Khám phá làng nghề mây tre đan hàng trăm năm tuổi

TMO - Hình thành và phát triển từ hàng trăm năm trước, làng nghề Phú Vinh thuộc xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ (TP. Hà Nội) hiện nay vẫn duy trì và phát triển được nghề mây tre đan với nhiều sản phẩm độc đáo, tinh tế.

Theo các cụ cao niên cho biết, làng Phú Vinh xưa nằm ở vùng chiêm trũng. Người dân ở đây sống trên vùng đất mà mỗi khi mưa to nước lại dồn về gây ngập lụt, đồng ruộng tan hoang, mênh mông trong biển nước, không thể thu hoạch được hoa màu. Khi đó, trong làng có một người đã mày mò, chặt cây tre, cây mây mang về đan thành đơm, đó và các dụng cụ đánh bắt cá để sinh sống qua ngày. Lâu dần, nhiều người dân ở các vùng lân cận đã biết và tìm đến mua dụng cụ đánh bắt cá do người này đan lát ra.

Những người thợ luôn gìn giữ nghề truyền thống qua từng sản phẩm.

Từ đó người dân trong làng đã học hỏi và lưu giữ đến tận bây giờ. Còn theo thông tin từ Sở Văn hóa – Thể thao thành phố Hà Nội, ngày xưa, làng Phú Vinh nổi tiếng với bãi Cò Đậu, nơi có rất nhiều cò, và người dân đã bắt đầu dùng lông cò để làm mũ, nón. Dần dần, nghề mây tre đan ra đời khi người dân tìm các vật liệu khác như tre, mây, giang để sản xuất đồ gia dụng. Các sản phẩm mây tre đan Phú Vinh kết tinh sức sáng tạo và sự cần cù của người dân nơi đây. Sự bền bỉ bám nghề và sáng tạo không ngừng đã giúp nhiều thế hệ người làng giữ vững và phát triển nghề truyền thống.

Dưới đôi bàn tay tỉ mỉ, các sản phẩm tinh tế đã ra đời. 

Để làm ra được những sản phẩm tinh tế, công đoạn sản xuất mây tre đan rất cầu kỳ, bắt đầu từ việc lựa chọn nguyên liệu, tuốt, phơi, chẻ nan... sau đó sấy khói hoặc phơi nắng để đạt màu sắc đẹp tự nhiên. Một trong những công đoạn quan trọng là chẻ nan, yêu cầu người thợ phải có tay nghề cao và tinh tế. Mặc dù trước đây mọi công đoạn đều làm bằng tay, nhưng hiện nay, một số công đoạn như chẻ nan, đã được máy móc hỗ trợ, giúp sản xuất nhanh chóng và chính xác hơn.

Sản phẩm mây tre đan với đủ chủng loại, hình dáng.

Để phù hợp với nhu cầu thị trường, một số cơ sở sản xuất ở Phú Vinh đã chuyển hướng từ đồ gia dụng sang các sản phẩm mỹ nghệ, trang sức và sản phẩm phục vụ du lịch. Xóm Thượng, xóm Hạ, Đầm Bung, Gò Đậu... của làng Phú Vinh đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích nghề mây tre đan. Các gia đình nghệ nhân trong làng đã sáng tạo ra nhiều sản phẩm quà tặng bằng mây, đáp ứng nhu cầu mua sắm của du khách và đồng thời để lại ấn tượng về một làng quê yên bình, với những con người khéo léo.

Các sản phẩm của làng không chỉ phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước mà còn được xuất khẩu sang nhiều quốc gia trên thế giới. Từ những đồ gia dụng như thúng, mủng, sàng, túi xách, hộp, đến các sản phẩm thủ công mỹ nghệ như chao đèn, tranh chân dung, phong cảnh, hoành phi, câu đối, bàn ghế… đều mang đậm dấu ấn của người Phú Vinh.

Mỗi sản phẩm mây tre đan Phú Vinh không chỉ đơn thuần là vật dụng mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, đòi hỏi kỹ thuật và mỹ thuật công phu, đôi bàn tay khéo léo của người nghệ nhân. Hiện, nghề mây tre đan Phú Vinh đã giải quyết việc làm cho hàng trăm lao động nông thôn, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người lao động và góp phần bảo tồn, phát huy bản sắc mà cha ông để lại cho người Phú Vinh.

Làng nghề mây tre đan Phú Vinh được công nhận là làng nghề truyền thống của Hà Nội vào năm 2002. Dù cuộc sống hiện nay đã có nhiều sự đổi thay, phát triển hiện đại, thế nhưng những làng nghề truyền thống của Thủ đô như Phú Vinh vẫn giữ được bản sắc riêng, tạo nên những sản phẩm thủ công đẹp mắt, tinh xảo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Đức Vinh