1991, Đan Mạch đã vận hành trang trại năng lượng gió ngoài khơi đầu tiên trên thế giới. Hiện nay, Đan Mạch cũng đang đi đầu trong việc cắt giảm chi phí sản xuất để biến điện gió ngoài khơi thành một trong những loại năng lượng tái tạo cạnh tranh nhất. Điều này rất quan trọng và là động lực to lớn, tạo đà cho sự phát triển và mở rộng ngành công nghiệp điện gió của Việt Nam.

Tại Hội thảo “Thúc đẩy phát triển ngành điện gió ngoài khơi của Việt Nam: Kinh nghiệm quốc tế và các gợi ý chính sách” vừa được tổ chức, Đại sứ Đan Mạch Nicolai Prytz nhấn mạnh, điện gió ngoài khơi là cơ hội kép tuyệt vời cho Việt Nam. Đây là cơ hội để cung cấp một nguồn năng lượng xanh và có chi phí hiệu quả cho sự phát triển kinh tế mạnh mẽ của đất nước, đồng thời hỗ trợ Việt Nam đạt được cam kết tại Hội nghị COP26 đối với mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Điện gió ngoài khơi giúp cải thiện an ninh năng lượng và cân bằng cán cân thương mại thông qua giảm nhập khẩu than và khí đốt. Tuy nhiên, để phát triển ngành năng lượng này Cục Năng lượng Đan Mạch cho rằng, Chính phủ Việt Nam nên cho phép triển khai một vài dự án thí điểm trên quy mô lớn theo giai đoạn và đúc kết kinh nghiệm để phát triển khung pháp lý phù hợp. Cần ưu tiên quy hoạch không gian biển. Hợp đồng mua bán điện cần đảm bảo huy động vốn và cần tinh giản hoá quá trình cấp phép ở cấp quốc gia và cấp tỉnh.

Việt Nam cần thành lập Ban chỉ đạo quốc gia về điện gió ngoài khơi có thể đưa ra các quyết định cần thiết nhằm hiện thực hoá điện gió ngoài khơi; sớm xác định và giải quyết những nhu cầu và lợi ích sử dụng không gian biển khác nhau; đề xuất, rà soát chính sách và pháp luật để kịp thời tạo điều kiện cho đầu tư điện gió ngoài khơi. Ngoài ra, Việt Nam có chuỗi cung ứng được thiết lập tốt, có thể sử dụng gần như ngay lập tức hoặc chuyển đổi nhanh chóng để hỗ trợ thực hiện nhiều công đoạn trong quá trình xây dựng hoặc thiết lập hệ thống hạ tầng cần thiết khi phát triển và xây dựng một trang trại gió ngoài khơi, với khả năng cung cấp một lượng điện sạch khổng lồ ở mức giá hấp dẫn, đồng thời, tạo ra nhiều việc làm mới và thu hút đầu tư, điện gió ngoài khơi sẽ đóng vai trò rất quan trọng trong cơ cấu năng lượng tương lại của Việt Nam.

Các chuyên gia quốc tế và tập đoàn năng lượng nước ngoài cũng cho rằng, nhà đầu tư cần có sự chắc chắn cho những dự án điện gió ngoài khơi, vốn có quy mô lớn. Do vậy, nhiều khuyến nghị gợi ý Chính phủ có thể thực hiện các bước tiên phong, sớm cho phép nhà đầu tư có thể khảo sát, tìm hiểu, quá trình xây dựng dự án cần bắt đầu tư bây giờ để có thể tạo ra năng lượng từ năm 2030. Đồng thời, có sự minh bạch, rõ ràng trong lựa chọn nhà đầu tư, năng lực, thu xếp vốn để các dự án có thể thực hiện được tốt nhất…

Thanh Tùng