TMO - Tỉnh Nghệ An triển khai nhiều nhóm giải pháp nhằm nâng cấp, hoàn thiện hạ tầng cấp nước sinh hoạt nông thôn, bảo đảm chất lượng nước đạt quy chuẩn, phục vụ Chương trình xây dựng nông thôn mới và mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội.

Với đặc thù địa bàn rộng, tỉnh Nghệ An đang từng bước nâng cấp hệ thống cấp nước nông thôn theo hướng đồng bộ, bền vững, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới. Toàn tỉnh hiện có 561 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung, gồm 492 công trình tự chảy (chủ yếu vùng núi) và 69 công trình bơm dẫn động lực, với tổng công suất khoảng 80.000 m³/ngày đêm, phục vụ hơn 115.000 hộ dân tại 160 xã.

Nhiều địa bàn vẫn thiếu nước sạch đạt chuẩn, đặc biệt tại Hưng Nguyên, Yên Thành, Diễn Châu; trong khi khu vực các xã miền núi như Kỳ Sơn, Tương Dương, Quế Phong, Quỳ Hợp gặp khó do địa hình phức tạp và hạn chế nguồn đầu tư. Tỷ lệ nước sạch nông thôn đạt chuẩn của Nghệ An mới đạt 53%, thấp hơn mức trung bình cả nước (58%), dù tỷ lệ sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 89,45%.

Trước thực tế này, tỉnh Nghệ An triển khai đồng bộ các giải pháp mở rộng mạng lưới cấp nước sạch. Bên cạnh đó, tỉnh phân bổ, sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bằng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình MTQG 1719). Tính đến cuối năm 2025, hơn 15.000 hộ dân vùng miền núi, khó khăn về nước sạch được hỗ trợ nước sinh hoạt, nhờ vào nguồn vốn lớn từ Trung ương và ngân sách tỉnh, theo Chương trình MTQG 1719.

Các địa phương chú trọng việc nâng cấp, mở rộng mạng lưới cấp nước khu vực nông thôn (Ảnh minh họa).

Na Loi là xã biên giới phía Tây tỉnh Nghệ An với sự sinh sống lâu đời của đồng bào các dân tộc thiểu số, chủ yếu là dân tộc Mông, Thái, Khơ Mú. Nguồn nước ở xa, địa hình hiểm trở, kinh tế hạn hẹp khiến nhiều hộ dân không thể tự đầu tư đường ống dẫn nước về bản. Nhờ sự hỗ trợ từ Chương trình MTQG 1719 hơn 370 hộ dân xã Na Loi đã được hỗ trợ xây dựng đường ống, lắp đặt téc chứa nước tại gia đình.

Nỗi lo thiếu nước kéo dài nhiều năm tại xóm Khe Sơn, xã Tiên Đồng đã được tháo gỡ hoàn toàn từ giữa năm 2025. Hơn 314 hộ dân nơi đây, chủ yếu là đồng bào Thái, từng phải đối mặt với hạn hán và thiếu nước sạch mỗi mùa nắng nóng. Nhờ nguồn vốn từ Dự án 1, Chương trình MTQG 1719, một hệ thống dẫn nước sạch dài hơn 5 km được xây dựng, đưa nước từ mạch suối trên núi Bù Bàng – Phá Pàng về tận từng hộ dân. Công trình gồm 7 bể chứa lớn, phân bổ hợp lý để cấp nước cho toàn bộ xóm.

Tại xã Hùng Chân được đầu tư hỗ trợ xây dựng nhiều công trình cấp nước tập trung, góp phần cải thiện đáng kể đời sống người dân vùng biên. Nổi bật trong số đó là công trình nước sinh hoạt tập trung Khu trung tâm; cùng hai công trình nước sinh hoạt ở bản Đôm 1 và Đôm 2,…Tại bản Đôm 1 và Đôm 2, hệ thống cấp nước sinh hoạt được xây dựng với tổng mức đầu tư 2,8 tỷ đồng, bảo đảm cung cấp nguồn nước ổn định cho 344 hộ dân.

Nguồn nước sạch về bản đã trở thành niềm vui lớn của người dân, giải quyết dứt điểm nỗi lo thiếu nước vốn kéo dài nhiều năm. Nhờ vào sự hỗ trợ từ các công trình nước sạch, tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số tại Nghệ An đã giảm hơn 3% mỗi năm, chỉ còn hơn 17%. Thu nhập bình quân đầu người trong vùng hiện đạt 38,4 triệu đồng/năm, đánh dấu bước tiến lớn trong công cuộc giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế tại khu vực miền núi.

Các địa phương kiểm soát chất lượng nguồn nước đấu nối sản xuất (Ảnh minh họa: NH).

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An, nhiều dự án mở rộng và nâng công suất các công trình cấp nước cũng đang được đề xuất đưa vào kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2026-2030, gồm: Nâng cấp Nhà máy nước Hưng Lĩnh (Hưng Nguyên Nam) lên 10.000 m³/ngày đêm, phục vụ 15.000 hộ. Nâng cấp hệ thống Long Thành (Yên Thành) lên 8.500 m³/ngày đêm, phục vụ 20.000 hộ. Nhà máy nước Nam Hưng-Nam Nghĩa-Nam Thái, công suất 8.000 m³/ngày đêm. Nâng cấp Nhà máy nước Diễn Yên lên 6.000 m³/ngày đêm...

Thời gian tới, tỉnh Nghệ An nố trí huy động, lồng ghép các nguồn lực, đầu tư cải tạo, sửa chữa, nâng cấp chất lượng cấp nước các công trình cấp nước bị hư hỏng xuống cấp nhằm cung ứng đầy đủ, liên tục và bảo đảm chất lượng nguồn nước sạch sinh hoạt phục vụ nhu cầu sinh hoạt của nhân dân, nhất là khu vực khó khăn về nguồn nước, vùng sâu, vùng xa;

Quản lý khai thác, sử dụng và bảo vệ nguồn nước: Bảo vệ chất lượng nguồn nước nguyên liệu; xử lý nghiêm các vi phạm về xả thải, gây ô nhiễm nguồn nước, khai thác, sử dụng nguồn nước trái phép. Có phương án khai thác nguồn nước khác để thay thế trong trường hợp xảy ra sự cố ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt đang khai thác;

Đầu tư xây dựng sửa chữa công trình cấp nước sạch tập trung quy mô lớn, đồng bộ, liên xã, kết nối với hệ thống cấp nước đô thị ở những nơi phù hợp để đảm bảo công trình hoạt động hiệu quả, bền vững; ưu tiên sử dụng nguồn nước từ hệ thống công trình thủy lợi, hồ chứa, đập dâng cho cấp nước sinh hoạt; Rà soát các công trình hiện có không hoạt động và hoạt động kém hiệu quả để có các phương án xử lý đối với tài sản kết cấu hạ tầng cấp nước sạch nông thôn tập trung theo đúng quy định;

Tăng cường công tác truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ nguồn nước, công trình cấp nước và sử dụng nước sạch tiết kiệm, hiệu quả như: Đa dạng hóa các hình thức tổ chức tuyên truyền, vận động, khuyến khích người dân tích cực sử dụng các nguồn nước sạch sinh hoạt; nâng cao nhận thức về nước sạch, vệ sinh môi trường nông thôn, trách nhiệm bảo vệ nguồn nước và bảo vệ sức khỏe đến người sử dụng nước; Tổ chức tập huấn cho người trực tiếp quản lý, vận hành khai thác công trình nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý vận hành công trình.../.

Bùi Hạnh