Biến đổi khí hậu gây hạn hán kỷ lục ở rừng nhiệt đới Amazon

TMO - Biến đổi khí hậu là nguyên nhân chính gây ra đợt hạn hán kỷ lục ở rừng nhiệt đới Amazon, làm cạn kiệt các dòng sông, làm chết các loài cá heo có nguy cơ tuyệt chủng và đảo lộn cuộc sống của hàng triệu người trong khu vực.

Theo phân tích của nhóm nhà khoa học quốc tế đến từ World Weather Attribution, tổ chức chuyên đánh giá vai trò của biến đổi khí hậu đối với mô hình thời tiết cực đoan trên thế giới, sự nóng lên toàn cầu khiến khả năng xảy ra hạn hán tăng gấp 30 lần, dẫn đến nhiệt độ cực cao và góp phần làm giảm lượng mưa.

Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 6 đến tháng 11 năm 2023. Theo đó, các nhà khoa học dự báo, hạn hán tại 9 quốc gia có rừng nhiệt đới Amazon, trong đó có Brazil, Colombia, Venezuela và Peru, sẽ trở nên tồi tệ hơn vào năm 2024 sau khi mùa mưa bắt đầu giảm vào tháng 5. Việc bảo vệ rừng Amazon, khu rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới, rất quan trọng trong việc hạn chế biến đổi khí hậu vì lượng lớn khí nhà kính mà cây cối ở khu vực này hấp thụ.

Mực nước sông Negro chảy đến Amazon xuống thấp một cách đáng báo động. 

Hạn hán đã làm giảm mực nước sông ở nhiều nơi trong khu vực xuống mức thấp kỷ lục. Các nhà nghiên cứu cho rằng hạn hán có thể làm trầm trọng thêm các vụ cháy rừng, khi biến đổi khí hậu kết hợp với nạn phá rừng có thể đẩy Amazon nhanh hơn đến điểm không thể quay trở lại. Cũng theo nghiên cứu, sự nóng lên định kỳ ở Đông Thái Bình Dương hay còn gọi là El Nino cũng góp phần làm giảm lượng mưa, mặc dù nhiệt độ không cao hơn. Mặc dù khu vực này đã phải đối mặt với ít nhất ba đợt hạn hán dữ dội khác trong 20 năm qua, nhưng quy mô của đợt hạn hán này là chưa từng có và ảnh hưởng đến toàn bộ lưu vực sông Amazon.

Tại Brazil, một nhánh chính của sông Amazon đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ khi kỷ lục bắt đầu vào năm 1902, với những dòng suối nhỏ hơn hầu như biến mất. Các tuyến đường thủy cạn kiệt chỉ trong vài tháng. Người dân buộc phải thực hiện những hành trình lớn, kéo thuyền qua những đoạn sông khô cạn để tiếp cận thực phẩm, thuốc men và các hàng hóa thiết yếu khác. Theo các nhà nghiên cứu tại Brazil, năm 2023, mực nước thấp và nhiệt độ cao đã làm chết ít nhất 178 cá heo sông Amazon màu hồng và xám có nguy cơ tuyệt chủng. Hàng nghìn con cá cũng đã chết do nồng độ oxy thấp tại các nhánh sông Amazon.

Thu Thảo