Tăng cường quản lý hoạt động quan trắc môi trường

TMO - Hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tiếp nhận và quản lý thống nhất số liệu quan trắc môi trường tự động từ các trạm quốc gia và các địa phương, doanh nghiệp. 

Theo thống kê, hiện có 1.879 trạm trên cả nước truyền dữ liệu về Bộ TN&MT. Thời gian qua, hoạt động quan trắc môi trường thuộc Chương trình quan trắc môi trường quốc gia được triển khai đồng bộ tại 3 miền Bắc - Trung - Nam do 3 Trung tâm quan trắc môi trường vùng thực hiện với 8 đợt/năm. Tại khu vực miền Bắc thực hiện quan trắc trên 5 lưu vực sông (LVS) gồm: LVS Hồng, Đà, Thái Bình; LVS Cầu; LVS Nhuệ - Đáy; LVS Mã Chu và LVS Cả La; môi trường không khí thực hiện quan trắc tại các địa phương thuộc vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc và một số điểm nóng về môi trường tại Hà Tĩnh.

Tại khu vực miền Trung và Tây Nguyên, thực hiện quan trắc môi trường nước trên LVS sông Hương, LVS Vu Gia - Thu Bồn và môi trường không khí tại các địa phương thuộc vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. Tại khu vực miền Nam, thực hiện quan trắc môi trường nước trên hệ thống sông Đồng Nai, Sài Gòn và sông Tiền, môi trường không khí tại các địa phương thuộc vùng kinh tế trọng điểm Phía Nam và vùng kinh tế trọng điểm đồng bằng sông Cửu Long.

Ảnh minh họa. 

Cùng với đó, hệ thống quan trắc tự động giám sát nguồn thải của các doanh nghiệp cũng từng bước được đầu tư, nâng cấp theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật, phù hợp với yêu cầu kỹ thuật quan trắc và phân tích môi trường. Ngoài ra, Bộ TN&MT đã xây dựng hệ thống tích hợp dữ liệu quan trắc môi trường quốc gia (Envisoft). Hệ thống được tích hợp các nền tảng: Dữ liệu quan trắc định kỳ của Trung ương và địa phương; Dữ liệu viễn thám và GIS; Nền tảng công khai thông tin môi trường; Hệ thống cảnh báo, dự báo chất lượng môi trường và hệ thống thu phí nước thải.

Đến tháng 12/2023, Bộ TN&MT đã tiếp nhận và quản lý số liệu quan trắc môi trường tự động của hơn 1.879 trạm từ các địa phương, doanh nghiệp trên cả nước truyền số liệu về thông qua phần mềm Envisoft. Dữ liệu từ các trạm quan trắc được truyền về liên tục với tần suất 60 phút/lần, thậm chí 5 phú/lần thông qua phần mềm Envisoft.

Hệ thống các trạm quan trắc tự động đã cung cấp chuỗi số liệu liên tục về diễn biến chất lượng môi trường theo thời gian, phản ánh chất lượng môi trường theo thời gian thực, đồng thời cung cấp thông tin về chất lượng môi trường cho cộng đồng một cách kịp thời và dễ hiểu. Số liệu từ các trạm quan trắc đã cung cấp một phần bức tranh hiện trạng môi trường không khí và nước trên phạm vi toàn quốc, giúp cơ quan quản lý nhận diện các “vùng ô nhiễm” để điều chỉnh chính sách và đưa ra các giải pháp quản lý thiết thực.

Với nỗ lực hiện đại hóa hệ thống quan trắc và quản lý thông tin dữ liệu quan trắc, đến nay, toàn ngành đã kiểm soát được tới 80% vấn đề môi trường; đảm bảo xử lý đúng thời hạn gần 90% kiến nghị của doanh nghiệp, địa phương nhận được hàng năm. Đặc biệt, tập trung quản lý tốt các cơ sở có nguồn thải lớn, nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao (chiếm 20 - 30% số cơ sở sản xuất, kinh doanh nhưng gây ra 70 - 80% các vấn đề môi trường).

Quan trắc môi trường là hoạt động đóng vai trò hết sức quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường. Đây là hoạt động được thực hiện nhằm mục tiêu cung cấp các số liệu về hiện trạng chất lượng môi trường, đánh giá hoạt động xả thải ra môi trường để từ đó góp phần giúp cho các cơ quan hữu quan thực hiện chức năng quản lý môi trường. Hiện nay, các quốc gia, khu vực trên thế giới đều quan tâm, chú trọng tới việc thiết lập các mạng lưới quan trắc môi trường nhằm đánh giá diễn biễn, đưa ra cảnh báo và xây dựng các phương án quản lý phù hợp.

Trong những năm gần đây, cùng với sự gia tăng dân số và nhu cầu cuộc sống, vấn đề ô nhiễm môi trường nước, ô nhiễm không khí tiếp tục tăng cao... Với những vấn đề ô nhiễm môi trường đang diễn ra ngày một nhiều đòi hỏi cơ quan quản lý phải có những biện pháp kịp thời, hữu hiệu để giải quyết tình trạng này. Do đó, việc nắm bắt được các thông tin, số liệu quan trắc môi trường là một trong những việc phải làm trước tiên đối với các cơ quan quản lý. 

Hoàng Ngân