Lai Châu tiện thực hóa lộ trình thay thế năng lượng hóa thạch

TMO - Với lợi thế về thủy năng và điều kiện tự nhiên thuận lợi, tỉnh Lai Châu tập trung khai thác, phát triển các nguồn năng lượng tái tạo, qua đó giảm dần sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch, góp phần giảm phát thải khí nhà kính, tạo động lực mới cho tăng trưởng kinh tế xanh theo hướng bền vững.

Xác định phát triển năng lượng tái tạo là một trong những giải pháp quan trọng để giảm dần sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch, tỉnh Lai Châu đang triển khai đồng bộ nhiều chủ trương, chính sách phù hợp với điều kiện thực tiễn. Thông qua việc quy hoạch, khai thác hiệu quả các nguồn năng lượng sẵn có, đặc biệt là thủy năng, địa phương từng bước xây dựng cơ cấu năng lượng hợp lý, thân thiện với môi trường.

Tỉnh Lai Châu có diện tích đất đai rộng, nguồn nguyên liệu nông lâm sản phong phú, hệ thống sông suối dày đặc, địa hình thích hợp cho phát triển thủy điện, công nghiệp chế biến. 

Tỉnh ủy Lai Châu ban hành chương trình hành động hướng tới giảm phát thải các-bon, tập trung phát triển năng lượng tái tạo, ứng dụng công nghệ vào trong sản xuất nông nghiệp. Với đặc thù của tỉnh miền núi, diện tích tự nhiên rộng 9.068,78 km2, đứng thứ 16 về diện tích so với 34 tỉnh, thành trong cả nước, có nguồn tài nguyên nước phong phú, là điều kiện để tỉnh phát triển công nghiệp thủy điện.

Trong những năm qua, Tỉnh ủy, cấp ủy, chính quyền các cấp đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, ban hành cơ chế chính sách khuyến khích các doanh nghiệp, nhà đầu tư xây dựng các công trình thủy điện, nguồn năng lượng tái tạo sạch, góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của tỉnh.

Cùng với xu thế chuyển dịch năng lượng toàn cầu, tỉnh Lai Châu đã từng bước triển khai lộ trình thay thế năng lượng hóa thạch bằng các nguồn năng lượng tái tạo, phù hợp với điều kiện tự nhiên và định hướng phát triển bền vững.

 Với lợi thế nổi bật về thủy năng, địa phương chú trọng khai thác hiệu quả các dự án thủy điện, đồng thời tăng cường quản lý, vận hành theo hướng tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, Lai Châu cũng quan tâm đến việc nâng cao nhận thức của cộng đồng và doanh nghiệp về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, giảm phát thải khí nhà kính.

Quá trình chuyển đổi năng lượng được thực hiện đồng bộ với công tác quy hoạch, thu hút đầu tư và hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng phục vụ phát triển kinh tế – xã hội. Những bước đi này không chỉ giúp giảm dần sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch mà còn tạo nền tảng quan trọng để Lai Châu hướng tới mô hình tăng trưởng xanh, bền vững và thân thiện với môi trường.

Các dự án thủy điện góp phần quan trọng vào đảm bảo an ninh năng lượng của Lai Châu cũng như cả nước. 

Đặc biệt, để khai thác hiệu quả tiềm năng sẵn có, ngày 1/6/2020, Tỉnh ủy Lai Châu đã ban hành Chương trình hành động số 41-CTr/TU thực hiện Nghị quyết số 55- NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Trong đó, tỉnh xác định mục tiêu phát triển hiệu quả tiềm năng, lợi thế các nguồn năng lượng tái tạo gắn với bảo vệ môi trường góp phần bảo đảm an ninh năng lượng, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Đáng chú ý, gần đây tỉnh ủy Lai Châu còn ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 70-NQ/TW, ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Trong định hướng tương lai, tỉnh Lai Châu ưu tiên phát triển các nguồn năng lượng tái tạo nhằm từng bước thay thế năng lượng hóa thạch, góp phần thực hiện cam kết quốc tế về giảm phát thải.

Đối với thuỷ điện, Tỉnh ủy yêu cầu các ngành, địa phương đôn đốc đẩy nhanh tiến độ thi công các dự án đã được cấp chủ trương đầu tư; phát huy, mở rộng tối đa công suất của các nhà máy hiện có; đồng thời tiếp tục phát triển có chọn lọc một số thuỷ điện vừa và nhỏ, đẩy nhanh tiến độ các dự án thuỷ điện tích năng.

Lai Châu sẽ phát triển điện mặt trời và hệ thống lưu trữ phù hợp với khả năng, bảo đảm truyền tải hết công suất, an toàn hệ thống điện, nâng cao độ tin cậy và sự ổn định của hệ thống điện và bảo vệ môi trường; Khuyến khích phát triển điện mặt trời áp mái, trên mặt nước và những khu vực đất đai không có khả năng phát triển nông, lâm nghiệp.

Đối với điện gió, Lai Châu tiếp tục rà soát những vị trí có tiềm năng phát triển điện gió để bổ sung vào quy hoạch. Đối với điện sinh khối, khuyến khích nghiên cứu, tìm kiếm cơ hội đầu tư xây dựng các nhà máy điện sử dụng rác thải đô thị, sinh khối và chất thải rắn đi đôi với bảo vệ môi trường. Về phát triển hạ tầng năng lượng hiện đại, thông minh, bền vững, kết nối khu vực hiệu quả, Lai Châu định hướng tham gia xây dựng và phát triển hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu năng lượng quốc gia đáp ứng yêu cầu phát triển năng lượng bền vững, hiệu quả và an toàn;

Đồng thời thúc đẩy xã hội hóa cơ sở hạ tầng và dịch vụ năng lượng; hỗ trợ ngành điện đầu tư hiện đại hoá từ khâu sản xuất, truyền tải đến phân phối, sử dụng có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển của thị trường điện; nâng cao khả năng bảo đảm an ninh mạng lưới điện và chất lượng dịch vụ điện; tiếp tục đầu tư xây dựng các đường dây 500 kV, 220 kV, 110kV và các trạm biến áp để bảo đảm khả năng truyền tải điện từ các nhà máy điện đến các trung tâm phụ tải.

Lai Châu là địa phương có nhiều lợi thế trong phát triển năng lượng xanh như điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối và đặc biệt là thủy điện. Từ năm 2021-2025, trên địa bàn tỉnh đã có 46 dự án thủy điện hoàn thành với tổng công suất 913 MW, nâng tổng số dự án hoàn thành phát điện lên 68 dự án với tổng công suất 3.196,2 MW.

Các dự án thủy điện đã và đang phát huy tốt hiệu quả, đóng góp trên 8.600 triệu kWh cho lưới điện quốc gia, hơn 1.500 tỷ đồng/năm cho ngân sách của tỉnh và tạo việc làm cho lao động tại địa phương.  Bên cạnh phát triển năng lượng tái tạo, Lai Châu còn triển khai đồng bộ Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019 - 2030; cơ cấu lại các ngành sử dụng nhiều năng lượng theo hướng hiệu quả, bền vững.

Lai Châu tiếp tục rà soát những vị trí có tiềm năng phát triển điện gió để bổ sung vào quy hoạch. (Ảnh minh họa - BCP).

Đồng thời tỉnh áp dụng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về hiệu suất năng lượng; từng bước loại bỏ thiết bị, công nghệ lạc hậu, tiêu hao năng lượng lớn, phát thải cao; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ mới, thân thiện môi trường, sử dụng năng lượng sạch. Mục tiêu cụ thể của tỉnh Lai Châu đến năm 2030: Tổng công suất các nguồn điện đạt khoảng 3.442 - 5.855 MW, có thể cao hơn tùy thuộc vào nhu cầu của hệ thống và tình hình phát triển kinh tế - xã hội theo từng giai đoạn; tổng sản lượng điện đạt khoảng 10,5 - 15 tỷ kWh.

Tổng tiêu thụ năng lượng cuối cùng đạt khoảng 200 - 220 nghìn tấn dầu quy đổi. Hình thành hệ thống điện thông minh, vận hành hiệu quả, có khả năng kết nối an toàn với lưới điện khu vực; bảo đảm cung cấp điện an toàn, đáp ứng tiêu chí N-1 đối với vùng phụ tải quan trọng và N-2 đối với vùng phụ tải đặc biệt quan trọng.Tỷ lệ tiết kiệm năng lượng trên tổng tiêu thụ năng lượng cuối cùng so với kịch bản phát triển bình thường đạt khoảng 6-8%.

Từng bước triển khai thực hiện lộ trình thay thế năng lượng hóa thạch bằng các nguồn năng lượng tái tạo tại Lai Châu, hoàn toàn phù hợp với tiềm năng và điều kiện thực tiễn của địa phương. Mặc dù quá trình chuyển đổi còn đối mặt với không ít khó khăn, thách thức về nguồn lực, hạ tầng và công nghệ, song những kết quả bước đầu đã cho thấy quyết tâm và định hướng đúng đắn của tỉnh trong phát triển năng lượng bền vững.

Việc ưu tiên khai thác năng lượng tái tạo không chỉ góp phần giảm tác động tiêu cực đến môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu mà còn mở ra cơ hội thu hút đầu tư, tạo việc làm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dài hạn. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để địa phương từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển xanh, bền vững, đóng góp tích cực vào chiến lược chuyển dịch năng lượng quốc gia.

Hồng Ngân