Bình Định: Tăng cường quản lý chất thải rắn, cải thiện môi trường

TMO - Tăng cường kiểm soát nguồn thải, quản lý chất thải rắn là một trong những hoạt động quan trọng trong công cuộc bảo vệ môi trường tại Bình Định. Đến nay, việc quản lý chất thải rắn của tỉnh Bình Định đã đạt những kết quả rõ nét. Đặc biệt tỷ lệ thu gom chất thải rắn (CTRSH) trên địa bàn tỉnh đã đạt hơn 80%.

Với quy mô nền kinh tế, dân số ngày càng lớn, tốc độ công nghiệp hóa, đô thị hóa nhanh, môi trường ở nước ta đã và đang chịu áp lực lớn cả về số lượng, quy mô và mức độ tác động. Ðáng lo ngại, tình trạng ô nhiễm môi trường đang diễn biến phức tạp, lượng chất thải được thải ra môi trường ngày càng gia tăng; công tác quản lý rác thải sinh hoạt còn nhiều hạn chế, phần lớn được xử lý theo hình thức chôn lấp; tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt được tái chế tại các cơ sở xử lý chưa cao.

Chính phủ đã đặt mục tiêu đến năm 2030, nâng tỷ lệ thu gom, xử lý CTRSH lên 95% ở khu vực thành thị, 90% ở khu vực nông thôn và 98% đối với chất thải nguy hại. Quản lý chất thải rắn hiệu quả không chỉ là một yêu cầu cấp thiết mà còn là một ưu tiên hàng đầu của Việt Nam nhằm giải quyết ô nhiễm môi trường và hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững.

Tại địa bàn tỉnh Bình Định, tính đến hết tháng 8/2024, tỷ lệ chất CTRSH trên địa bàn tỉnh Bình Định được thu gom và xử lý đạt 80,28%, trong đó, tỷ lệ CTRSH đô thị được thu gom đạt 90,63%. Công tác xã hội hóa, thu hút các nhà đầu tư thực hiện các dự án xử lý CTRSH được chú trọng.

Các mô hình phân loại CTRSH theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường được triển khai và nhân rộng ở một số địa phương, làm cơ sở cho việc triển khai đồng bộ trên địa bàn tỉnh từ năm 2025. Theo các số liệu thống kê, tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên địa bàn tỉnh Bình Định năm 2023 khoảng 1.051,45 tấn/ngày, gồm chất thải rắn đô thị khoảng 581,33 tấn/ngày và CTRSH khoảng 470,12 tấn/ngày. Tỷ lệ CTRSH trên địa bàn tỉnh được thu gom năm 2023 đạt 74,7%, trong đó, tỷ lệ chất thải rắn đô thị được thu gom đạt 85,8%, tỷ lệ chất thải rắn nông thôn được thu gom đạt 61%.

Tỷ lệ CTRSH nông thôn được thu gom đạt 67,76%. Toàn tỉnh hiện có 5 doanh nghiệp, 9 đơn vị sự nghiệp công ích, 17 hợp tác xã và các cá nhân tham gia hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Về trang thiết bị, toàn tỉnh hiện có 60 xe ép rác chuyên dụng; 54 xe tải các loại và 494 xe đẩy tay. Tần suất thu gom tại đô thị, dao động trung bình khoảng 3 - 5 lần/tuần (trừ nội thành thành phố Quy Nhơn đạt 7 lần/tuần).

Lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Định cho biết, công tác phân loại CTRSH được các cơ quan, đoàn thể ở địa phương quan tâm thực hiện. Trên địa bàn tỉnh đã và đang triển khai một số mô hình phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn tại thị xã Hoài Nhơn (khu phố Trung Lương, phường Bồng Sơn) và huyện Tây Sơn (khối phố Thuận Nghĩa, thị trấn Phú Phong) với hình thức thu gom và xử lý chất thải rắn thực phẩm theo cụm.

Công tác phân loại CTRSH được các cơ quan, đoàn thể và người dân tỉnh Quảng Trị quan tâm thực hiện. (Ảnh minh hoạ).

Ngoài ra, một số xã, phường trên địa bàn thành phố Quy Nhơn tham gia chương trình phân loại CTRSH tại nguồn từ nguồn hỗ trợ của Chương trình UNDP tại Việt Nam. Tuy nhiên, chưa có mô hình chuẩn về phân loại triệt để thành 03 loại (chất thải thực phẩm, chất thải tái chế, chất thải khác) và kết nối đồng bộ với việc xử lý chất thải sau phân loại theo định hướng của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Riêng tại xã Phước Hưng và Phước Quang, huyện Tuy Phước triển khai mô hình thu gom xử lý chất thải rắn sinh hoạt thực phẩm theo cụm dân cư. Theo Lãnh đạo Chi cục Bảo vệ môi trường Bình Định, bên cạnh những thuận lợi, hiện công tác xử lý CTRSH trên địa bàn tỉnh hiện chủ yếu vẫn là phương pháp chôn lấp trực tiếp. Tỉnh hiện có 6 bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt hợp vệ sinh tại 6 địa phương là TP. Quy Nhơn, huyện Tây Sơn, Phù Cát, Phù Mỹ, Vân Canh và thị xã Hoài Nhơn, CTRSH tại huyện Tuy Phước và thị xã An Nhơn được vận chuyển về bãi rác Long Mỹ, thành phố Quy Nhơn để xử lý.

Ngoài ra, tại các địa phương có 25 bãi chôn lấp chất thải rắn cấp xã vận hành không đảm bảo nên cần phải thực hiện đóng cửa theo quy định. Tỉnh Bình Định có chủ trương chuyển đổi công nghệ xử lý CTRSH theo hướng hiện đại hóa, tăng tỷ lệ tái chế và tái sử dụng năng lượng; đồng thời đẩy mạnh công tác xã hội hóa, thu hút các nhà đầu tư tham gia trong lĩnh vực thu gom và xử lý rác thải.

Hiện trên địa bàn tỉnh đã đầu tư 2 lò đốt tiêu hủy CTRSH tại xã Nhơn Châu, thành phố Quy Nhơn với công suất 330kg/giờ và tại huyện An Lão với công suất 1.000 kg/giờ. Hiện 2 công trình đang trong giai đoạn vận hành thử nghiệm để đánh giá hiệu quả xử lý trước khi đưa vào vận hành chính thức. Ngoài ra, tỉnh đang tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án nhà máy đốt rác phát điện với công suất 500 tấn/ngày tại Bãi chôn lấp CTRSH Long Mỹ, thành phố Quy Nhơn để xử lý rác thải cho khu vực phía Nam tỉnh; Tỉnh cũng đang triển khai dự án nhà máy đốt rác công suất 50 tấn/ngày tại huyện Tây Sơn để xử lý rác thải cho khu vực phía Tây tỉnh…

Mặc dù công tác quản lý CTRSH được tỉnh Bình Định quan tâm đẩy mạnh trong những năm gần đây và đã thu được nhiều kết quả tích cực, nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc để có thể tiếp tục nâng cao tỷ lệ thu gom, xử lý CTRSH, nhất là ở khu vực nông thôn. Bên cạnh đó, tỷ lệ thu gom và tần suất thu gom chất thải rắn sinh hoạt tại một số địa phương chưa đạt theo yêu cầu. Khi thực hiện phân loại/tái chế chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, cơ sở hạ tầng, trang thiết bị thu gom, lưu giữ, xử lý riêng rác thải sau khi phân loại chưa đồng bộ, còn hạn chế; các địa phương khó khăn lựa chọn địa điểm tập kết, trung chuyển CTRSH.

Hạ tầng trang thiết bị, dụng cụ và phương tiện vận chuyển CTRSH chưa đồng bộ, năng lực của các đơn vị thu gom, vận chuyển tại cấp xã hạn chế và manh mún nên các địa phương khó khăn trong việc mở rộng địa bàn và tăng tần suất thu gom. Tại khu vực nông thôn hiện nay, việc thu gom rác mới tập trung tại các tuyến chính, trung tâm xã. 

Tỉnh Bình Định đặt mục tiêu đến năm 2025, 90% CTRSH đô thị  được thu gom và xử lý. (Ảnh minh hoạ).

Việc tái sử dụng, tái chế chất thải nhựa gặp khó khăn vì hiện nay nhiều loại chất thải nhựa hầu như không được thu gom, tái chế do thị trường không có nhu cầu và không có đơn vị tái chế. Tương tự như vậy, việc tái chế rác thải hữu cơ ở khu vực đô thị cũng gặp khó khăn vì hiện nay không có nhà máy chế biến chất thải hữu cơ thành phân compost quy mô lớn trên địa bàn tỉnh.

Để khắc phục những khó khăn, vướng mắc nêu trên, tỉnh Bình Định đã chủ động thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, cụ thể như đã ban hành Quyết định số 924/QĐ-UBND ngày 28/03/2023 về kế hoạch quản lý CTRSH tỉnh Bình Định giai đoạn 2023-2025 và định hướng đến năm 2030 và Kế hoạch số 200/KH-UBND ngày 04/12/2023 về tổ chức thực hiện việc phân loại CTRSH tại nguồn trên địa bàn tỉnh. Ngoài ra, hàng năm UBND tỉnh đều giao chỉ tiêu cụ thể về tỷ lệ thu gom, xử lý CTRSH khu vực đô thị và nông thôn đối với từng địa phương. Mỗi địa phương có trách nhiệm xây dựng và ban hành Phương án chi tiết về quản lý CTRSH trên địa bàn để có thể triển khai đảm bảo công tác thu gom, xử lý CTRSH đạt chỉ tiêu đề ra, nhất là đối với khu vực nông thôn…

Tỉnh Bình Định đặt mục tiêu đến năm 2025, 95% CTRSH đô thị và 80% CTRSH nông thôn được thu gom và xử lý đảm bảo theo quy định; sử dụng phương pháp chôn lấp trực tiếp cho tối đa 30% chất thải rắn sinh hoạt đô thị và 50% chất thải rắn sinh hoạt nông thôn được thu gom…

Để tăng cường công tác quản lý rác thải ở đô thị và kể cả nông thôn, thời gian tới, Bình Định sẽ đẩy mạnh tuyên truyền vận động người dân bảo vệ môi trường, thực hiện lối sống văn minh, xanh, sạch, đẹp. Đảm bảo an toàn vệ sinh môi trường, đảm bảo việc thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn xuyên suốt, không để chất thải rắn sinh hoạt tồn đọng. Đặc biệt, triển khai thực hiện đồng bộ việc phân loại CTRSH tại nguồn, để giảm lượng chất thải rắn cần phải xử lý, đồng thời hướng dẫn người dân khu vực nông thôn thực hiện ủ phân compost tại hộ gia đình, cá nhân, nhất là vùng nông thôn không có điều kiện để thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt tập trung./.

Đức Trí