Hiệu quả từ chính sách giao khoán bảo vệ rừng tại Nghệ An

TMO - Hướng tới mục tiêu phát triển rừng bền vững, tỉnh Nghệ An đẩy mạnh triển khai chính sách giao khoán bảo vệ rừng gắn với xây dựng các mô hình sinh kế hỗ trợ cho cộng đồng địa phương, qua đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ rừng. 

Toàn tỉnh Nghệ An có tổng diện tích tự nhiên gần 1.649.000 ha, bao gồm hơn 973.000 ha đất có rừng (gồm 790.396 ha rừng tự nhiên và trên 182.615 ha rừng trồng). Tỷ lệ che phủ rừng đến năm 2024 đạt 59,01%.

Triển khai Đề án giao rừng gắn với giao đất lâm nghiệp giai đoạn 2018–2025, toàn tỉnh đã giao 202.000 ha rừng trên tổng số 265.771 ha, đạt 76,02% mục tiêu đề án. Hơn 27.300 hộ gia đình và 468 cộng đồng tại 53 xã đã được giao đất, giao rừng, đồng thời được cấp mới và cấp đổi 18.694 Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp.

Theo đánh giá của UBND tỉnh, triển khai chính sách giao rừng giúp người dân phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương trong tuần tra, bảo vệ rừng. Nhận thức cộng đồng về giữ rừng tự nhiên, hạn chế khai thác trái phép được nâng cao, dẫn đến số vụ vi phạm lâm luật giảm mạnh từ 902 vụ năm 2018 xuống còn 462 vụ năm 2024. Người dân chủ động khoanh nuôi, chăm sóc và phục hồi rừng, nhiều diện tích rừng tự nhiên tái sinh tốt. Độ che phủ rừng toàn tỉnh tăng từ 58% năm 2018 lên 59,01% năm 2024, cao hơn mức trung bình cả nước.

Bên cạnh đó, người dân còn được tiếp cận các chính sách hỗ trợ như chi trả dịch vụ môi trường rừng (ERPA), góp phần giảm nghèo bền vững. Đối với đồng bào dân tộc thiểu số, việc giao rừng còn giúp lưu giữ và bảo tồn văn hóa, tri thức bản địa, đồng thời góp phần ổn định xã hội, an ninh và quốc phòng.

Người dân tại các địa phương phối hợp chặt chẽ với kiểm lâm khu vực tăng cường công tác bảo vệ rừng. 

Tại bản Xiêng Nứa, xã Yên Na với hàng trăm ha được giao khoán cho người dân và cộng đồng bảo vệ, đang mang lại nguồn thu ổn định cho những người tham gia. Cộng đồng dân cư bản Xiêng Nứa được nhận giao khoán bảo vệ rừng 241,2ha; ngoài ra, ở bản Xiêng Nứa còn có 252 hộ dân nhận tổng diện tích giao khoán bảo vệ rừng là 489,6ha theo nguồn kinh phí từ Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Nguồn thu từ khoán bảo vệ rừng theo chính sách hỗ trợ của Chương trình trên giúp người dân cũng có thêm nguồn thu nhập để trang trải cuộc sống, yên tâm hơn với công tác bảo vệ rừng.

Nhiều năm qua, những cánh rừng tại xã Quế Phong được bảo vệ nghiêm bởi chính những người dân địa phương. Nhiều người dân bản Mờ (xã Quế Phong) đã là thành viên tổ bảo vệ rừng của bản. Đều đặn hàng tuần, tổ bảo vệ rừng của bản tổ chức đi tuần tra ở những cánh rừng nguyên sinh. 

Tổ bảo vệ rừng nguyên sinh của bản Mờ được thành lập từ năm 2014, với 90 thành viên, được chia thành 4 nhóm. Được Nhà nước giao quản lý, bảo vệ 2.483 ha rừng nguyên sinh ở vùng biên giới, chủ yếu là núi cao, rừng rậm, đường đi chỉ là lối mòn, nên mỗi chuyến tuần tra, các nhóm phải đi bộ xuyên rừng suốt 2 ngày liền. Nhiệm vụ tuần tra là kiểm soát việc chặt phá cây rừng, săn bắt động vật và theo dõi quá trình khai thác lâm sản phụ của người dân bản địa.  

Dưới những cánh rừng nguyên sinh ở vùng biên giới này hiện còn nhiều loại cây dược liệu quý như: Bon bo, sâm, chuối rừng, lá dong… là nguồn sinh kế của người dân. Ngoài ra, các loại lâm sản phụ như bông đót, trện, mây, song, giang cũng giúp bà con có thêm nguồn thu nhập từ nghề thủ công truyền thống. 

Các địa phương tiếp tục triển khai đồng bộ giải pháp nhằm phát triển, bảo vệ rừng bền vững. 

Bên cạnh kết quả đạt được, công tác giao rừng vẫn tồn tại một số hạn chế như: Tiến độ mới đạt 76%; một số địa phương không thể triển khai do diện tích rừng manh mún, phân tán, chồng lấn ranh giới; hồ sơ pháp lý chưa đồng bộ; tình trạng giấy chứng nhận đã chuyển nhượng, mua bán trao tay gây khó khăn trong rà soát. Ngoài ra, sự chưa thống nhất giữa Luật Đất đai 2024 và Luật Lâm nghiệp 2017 tiếp tục ảnh hưởng đến tiến độ giao rừng tự nhiên.

Trước những hạn chế trên, lãnh đạo UBND tỉnh đề nghị các sở, ngành, đơn vị và địa phương hoàn thiện hồ sơ pháp lý, xử lý dứt điểm tồn tại, rà soát toàn bộ diện tích chưa giao, chưa cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp, đồng thời lập kế hoạch giao rừng, cho thuê rừng, giao đất, cho thuê đất hàng năm theo quy định. Đối với các trường hợp chồng lấn, sai ranh giới, sử dụng đất sai mục đích cần được xử lý nghiêm...

Bên cạnh đó cần củng cố các tổ, đội bảo vệ rừng và nhân rộng các mô hình sinh kế bền vững dưới tán rừng; xử lý nghiêm khắc các hành vi phá rừng và lấn chiếm đất rừng. Việc ứng dụng công nghệ số, bao gồm viễn thám, xây dựng cơ sở dữ liệu về diễn biến rừng và hệ thống cảnh báo cháy, sẽ góp phần nâng cao hiệu quả giám sát tài nguyên rừng.

UBND tỉnh yêu cầu các sở, ngành, địa phương cần bám sát chủ trương phát triển bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu và các mục tiêu Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển Nghệ An đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045; ưu tiên nâng cao chất lượng rừng tự nhiên, mở rộng diện tích rừng có Chứng chỉ quản lý rừng bền vững, phát triển rừng trồng gỗ lớn và tái cơ cấu ngành chế biến gỗ theo hướng giá trị gia tăng cao.../.

Khánh Ly