Báo động nạn khai thác cát quá mức trên toàn cầu

TMO - Tốc độ khai thác cát biển đang tăng lên trên toàn cầu, gây thiệt hại nặng nề đến sinh vật và các cộng đồng ven biển.

Theo Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), cát đóng một vai trò chiến lược quan trọng trong việc cung cấp các hệ sinh thái, cơ sở hạ tầng cho phát triển kinh tế cũng như cung cấp sinh kế cho cộng đồng và duy trì đa dạng sinh học. Cát là tài nguyên được sử dụng nhiều thứ hai trên toàn cầu, chỉ sau nước, thế giới sử dụng 50 tỷ tấn cát và sỏi mỗi năm. Trong tổng số này, khoảng từ 10-16 tỷ tấn cát lấy lên từ đáy sông. Quy mô nạo vét cát từ đại dương và biển bằng tàu chuyên dụng, dù cho đến nay vẫn chưa được biết đến, nhưng cũng ước đạt từ 4-8 tỷ tấn. 

(Ảnh minh họa). 

UNEP cho biết ngành công nghiệp nạo vét đang khai thác 6 tỷ tấn cát biển mỗi năm. Tốc độ khai thác đang tăng lên trên toàn cầu và gần đạt tốc độ bổ sung tự nhiên là 10 - 16 tỷ tấn trầm tích trôi vào các đại dương mỗi năm. Con số 6 tỷ tấn cát biển trên tương đương với hơn một triệu xe tải cát mỗi ngày, là mối đe dọa nghiêm trọng đối với đa dạng sinh học biển và sự phát triển của các cộng đồng ven biển.

Việc khai thác cát và sỏi ở vùng biển nông là rất quan trọng đối với nhiều dự án xây dựng khác nhau nhưng chúng lại là mối đe dọa lớn đối với các cộng đồng ven biển đang phải đối mặt với mực nước biển dâng cao và bão. Quy mô tác động môi trường của các hoạt động khai thác và nạo vét vùng biển nông là đáng báo động, bao gồm những tác động về đa dạng sinh học, độ đục của nước và tác động tiếng ồn đối với động vật có vú ở biển. 

UNEP cho biết thêm, khai thác cát cũng gây nguy hiểm cho hệ sinh thái ven biển và đáy biển, ảnh hưởng đến đa dạng sinh học biển, chất dinh dưỡng từ biển và ô nhiễm tiếng ồn, cũng như ảnh hưởng đến tình trạng nhiễm mặn tầng nước ngầm và phát triển du lịch trong tương lai.

Trước thực trạng trên, nền tảng dữ liệu mới do Trung tâm phân tích GRID-Geneva của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) phát triển sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và tín hiệu tự động từ tàu để theo dõi và giám sát các hoạt động nạo vét cát, đất sét, bùn, sỏi và đá trong môi trường biển trên thế giới. Nền tảng này sử dụng tín hiệu Hệ thống nhận dạng tự động (AIS) cho các tàu kết hợp với AI để xác định hoạt động của các tàu nạo vét.

Liên Hợp Quốc kêu gọi các chính phủ cũng như ngành công nghiệp nạo vét coi cát là nguồn tài nguyên chiến lược và nhanh chóng tham gia vào các cuộc đàm phán để tìm ra những giải pháp cải thiện các tiêu chuẩn nạo vét trên toàn thế giới. 

Thu Thảo