Lào Cai khai thác tiềm năng phát triển tín chỉ carbon từ rừng

TMO - Với diện tích rừng tự nhiên hơn 473.223ha, Lào Cai đang từng bước triển khai thí điểm xây dựng thị trường tín chỉ carbon tại một số địa phương, hướng tới mục tiêu khai thác bền vững tài nguyên rừng và tạo nguồn thu ổn định cho người dân.

Tín chỉ carbon rừng là cách để “định giá” đóng góp của rừng trong hấp thụ CO₂, đồng thời tạo cơ chế khuyến khích tài chính cho người giữ rừng. Khi doanh nghiệp phát thải vượt ngưỡng, họ có thể mua tín chỉ carbon từ rừng để bù trừ, còn chủ rừng có thêm nguồn thu từ công việc bảo vệ thiên nhiên. Tuy nhiên muốn thương mại hóa tín chỉ, cần phải đo đếm và chứng minh được lượng carbon đó. 

Với diện tích khoảng 14,8 triệu ha rừng, trong đó hơn 4 triệu ha là rừng trồng, Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển thị trường tín chỉ carbon rừng. Đáng chú ý, khi rừng trồng được cấp mã số, toàn bộ thông tin như tọa độ GPS, diện tích, loài cây, năm trồng, chu kỳ sinh trưởng và năng suất được lưu trữ trên hệ thống quản lý chuỗi cung và truy xuất nguồn gốc thông minh iTwood. Hệ thống này liên kết với bản đồ GIS và ảnh vệ tinh, giúp quản lý và theo dõi rừng theo thời gian thực. Dữ liệu đó chính là cơ sở để thực hiện MRV - quy trình đo đếm, báo cáo và thẩm định lượng carbon hấp thụ. 

Tại tỉnh Lào Cai, với độ che phủ rừng đạt trên 61%, địa phương đang từng bước triển khai thí điểm xây dựng thị trường tín chỉ carbon tại một số địa phương, hướng tới mục tiêu khai thác bền vững tài nguyên rừng và tạo nguồn thu ổn định cho người dân. Các tín chỉ carbon từ rừng tự nhiên luôn có giá trị cao trên thị trường quốc tế, điều đã được minh chứng qua Thỏa thuận chi trả giảm phát thải (ERPA) vùng Bắc Trung Bộ ký với Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Quốc tế. 

Ngoài quỹ rừng tự nhiên lớn, Lào Cai còn có gần 338.890 ha rừng trồng, trong đó nhiều diện tích đang được đầu tư thâm canh, quản lý theo hướng bền vững. Thông qua các dự án trồng rừng mới, tái trồng rừng, cải thiện năng lực quản lý rừng trồng và nâng trữ lượng carbon, Lào Cai có điều kiện vừa phát triển kinh tế lâm nghiệp, vừa mở rộng nguồn cung tín chỉ carbon trong tương lai. .

Tỉnh Lào Cai là một trong những tỉnh phía Bắc được Bộ Nông nghiệp và Môi trường lựa chọn để triển khai thí điểm việc cấp mã số vùng trồng rừng. Trên cơ sở đó, Chi cục Kiểm lâm tỉnh đã phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Lâm nghiệp thuộc Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam tổ chức thực hiện tại địa bàn xã Yên Bình. 

Đến nay, toàn tỉnh có hơn 4.197 ha rừng nguyên liệu được cấp mã số vùng trồng, với tổng số 5.182 mã số cấp cho 2.103 chủ rừng và hộ dân. Đây là dữ liệu quan trọng phục vụ truy xuất nguồn gốc gỗ hợp pháp, đảm bảo tính minh bạch trong sản xuất, đồng thời là cơ sở để kết nối với các thị trường xuất khẩu.

Lào Cai khai thác tiềm năng phát triển tín chỉ carbon từ rừng. 

Gia đình ông Trương Minh Giang ở thôn Đá Chông, xã Yên Bình là một trong hơn 2.000 hộ đã được cấp mã số vùng trồng rừng nguyên liệu từ đầu năm 2025, với toàn bộ 4ha quế và keo hiện có. Diện tích này đang được ông Giang quản lý thông qua ứng dụng iTwood trên điện thoại thông minh.

Trên ứng dụng, đầy đủ các thông tin quan trọng đều được cập nhật bao gồm: thông tin chủ rừng, địa chỉ lô rừng, diện tích lô và diện tích được cấp mã, loài cây trồng, giống cây, năm trồng, số lượng cây đã trồng, chu kỳ, phương thức trồng, chứng chỉ rừng và chứng nhận quản lý rừng bền vững..

Người dân tham gia mã số rừng trồng cần tuân thủ đầy đủ các quy định trong quá trình trồng, chăm sóc, bảo vệ và quản lý hồ sơ. Ở giai đoạn trồng, cần lựa chọn giống cây phù hợp với quy hoạch như keo, bạch đàn, thông...giống cây phải có nguồn gốc rõ ràng, không nhiễm bệnh và được trồng đúng mật độ, khoảng cách theo quy định kỹ thuật.

Trong giai đoạn chăm sóc, người dân phải thực hiện các công việc làm cỏ, vun xới, bón phân định kỳ từ một đến hai lần mỗi năm, đồng thời phòng trừ sâu bệnh theo đúng kỹ thuật nhằm duy trì tỷ lệ sống của cây trồng trên 85%. Về công tác bảo vệ, không được tự ý khai thác rừng trước thời gian quy định, cần có các biện pháp phòng cháy chữa cháy rừng hiệu quả như: làm đường ranh cản lửa, đảm bảo không để gia súc phá hoại rừng trồng...

Bên cạnh đó, việc quản lý hồ sơ cũng rất quan trọng, người dân phải ghi chép đầy đủ nhật ký chăm sóc, bón phân, phun thuốc và khai thác; cung cấp thông tin trung thực khi có kiểm tra từ cơ quan chức năng; đồng thời cập nhật thông tin rừng định kỳ để duy trì hiệu lực mã số vùng trồng... 

Để người dân sử dụng hiệu quả công nghệ, Trung tâm Nghiên cứu kinh tế lâm nghiệp phối hợp với Chi cục Kiểm lâm tỉnh Lào Cai đã tổ chức nhiều lớp tập huấn hướng dẫn sử dụng ứng dụng iTwood. Thông qua mã số vùng trồng, người dân có thể đo đếm, giám sát lượng carbon tích trữ trong rừng, từ đó, hình thành tín chỉ carbon hướng đi tiềm năng trong phát triển kinh tế xanh. Bên cạnh đó, các chủ rừng còn được hướng dẫn kỹ năng đo đạc, lập ô tiêu chuẩn để tính toán trữ lượng gỗ và diện tích trên môi trường số. 

Để tiếp cận và đảm bảo các điều kiện thành lập, vận hành, kinh doanh đối với thị trường tiềm năng này, tỉnh Lào Cai đã xây dựng kế hoạch với lộ trình cụ thể. Theo đó, thời gian tới, tỉnh tập trung rà soát, đánh giá tiềm năng carbon ở cấp xã, xây dựng kế hoạch chi tiết cho các dự án thí điểm; triển khai dự án thí điểm đầu tiên, tập trung vào việc tạo ra tín chỉ carbon và các lợi ích phi carbon.

Các dự án sẽ đăng ký theo các tiêu chuẩn quốc tế (VCS, Gold Standard) để chuẩn bị cho giao dịch. Sau khi đánh giá, tổng kết kết quả từ các dự án thí điểm, tỉnh sẽ nhân rộng mô hình, đồng thời kết nối với sàn giao dịch carbon quốc gia và tham gia vào thị trường quốc tế theo lộ trình của Chính phủ.../.

Ngọc Hà