Nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên đất đai, khoáng sản

TMO - Tỉnh Quảng Ninh đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài nguyên đất đai và khoáng sản, hướng tới phát triển bền vững. Việc tăng cường kỷ cương pháp luật, ứng dụng công nghệ trong quản lý, cùng với siết chặt thanh tra, giám sát được kỳ vọng sẽ khai thác hợp lý nguồn lực tài nguyên, phục vụ mục tiêu tăng trưởng kinh tế gắn với bảo vệ môi trường.

Cùng với Hà Nội và Hải Phòng, Quảng Ninh được xác định là một cực trong tam giác phát triển vùng Kinh tế trọng điểm Bắc Bộ; trong đó Quảng Ninh tiếp giáp với Hải Phòng, tạo ra một cặp địa phương bổ trợ phát triển lẫn cho nhau, hình thành một trung tâm biển mạnh của Việt Nam.

Đặc biệt, Quảng Ninh có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú với hàng trăm mỏ và điểm quặng của 36 loại hình khoáng sản được điều tra, thăm dò, đánh giá. Tỉnh Quảng Ninh là bể than của vùng Đông Bắc với trữ lượng thăm dò xấp xỉ 4 tỷ tấn, trải dài từ khu vực Cẩm Phả, Hạ Long đến Uông Bí, Đông Triều (cũ).

Giai đoạn từ năm 2011 trở về trước, cơ cấu thu nội địa của tỉnh Quảng Ninh chủ yếu dựa vào than (khoảng 67%). Với trữ lượng lớn, nguồn tài nguyên phong phú, đại phương đã và đang tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát trong khai thác khoáng sản.

Thông tin từ lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) Quảng Ninh, các ngành chức năng tỉnh, các địa phương giám sát chặt chẽ hoạt động khai thác tại các mỏ đá, cát, đất sét, đất phục vụ san lấp mặt bằng đảm bảo đúng quy định; kiểm tra, giám sát, thanh tra kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các sai phạm, ngăn chặn hiệu quả các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động tài nguyên, khoáng sản.  Sở bám sát, tham mưu cho UBND tỉnh kiểm soát chặt chẽ các dự án kinh tế - xã hội có liên quan đến than, khoáng sản, trong đó có các hoạt động khai thác, vận tải, chế biến, kinh doanh khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, khoáng sản đi kèm…

Quảng Ninh có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, đa dạng, đặc biệt là than. (Ảnh: VNCM). 

Quảng Ninh xác định quản lý hiệu quả tài nguyên đất đai và khoáng sản là nhiệm vụ trọng tâm, có ý nghĩa then chốt đối với phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Trước áp lực đô thị hóa nhanh, nhu cầu sử dụng đất lớn cùng hoạt động khai thác khoáng sản diễn ra trên diện rộng, tỉnh đã tập trung hoàn thiện cơ chế, chính sách và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực này.

Hoạt động cấp phép khai thác khoáng sản được kiểm soát chặt chẽ, tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật, gắn trách nhiệm của doanh nghiệp với phục hồi môi trường sau khai thác. Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong sử dụng đất và khai thác khoáng sản trái phép được tăng cường, góp phần lập lại trật tự, kỷ cương trong quản lý tài nguyên.

Công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được rà soát, điều chỉnh theo hướng đồng bộ, minh bạch, gắn với chiến lược phát triển ngành, lĩnh vực và bảo vệ môi trường. Cùng với đó, Quảng Ninh đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, khoáng sản thống nhất, từng bước số hóa hồ sơ địa chính, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, giảm tranh chấp, khiếu kiện.

Tỉnh Quảng Ninh đang thể hiện quyết tâm siết chặt kỷ cương, minh bạch hóa dữ liệu và tận dụng hiệu quả nguồn đất đá thải mỏ để đáp ứng nhu cầu vật liệu san lấp, đồng thời bảo vệ môi trường và cảnh quan.

​Đặc biệt, một trong những nỗ lực nổi bật và mang tính đột phá nhất của Quảng Ninh là việc đẩy mạnh số hóa và làm sạch cơ sở dữ liệu đất đai trên phạm vi toàn tỉnh. Nhận thấy khoảng 80% đơn thư khiếu nại liên quan đến đất đai và những bất cập từ phương thức quản lý truyền thống, từ năm 2025, Quảng Ninh đã đưa hệ thống thông tin quản lý đất đai VNPT iLIS vào vận hành chính thức, phục vụ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quản lý biến động và đảm bảo tính đồng bộ dữ liệu trên toàn tỉnh. Đồng thời, ​tỉnh đã quyết liệt thực hiện Chiến dịch 90 ngày đêm (từ 1/9 đến 30/11/2025) để thu thập, số hóa và đối soát thông tin của gần 2 triệu thửa đất với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Đến cuối tháng 10/2025, nhiều địa phương đã đạt tỷ lệ thu thập hồ sơ gần như tuyệt đối, đưa công tác quản lý đất đai đi vào nền nếp và minh bạch hơn. Việc số hóa dữ liệu không chỉ giúp công tác quản lý mỏ đất được kiểm soát chặt chẽ hơn về nguồn gốc, quy hoạch mà còn hạn chế tối đa các tiêu cực, sai sót.​​

Song song với việc hiện đại hóa dữ liệu, công tác kiểm tra, giám sát hoạt động khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, bao gồm đất san lấp, được tăng cường tối đa. Các sở, ngành và địa phương được giao nhiệm vụ giám sát chặt chẽ hoạt động tại các mỏ đất, cát, đá, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các sai phạm, ngăn chặn hiệu quả các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động tài nguyên, khoáng sản.

Tỉnh kiên quyết không cấp phép thăm dò, khai thác mới, không gia hạn đối với các mỏ đá vôi nằm dọc các tuyến đường cao tốc, quốc lộ và tại các khu vực có giá trị cảnh quan ven Vịnh Hạ Long, Vịnh Bái Tử Long. Điều này thể hiện quan điểm kiên định ưu tiên bảo vệ môi trường và cảnh quan thiên nhiên. Công tác quản lý mỏ đất tại Quảng Ninh đang chuyển mình mạnh mẽ, từ quản lý truyền thống sang quản lý dựa trên dữ liệu số, minh bạch và kỷ cương. Với việc tăng cường giám sát, xử lý nghiêm vi phạm, kết hợp với cơ chế "khai thông" nguồn vật liệu từ đất đá thải mỏ.

Công tác giám sát, kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản được địa phương đẩy mạnh thực hiện. (Ảnh: QN). 

Qua đó, tỉnh Quảng Ninh đang tạo ra một nền tảng vững chắc để đảm bảo nguồn lực cho các dự án phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời thực hiện cam kết bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Đây là hướng đi đúng đắn, biến đất đai và khoáng sản trở thành nguồn lực chiến lược, thúc đẩy tăng trưởng và kiến tạo không gian phát triển mới.

Việc nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên đất đai và khoáng sản đang mang lại những chuyển biến tích cực cho Quảng Ninh, thể hiện rõ quyết tâm của địa phương trong phát triển bền vững. Thông qua việc hoàn thiện thể chế, tăng cường ứng dụng khoa học – công nghệ và siết chặt kỷ luật, kỷ cương quản lý, tỉnh từng bước khắc phục những tồn tại trong sử dụng đất và khai thác khoáng sản. Đây không chỉ là giải pháp trước mắt mà còn là định hướng lâu dài, nhằm bảo vệ nguồn tài nguyên hữu hạn cho các thế hệ tương lai.

Triển khai Nghị quyết số 10-NQ/TU về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh nguồn nước giai đoạn 2022-2030”, các địa phương, đơn vị trong tỉnh Quảng Ninh tiếp tục xây dựng kế hoạch hành động cụ thể, phân công rõ trách nhiệm cho từng cấp, ngành trong quản lý khoáng sản, tài nguyên. Các cấp ủy, chính quyền đã đưa nội dung Nghị quyết vào chương trình công tác trọng tâm hàng năm, lồng ghép trong chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch ngành và địa phương.

Thực tiễn cho thấy, quản lý tốt tài nguyên đất đai và khoáng sản sẽ góp phần quan trọng vào việc thu hút đầu tư, ổn định môi trường kinh doanh và nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế. Khi quỹ đất được sử dụng đúng mục đích, hiệu quả và khoáng sản được khai thác hợp lý, Quảng Ninh có điều kiện phát triển hạ tầng, đô thị, du lịch và các ngành kinh tế mũi nhọn theo hướng xanh, bền vững. Đồng thời, việc giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường sẽ giúp cải thiện chất lượng sống của người dân, bảo tồn cảnh quan và hệ sinh thái tự nhiên.

Thu Trang