Bắc Ninh: Kiểm soát chặt hoạt động khai thác tài nguyên đất đai

TMO - Nhằm bảo đảm kỷ cương trong quản lý đất đai, tỉnh Bắc Ninh đang triển khai nhiều biện pháp mạnh để kiểm soát hoạt động khai thác tài nguyên đất trái phép. Công tác thanh tra, giám sát được thực hiện thường xuyên, giúp kịp thời phát hiện và xử lý sai phạm, qua đó bảo vệ tài nguyên và cảnh quan địa phương.

Sau quá trình sáp nhập hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh, thành lập đơn vị hành chính mới mang tên tỉnh Bắc Ninh mới đã mở ra không gian phát triển rộng lớn cho tỉnh, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp bách về quản lý tài nguyên đất đai tại địa phương.

Tỉnh Bắc Ninh mới có tổng diện tích tự nhiên hơn 4.718 km², dân số hơn 3,6 triệu người, trở thành một trong những địa phương đông dân nhất cả nước. Sự kết hợp giữa vùng phát triển hạ tầng hiện đại và khu vực giàu tài nguyên, sinh thái mở ra cơ hội chiến lược để tái cấu trúc mô hình tăng trưởng, tận dụng hiệu quả tài nguyên đất đai.

Với quỹ đất nông - lâm nghiệp lớn, Bắc Ninh có điều kiện thuận lợi tiếp tục phát triển nông nghiệp hữu cơ, kinh tế tuần hoàn; bảo vệ rừng đầu nguồn, tạo vành đai sinh thái cân bằng với tốc độ đô thị hóa tại các khu vực trung tâm.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội lớn, việc hợp nhất hai tỉnh cũng đặt ra nhiều thách thức cho công tác quản lý đất đai. Do đó, Bắc Ninh đang triển khai nhiều biện pháp đồng bộ nhằm kiểm soát chặt hoạt động khai thác tài nguyên đất trái phép, trong bối cảnh nhu cầu vật liệu san lấp phục vụ xây dựng ngày càng tăng.

Các địa phương đã tăng cường tuần tra, rà soát các khu vực có nguy cơ cao, đặc biệt là những điểm từng xảy ra vi phạm hoặc nằm giáp ranh giữa các xã. Song song với đó, công tác quản lý đất đai ở cơ sở được siết chặt, yêu cầu chính quyền địa phương chịu trách nhiệm nếu để xảy ra tình trạng khai thác trái phép kéo dài.

Hoạt động khai thác đất trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh được giám sát chặt chẽ. (Ảnh: VA). 

Việc xử lý vi phạm cũng được thực hiện mạnh tay hơn. Theo số liệu thống kê sơ bộ của cơ quan chức năng, từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh phát hiện, xử phạt hành chính khoảng 15 tổ chức, cá nhân vi phạm quy định khai thác đất san lấp mặt bằng trái phép với tổng số tiền xử phạt và truy thu lợi ích bất hợp pháp hàng tỷ đồng nộp ngân sách nhà nước, tập trung ở các xã: Lục Sơn, Mỹ Thái, Lạng Giang, Vân Hà và phường Nếnh… Lỗi vi phạm chủ yếu là: Khai thác đất sai phép, trái phép, không báo các trữ lượng khai thác định kỳ…

Khảo sát thực tế tại các khu vực khai thác sai phép, trái phép, nhiều diện tích vườn đồi đã bị san phẳng, tạo thành thùng vũng. Hậu quả là tài nguyên đất bị thất thoát, ngân sách bị thất thu, phá vỡ cảnh quan, gây ô nhiễm môi trường. Đó là chưa kể tại một số nơi khai thác đất trái phép không cắt tầng, nguy cơ sạt lở đất, đe dọa tính mạng người dân.

Được biết, gần đây, để tránh lực lượng chức năng, các đối tượng thường tranh thủ huy động máy móc vào sáng sớm hoặc đêm khuya để múc đất trái phép. Hoạt động này có chiều hướng diễn biến phức tạp, khó quản lý bởi lợi nhuận mang lại khá lớn, mỗi m3 đất khai thác trái phép, các đối tượng trục lợi từ 60-90 nghìn đồng, trong khi không phải nộp thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường, tiền cấp quyền khai thác. Theo quy định của pháp luật, trước khi khai thác đất san lấp mặt bằng để thi công các công trình, tổ chức, cá nhân cần hoàn thiện hồ sơ xin cấp có thẩm quyền cấp phép.

Căn cứ khối lượng đất cho phép, trước khi hoạt động, doanh nghiệp, cá nhân nộp thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường, tiền cấp quyền khai thác khoáng sản vào ngân sách nhà nước. Quy định là vậy nhưng thời gian qua, một số cá nhân vẫn ngang nhiên vi phạm. Trước thực trạng trên, UBND tỉnh Bắc Ninh ban hành công văn yêu cầu các sở, ngành, đơn vị, địa phương tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực địa chất, khoáng sản.

Theo đó, yêu cầu UBND các xã, phường tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về lĩnh vực này cho cán bộ, đảng viên, doanh nghiệp và Nhân dân; làm tốt công tác quản lý khoáng sản. Đồng thời chỉ đạo phòng chuyên môn giám sát, kiểm tra chặt chẽ, kịp thời phát hiện, ngăn chặn. Đến nay, các xã, phường đều thành lập tổ phản ứng nhanh quản lý hoạt động này. Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, thực hiện sự chỉ đạo của tỉnh, Sở đã thành lập tổ công tác phản ứng nhanh về lĩnh vực địa chất, khoáng sản. Thành viên của tổ gồm cán bộ của Sở, Công an tỉnh, Sở Tư pháp, cơ quan Thuế tỉnh.

Tổ công tác phản ứng nhanh có nhiệm vụ kiểm tra, xử lý về lĩnh vực địa chất, khoáng sản trên địa bàn tỉnh, đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực này. Đồng thời tiếp nhận nguồn tin phản ánh, kiến nghị của người dân, tổ chức đối với các hành vi vi phạm, từ đó tham mưu cấp có thẩm quyền để chỉ đạo các đơn vị liên quan xác minh, xử lý kịp thời.

Đối với những hồ sơ sau khi kiểm tra, phát hiện có dấu hiệu vi phạm, nguy cơ phải xử lý hình sự, Tổ công tác thống nhất đề xuất Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường chuyển hồ sơ cho cơ quan có thẩm quyền.

Tỉnh Bắc Ninh đẩy mạnh khắc phục hạn chế trong quản lý nhà nước về khai thác tài nguyên đất. 

Được biết, từ nay đến hết năm 2025, căn cứ vào tình hình thực tế, Tổ công tác rà soát, xây dựng kế hoạch kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản tại một số đơn vị đã được cấp phép hoạt động. Bên cạnh đó, Thanh tra tỉnh chủ trì phối hợp thanh tra, kiểm tra trách nhiệm của các cơ quan, người đứng đầu các cơ quan, địa phương về công tác quản lý và hoạt động khoáng sản; chủ động báo cáo, đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi tiêu cực, tham nhũng, bảo kê, bao che cho các hoạt động quản lý, khai thác khoáng sản.

Để bảo đảm tính răn đe, lực lượng công an các cấp tăng cường tuần tra, phát hiện, xử lý nghiêm vi phạm, tránh tạo tiền lệ xấu. Sau khi bắt quả tang tổ chức, cá nhân vi phạm khai thác khoáng sản, cơ quan công an không chỉ xử phạt mà còn xem xét hoàn thiện hồ sơ khởi tố vụ án, khởi tố bị can khi có đủ căn cứ.

Đáng chú ý, ngay từ đầu tháng 11/2025, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 67/2025/QĐ-UBND về Quy chế phối hợp trong quản lý nhà nước về khoáng sản. Nội dung bao trùm trong công tác phối hợp từ khâu quản lý, lập, điều chỉnh phương án về khoáng sản, thẩm định hồ sơ chấp thuận chủ trương đầu tư...

Đồng thời tăng cường quản lý khoáng sản chưa được khai thác. Mỗi xã thiết lập đường dây nóng, bố trí lực lượng trực 24/24 giờ để tiếp nhận và xử lý thông tin vi phạm. Với sự vào cuộc quyết liệt của các cấp chính quyền và cơ quan chức năng, Bắc Ninh đang dần kiểm soát hiệu quả tình trạng khai thác đất trái phép, hạn chế tối đa những tác động tiêu cực đến môi trường và nguồn tài nguyên.

Việc tăng cường giám sát, xử lý nghiêm sai phạm đã tạo ra tính răn đe rõ rệt, đồng thời nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của các tổ chức, cá nhân liên quan. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ tài nguyên đất cũng cần được chú trọng nhằm hạn chế vi phạm từ gốc. Những giải pháp toàn diện này sẽ giúp Bắc Ninh giữ vững kỷ cương trong quản lý tài nguyên, bảo tồn quỹ đất cho phát triển kinh tế-xã hội lâu dài.

Thanh Thuý