Chuyển đổi số công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản

TMO - Với sự phát triển của công nghệ, Bảo tàng tỉnh Bình Thuận đã nhanh chóng bắt kịp với thời đại 4.0 đẩy mạnh chuyển đổi số. Các hoạt động trưng bày, giới thiệu các bộ sưu tập hiện vật trực tuyến, hay trưng bày ảo, hướng dẫn thăm quan tại Bảo tàng Bình Thuận đang ngày càng trở nên phong phú và đa dạng. 

Tỉnh Bình Thuận sở hữu nhiều di sản, hiện vật phong phú về loại hình và giàu có về giá trị, bao gồm các di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật,... Xác định việc bảo tồn các hiện vật là thế mạnh trong quảng bá các giá trị văn hoá, tỉnh Bình Thuận đã đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác bảo tồn tại Bảo tàng tỉnh, góp phần đưa di sản, hiện vật đến gần hơn với công chúng.

Hiện nay, Bảo tàng tỉnh Bình Thuận lưu giữ gần 30.000 hiện vật, trưng bày gần 1.500 hiện vật, hình ảnh và 77 di tích, thắng cảnh cấp quốc gia, cấp tỉnh có giá trị về lịch sử, văn hóa, khoa học gắn với truyền thống lịch sử, văn hóa con người Bình Thuận qua các thời kỳ lịch sử…Đây là một kho tàng di sản lớn và khi được số hóa sẽ trở thành tài sản vô giá phục vụ phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, nhất là du lịch.

Hiểu được tầm quan trọng của quá trình chuyển đổi số, thời gian qua, Bảo tàng tỉnh Bình Thuận đã ứng dụng công nghệ thông tin, đồng thời tiến hành quét hồ sơ, chuẩn hóa 300 tài liệu hiện vật giấy 2D lên phần mềm quản lý hiện vật.

Sau đó tiến hành nhập vào cấu trúc dữ liệu nội dung về xuất xứ, lịch sử, văn hóa, thẩm mỹ, niên đại 320 trang tài liệu hiện vật lên trang để quét mã QR. Cùng với đó, triển khai cập nhật thông tin dữ liệu thường xuyên trên nền tảng số của Cục Di sản Văn hóa vào phần mềm Hệ thống thông tin quản lý bảo tàng và Hệ thống thông tin quản lý di sản văn hóa phi vật thể đảm bảo theo yêu cầu đề ra.

Thông tin từ Lãnh đạo Bảo tàng tỉnh Bình Thuận, đến nay, đơn vị đã phối hợp công ty truyền thông triển khai hoàn thiện, xây dựng dữ liệu bảo tàng 3D, tạo mã QR dán trên từng tủ, chủ đề trưng bày tại Nhà trưng bày Bảo tàng và tạo mã QR tại 16/77 di tích, thắng cảnh cấp quốc gia, cấp tỉnh trong năm 2024, trong đó 3 cái đã hoàn thành.

Đơn cử như tại Khu di tích Căn cứ Tỉnh ủy Bình Thuận trong kháng chiến chống Mỹ (thuộc địa bàn xã Đông Giang, huyện Hàm Thuận Bắc) cũng đã được chuyển đổi số. Do đó mọi du khách trong và ngoài nước đều có thể dễ dàng truy cập, xem chi tiết từng chủ đề trưng bày trên thiết bị điện thoại, máy vi tính. Việc số hoá, chuyển đổi số đã tạo điều kiện thuận lợi cho người dân cũng như khách tham quan.

Người dân quét mã QR tại Khu di tích Căn cứ Tỉnh ủy Bình Thuận để cập nhật thông tin chi tiết về Khu di tích lịch sử. Ảnh: TL. 

Hay khi đến với Nhà trưng bày Bảo tàng tỉnh Bình Thuận, giờ đây du khách có thể quét mã QR để sử dụng công nghệ trình chiếu 3D nhìn một cách tường tận hiện vật và nắm thông tin chi tiết mà không cần ghi chép. Từng hình ảnh sinh động, xoay chuyển theo điều khiển của tay, giúp mọi người như được “chạm”, “sờ” vào hiện vật, những điều vốn bị “cấm” khi đến với các bảo tàng truyền thống. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại, cùng các nội dung, thông tin được số hoá, tái hiện như một cuốn phim quay chậm giúp người xem trở về với quá khứ lịch sử với nhiều hình ảnh, âm thanh, clip sinh động.

Mặc dù ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số đã giúp Ban quản lý Bảo tàng tỉnh Bình Thuận thuận lợi hơn trong việc lưu trữ những dữ liệu, hiện vật, đồng thời mang lại trải nghiệm phong phú, sinh động cho du khách thăm quan, tuy nhiên theo nhận định từ đại diện Bảo tàng tỉnh Bình Thuận, những chuyển đổi số này mới chỉ là những bước đi ban đầu và đang dừng lại ở mức tiếp cận cơ bản.

Để bắt kịp với xu thế phát triển của xã hội, Bảo tàng Bình Thuận sẽ tiếp tục nghiên cứu xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu số hóa di sản văn hóa của tỉnh đồng bộ, liên thông trên nền tảng công nghệ số thống nhất, phục vụ công tác lưu trữ, quản lý, nghiên cứu, bảo tồn, khai thác, quảng bá, thúc đẩy phát triển bền vững. Đồng thời tiến hành nâng cấp, thay đổi giao diện website của đơn vị phù hợp với chương trình chuyển đổi số trong giai đoạn hiện tại và trong những giai đoạn tiếp theo.

Tại Việt Nam, xu hướng chuyển đổi số được coi là tất yếu trong hoạt động bảo tàng, triển lãm hiện nay với nhiều ứng dụng thông minh như thuyết minh tự động trong bảo tàng số, trợ lý thăm quan bảo tàng tự động...Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số tại các bảo tàng nói chung và Bảo tàng tỉnh Bình Thuận nói riêng giúp các tư liệu lịch sử, hiện vật… tiếp cận gần hơn và rộng rãi hơn với công chúng. Từ đó phát huy được những giá trị di sản hiện đang lưu giữ, đem lại những thay đổi tích cực trong việc quảng bá di sản văn hóa, hướng tới phát triển ngành du lịch theo hướng thông minh, hiện đại. 

Đức Việt