Bình Phước nâng cao chuỗi giá trị sản xuất ngành điều

TMO - Để nâng cao chuỗi giá trị ngành điều, tỉnh Bình Phước đã và đang áp dụng khoa học, công nghệ trong sản xuất và chế biến điều, nâng sản phẩm điều chế biến sâu lên hơn 30% để giữ vững vị thế xuất khẩu.

Bình Phước là thủ phủ của cây điều Việt Nam với hơn 152.000ha, sản lượng 170.000 tấn/năm, chiếm gần 50% diện tích và sản lượng điều cả nước. Ngoài diện tích và sản lượng lớn, Bình Phước còn là nơi sản xuất, kinh doanh điều sôi động nhất cả nước với 2.793 cơ sở chế biến, doanh nghiệp (DN) vừa và nhỏ, DN siêu nhỏ, tổ hợp sản xuất với hơn 500 hội viên tham gia hoạt động. Bình Phước còn được xem là trung tâm chế biến điều số 1 của thế giới, với công suất chế biến hạt điều 500.000 tấn/năm. Theo một số DN, từ 1 tấn hạt điều khô có thể chế biến được 250-300kg điều nhân và thải ra 700-750kg vỏ hạt. Vỏ hạt điều nếu không được xử lý sẽ gây ô nhiễm môi trường.

Theo Hiệp hội Điều Việt Nam, năm 2020 kim ngạch xuất điều của cả nước đạt 2,9 tỷ USD, năm 2021 là 3,18 tỷ USD, năm 2022 đạt 3 tỷ USD, năm 2023 đạt 3,6 tỷ USD. Riêng ngành điều Bình Phước, từ năm 2020 đến nay luôn duy trì kim ngạch xuất khẩu hạt điều từ 1-1,2 tỷ USD/năm, đóng góp khoảng 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh. Tuy vậy, việc phát triển cây điều và ngành chế biến hạt điều vẫn còn những hạn chế, thách thức.

Những thách thức đối với hạt điều Việt Nam hiện nay đó là sản phẩm chế biến chưa đa dạng, chủ yếu dạng thô nên giá trị gia tăng vẫn còn thấp, sức cạnh tranh một số sản phẩm vẫn còn kém; việc liên kết, hợp tác phát triển theo chuỗi giá trị vẫn còn yếu, đặc biệt là việc xúc tiến thương mại, liên kết với các đối tác nước ngoài có thị trường tiềm năng; liên kết vùng nguyên liệu phục vụ chế biến, xuất khẩu vẫn còn nhiều hạn chế; chỉ dẫn địa lý, phát triển thương hiệu, bảo hộ thương hiệu, sở hữu trí tuệ quốc tế cho cây điều vẫn chưa thực hiện được nhiều.

Bình Phước là thủ phủ của cây điều Việt Nam với hơn 152.000ha, sản lượng 170.000 tấn/năm. 

Theo dự báo, thị trường hạt điều toàn cầu có mức tăng trưởng bình quân khoảng 4,6% trong giai đoạn 2022-2027. Năm 2024, ngành điều được đánh giá có triển vọng tốt từ các thị trường châu Âu, Mỹ, Nhật Bản… Để nâng cao chuỗi giá trị ngành điều, tỉnh Bình Phước đã và đang áp dụng khoa học, công nghệ trong sản xuất và chế biến điều, nâng sản phẩm điều chế biến sâu lên hơn 30% để giữ vững vị thế xuất khẩu.

Bình Phước đang tập trung phát triển vùng nguyên liệu ổn định theo hướng năng suất, chất lượng, giá trị, tạo thế chủ động cho chế biến điều, góp phần nâng cao thu nhập cho người trồng và chế biến điều; hỗ trợ xây dựng và đẩy mạnh hợp tác, liên kết chuỗi giá trị, phát huy hiệu quả chuỗi liên kết, nâng cao khả năng cạnh tranh, bảo đảm đầu ra ổn định trên thị trường. Liên kết các hộ trồng điều để cùng áp dụng kỹ thuật thâm canh, cùng mua vật tư đầu vào, cùng bán sản phẩm, nhà nước hỗ trợ thông qua các mô hình liên kết sản xuất; liên kết giữa cơ sở thu mua, chế biến với hợp tác xã, tổ hợp tác trồng điều để đảm bảo ổn định vùng nguyên liệu. 

Liên kết giữa các cơ sở chế biến, thương mại, tăng sức mạnh và khả năng cạnh tranh khi tham gia vào chuỗi giá trị ngành điều toàn cầu; tích hợp đa giá trị dựa trên khai thác hiệu quả các nguồn lực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, kết tinh tài nguyên bản địa với các kỹ thuật, công nghệ chế biến tiên tiến và cả bản sắc văn hóa- xã hội là những giải pháp tạo thương hiệu cho sản phẩm hạt điều. 

Sở Công Thương Bình Phước cho rằng việc tăng cường xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp chế biến, kinh doanh sản phẩm điều đẩy mạnh ứng dụng thương mại điện tử, xúc tiến xuất khẩu hàng hóa trên môi trường mạng cũng là một kênh quan trọng trong quảng bá và giúp ngành hạt điều Bình Phước dễ dàng tiếp cận với thị trường thế giới.

Bên cạnh đó, nâng cao chuỗi giá trị gia tăng trong ngành chế biến điều, đặc biệt các sản phẩm chế biến sâu; chủ động giảm thiểu tối đa xuất khẩu theo hình thức tiểu ngạch, tiến tới thực hiện xuất khẩu chính ngạch theo hợp đồng sang thị trườnng Trung Quốc; cơ cấu lại thị trường xuất khẩu theo hướng đa dạng hóa thị trường, không phụ thuộc vào một thị trường nào; tận dụng triệt để các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết và có hiệu lực, hỗ trợ tạo mọi điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp tiếp cận với thị trường thế giới.

Các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong chế biến điều. 

Theo UBND tỉnh Bình Phước, để ngành điều phát triển bền vững trong thời gian tới, tỉnh đã đề ra các giải pháp. Cụ thể, đối với giống điều tiếp tục nghiên cứu, tuyển chọn để có được giống điều cho năng suất cao, ổn định, phù hợp với nhiều vùng sinh thái, thích ứng với biến đổi khí hậu. Xây dựng và quản lý vườn điều giống đầu dòng chất lượng cao tại các đơn vị nghiên cứu và các địa phương; tổ chức nhân giống điều ghép đạt chất lượng, cung cấp đủ cho nông hộ và trang trại trồng điều. Tăng cường công tác đào tạo, tập huấn kỹ thuật chuyên sâu về sản xuất điều cho cán bộ khuyến nông và người dân, hỗ trợ công tác khuyến nông để đẩy mạnh việc cải tạo, tái canh vườn điều, hướng sản xuất theo các tiêu chuẩn, đảm bảo chất lượng.

Đồng thời, chú trọng quản lý chất lượng giống điều; hướng dẫn các tổ chức cá nhân sản xuất, kinh doanh giống điều theo đúng quy định pháp luật; sử dụng giống điều ghép có năng suất, chất lượng cao để trồng tái canh, trồng mới. Tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện quy trình canh tác và thâm canh điều. Cải tạo vườn điều tạp, tái canh, trồng mới bằng giống có năng suất đạt từ 2,5 tấn/ha trở lên; diện tích trồng xen, chăn nuôi dưới tán điều đạt ít nhất 10.000ha; ổn định công suất thiết kế của mạng lưới chế biến hiện có là 500 nghìn tấn/năm; chế biến sâu nhân điều đạt 10 nghìn tấn/năm; tổng kim ngạch xuất khẩu đạt hơn 800 triệu USD. Đồng thời, hoàn thành việc xây dựng thương hiệu sản phẩm điều Bình Phước theo Nghị quyết số 11-NQ/TU ngày 15-4-2020 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về phát triển ngành điều Bình Phước giai đoạn 2020-2025 và tầm nhìn đến năm 2030.  

Đẩy mạnh nghiên cứu công nghệ chế biến điều, nhất là các công nghệ chế biến sâu từ điều, đa dạng hóa sản phẩm để nâng cao giá trị gia tăng điều. Có cơ chế kiểm soát chặt quy trình sản xuất đảm bảo an toàn, vệ sinh thực phẩm và chất lượng. Song song đó, không ngừng đẩy mạnh việc đăng ký quyền bảo hộ sở hữu trí tuệ các sản phẩm và từng bước xây dựng, quảng bá thương hiệu sản phẩm mang chỉ dẫn “Hạt điều Bình Phước” trên thị trường.

Cần đầu tư cho nghiên cứu thị trường, xúc tiến thương mại, xây dựng chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị điều. Phải có những phương thức quảng bá năng động, sáng tạo để nhanh chóng đưa sản phẩm đến với người tiêu dùng trong nước và thế giới. Tận dụng tối đa giá trị gia tăng từ vỏ hạt điều bằng cách chế biến sâu dầu điều ra dầu sinh học thay thế dầu diezen, nhựa sinh học từ dầu vỏ hạt điều để thay thế nhiên liệu hóa thạch. 

Phương Thúy