TMO - Ấn Độ tuyên bố tạm dừng Hiệp ước Thủy lợi Indus (IWT), đe dọa cắt nguồn cung cấp nước qua Kashmir. Quyết định này khiến hàng triệu nông dân Pakistan lo sợ sẽ mất đi nguồn nước tưới tiêu thiết yếu.

Quan hệ giữa New Delhi (Ấn Độ) và Islamabad (Pakistan) gần đây trở nên căng thẳng, sau khi nhóm Kháng chiến Kashmir (TRF) có liên hệ với tổ chức vũ trang Lashkar-e-Taiba ở Pakistan ngày 22/4 xả súng vào khu nghỉ dưỡng thuộc vùng Jammu và Kashmir, miền Bắc Ấn Độ. Thảm kịch khiến 26 người thiệt mạng, trong đó có 25 công dân Ấn Độ.

Ấn Độ thông báo loạt động thái ngoại giao quyết liệt nhằm vào Pakistan, trong đó có lập tức đình chỉ Hiệp ước Thủy lợi Indus (IWT) năm 1960 về chia sẻ nguồn nước từ các phụ lưu của dãy Himalaya.

Indus là một trong những con sông dài nhất châu Á, chảy qua Trung Quốc, Ấn Độ và Pakistan trước khi đổ ra Biển Arab. 5 phụ lưu của sông Indus gồm Ravi, Sutlej, Beas, Chenab và Jhelum cũng chạy qua Ấn Độ trước khi hợp dòng. Sau khi thực dân Anh trao trả độc lập cho hai nước tháng 8/1947, hai bên ký thỏa thuận cho phép nguồn nước tiếp tục chảy qua biên giới vào Pakistan.

Khi thỏa thuận hết hiệu lực năm 1948, Ấn Độ đã chặn dòng chảy, buộc Pakistan phải đàm phán khẩn cấp về chia sẻ nguồn nước. Hai bên mất nhiều năm thương lượng, trước khi ký hiệp ước IWT vào tháng 9/1960, với Ngân hàng Thế giới (WB) là trung gian.

An ninh nguồn nước tại Pakistan bị đe dọa sau khi Ấn Độ tuyên bố tạm dừng Hiệp ước Thủy lợi Indus.

Theo IWT, Ấn Độ được sử dụng không hạn chế nguồn nước từ các phụ lưu phía đông gồm Ravi, Sutlej và Beas. Hai trong số ba sông này hợp dòng trước khi chảy sang Pakistan. Pakistan kiểm soát Indus, Chenab và Jhelum, còn gọi là các sông phía tây, chảy qua khu vực Ấn Độ kiểm soát, nhưng chủ yếu nằm ở phía Pakistan. Ấn Độ có nghĩa vụ để ba sông này chảy tự do sang Pakistan và Islamabad được sử dụng không hạn chế nguồn nước từ chúng.

Hiệp ước Thủy lợi Indus năm 1960 vốn đảm bảo nguồn nước cho 80% đất nông nghiệp Pakistan giờ đây bị Ấn Độ tạm dừng với lý do Pakistan ủng hộ khủng bố xuyên biên giới. Ấn Độ tuyên bố sẽ ngừng chia sẻ dữ liệu thủy văn, cảnh báo lũ lụt và các cuộc họp song phương.

Pakistan đang trong tình trạng khô hạn và thiếu nước, phần nào do thời tiết cực đoan. Hồi tháng 3, cơ quan quản lý nguồn nước Pakistan cảnh báo hai tỉnh nông nghiệp quan trọng là Punjab và Sindh có thể thiếu tới 35% nhu cầu nước vào cuối vụ hiện tại. Mùa mưa cũng tạo ra rủi ro cho Pakistan, bởi Ấn Độ có thể xả bớt nước từ các sông phía đông mà không báo trước, nguy cơ gây ngập lụt, Nếu Ấn Độ không chia sẻ dữ liệu thủy văn, sự khó lường của thời tiết có thể khiến nông dân Pakistan chịu tổn thất.../.

Trần Bình