Phát huy hiệu quả từ mô hình nuôi thủy sản dưới tán rừng

TMO - Với điều kiện sinh thái đặc thù, có vùng bãi triều rộng lớn rừng ngập mặn ven biển, những năm gần đây, mô hình nuôi thủy sản dưới tán rừng đang được nhân rộng trên địa bàn tỉnh Cà Mau. Mô hình sản xuất này không chỉ góp phần nâng cao thu nhập cho người dân mà còn giữ vai trò trong phát huy khả năng giữ đất, chống sạt lở, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Bên cạnh hiệu quả của việc phát triển nuôi thuỷ sản theo hướng đa dạng hoá đối tượng và phương thức nuôi như: cải tiến quy trình nuôi tôm thâm canh, phát triển mô hình nuôi ứng dụng công nghệ cao; hoàn thiện kỹ thuật các hình thức nuôi kết hợp, nuôi xen canh, nuôi luân canh đem lại giá trị kinh tế cao và bền vững, thì việc tận dụng diện tích mặt nước dưới tán rừng để phát triển tôm sinh thái đang là nguồn tài nguyên hấp dẫn của bà con và doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản.

Mô hình nuôi thủy sản (tôm, cua, sò huyết,…) dưới tán rừng là hình thức nuôi gắn với bảo vệ rừng và trồng rừng ngập mặn, quan tâm đến tăng trưởng nguồn carbon xanh, phù hợp với xu thế phát triển xanh trên thế giới. Đây là mô hình nuôi sử dụng nguồn thức ăn tự nhiên, hạn chế chất thải phát sinh, chi phí đầu tư thấp, đem lại thu nhập khá cao cho nông dân. Tỉnh Cà Mau có khoảng 80 cửa sông lớn, nhỏ thông ra biển, hình thành vùng bãi triều rộng lớn; tạo điều kiện thuận lợi trong việc trao đổi nước cho các vùng ven biển, nhất là vùng ngập mặn bao phủ xung quanh. Đây là điều kiện lý tưởng để phát triển nuôi tôm - rừng.

Cà Mau có diện tích rừng ngập mặn lớn nhất cả nước, với hơn 80.000 ha, trong đó có khoảng 27.577 ha nuôi tôm - rừng. Thời gian qua, việc canh tác xen ghép tôm trong rừng ngập mặn là cách làm hay, đảm bảo lợi ích hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ rừng. Tính đến hết năm 2022, diện tích nuôi cua kết hợp với tôm trong vùng rừng ngập nước được chứng nhận sinh thái, hữu cơ và các chứng nhận khác gần 20.000ha, sản lượng đạt khoảng 2.000 tấn/năm; phần lớn diện tích còn lại được nuôi theo hình thức tự nhiên, theo hướng sinh thái trong vuông nuôi thủy sản.  

Mô hình nuôi trồng thủy sản đặc biệt là tôm dưới tán rừng ngập mặn tại Cà Mau vừa mang lại lợi nhuận kinh tế vừa đảm bảo các yếu tố về môi trường bền vững. 

Theo các hộ nuôi trên địa bàn huyện Ngọc Hiển, trước thách thức của tình trạng biến đổi khí hậu, mô hình nuôi tôm – cua kết hợp dưới tán rừng được xem là hướng đi bền vững cho nông dân. Đây là mô hình nuôi tự nhiên sinh thái không sử dụng thuốc và hoá chất, ít chi phí sản xuất nên chất lượng tôm, cua luôn được đánh giá cao, đem về nguồn thu nhập cao cho gia đình.  

Những năm qua, nhờ chú trọng trong khâu phòng chống dịch bệnh trên tôm cua, lựa chọn nguồn giống tốt, chất lượng nên tỷ lệ thành công rất cao. Ngoài ra, khi tham gia sản xuất chuỗi tôm rừng, các công ty ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm và được hưởng lợi từ phí chi trả dịch vụ môi trường rừng. Sản phẩm tôm - rừng được chứng nhận theo các tiêu chuẩn quốc tế sẽ được các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thu mua với mức giá cao hơn khoảng 5-10% so với sản phẩm truyền thống khác. Đối với diện tích tôm - rừng được chứng nhận, các doanh nghiệp tham gia liên kết sẽ hỗ trợ chi trả dịch vụ môi trường rừng từ 250.000-500.000 ha/năm và hỗ trợ về con giống có chất lượng cao để thả nuôi.

Ngoài sản phẩm chính là tôm sú, các hộ nuôi tôm - rừng còn thu nhập thêm từ cua, cá, sò huyết… Theo chia sẻ của các hộ dân tại huyên Ngọc Hiển, với 5ha đất rừng được giao khoán và đã thực hiện mô hình nuôi thủy sản dưới tán rừng đã nhiều năm qua. Mô hình sản xuất này được cái lợi là chi phí đầu tư thấp và hạn chế rủi ro. Sau khi trừ chi phí con giống, cải tạo nước,… thu nhập mỗi năm từ 200 đến 250 triệu đồng. 

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cà Mau, thực hiện nuôi tôm dưới tán rừng chiếm 30 - 40% diện tích mặt nước và phải đảm bảo ít nhất 50 - 60% tỷ lệ rừng. Điều này góp phần làm tăng tỷ lệ rừng, phát huy khả năng giữ đất chống sạt lở, tăng khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu. Ngoài ra, người nuôi tôm còn được chi trả về dịch vụ rừng và được hưởng lợi từ khai thác rừng, qua đó, khuyến khích cộng đồng cùng tham gia bảo vệ rừng. Như vậy, nuôi tôm kết hợp phát triển rừng vừa mang lại lợi nhuận kinh tế vừa đảm bảo các yếu tố về môi trường bền vững. 

Theo báo cáo của ngành nông nghiệp tại hội nghị tổng kết năm 2022, Cà Mau đã và đang khai thác hiệu quả thị trường xuất khẩu tôm sinh thái vào các thị trường chính đều tăng cao so với cùng kỳ, như thị trường EU tăng gần 41%, Australia 85%, Canada tăng gần 23%, Hàn Quốc tăng 14%, Nhật Bản tăng hơn 13%... từ đó đưa kim ngạch xuất khẩu của tỉnh đạt mốc 1,3 tỷ USD, vượt 13% kế hoạch, tăng 16,5% so với cùng kỳ năm 2021. Ðiều này cho thấy khả năng thích ứng của ngành xuất khẩu tôm, nhất là tôm sinh thái, đang dần được phát huy.  

Hoàng Hải