“Xây nhà giúp bọn ong”: Cách làm hay hay…phá hoại?

TMO – Để có được những lít mật gọi là “ong rừng”, nhiều người dân tìm những cây cổ thụ có gốc to, sau đó đục thành hốc, thêm một vài công đoạn ngụy trang để nhử ong chui vào “nhả mật”.

Những cây được chọn để đục hốc thường là những cây cổ thụ hoặc cây gỗ lớn.

Khi tiết trời vào xuân, đây cũng là thời điểm nhiều người dân huyện Tu Mơ Rông (Kon Tum) rủ nhau mang rìu vào những cánh rừng, họ tìm những cây cổ thụ to lớn sau đó dùng rìu đục thành những hốc gưới gốc cây. Thông thường, những hốc này có chiều sâu (đục vào thân cây) khoảng 30-40 cm, rộng và cao khoảng 40 cm. Sau khi đục hốc xong, họ ngụy trang bằng cách bịt các hốc đó lại để tạo khoảng trống bên trong thân cây, chỉ để vài lỗ nhỏ đủ để ong chui vào.

Theo những tay thợ này, các cây được chọn để đục lỗ thường là những cây cổ thụ, gốc to, vị trí cây thường ở dưới gần các khe suối, có nhiều hoa, dây leo, cỏ dại vì những vị trí này thường là nơi lý tưởng để ong rừng tìm đến làm tổ. Thông thường, mỗi hốc/tổ ong sau khoảng 3 tháng sẽ “thu hoạch” được khoảng 2-3 lít mật.

Sau khi đục thành hốc sâu vào thân cây, hốc sẽ được ngụy trang bịt kín, chỉ để những khe, lỗ nhỏ để ong chui vào. Ảnh: Đ. Thành

Một tay thợ chia sẻ, từ đầu năm, ông đục được 10 hốc cây, cộng thêm khoảng 40 hốc từ những năm trước, tổng cộng ông đang có khoảng 50 hốc cây (tương đương 50 cây cổ thụ bị xâm hại), thậm chí hơn. Mỗi mùa ông thu về khoảng 30-40 lít ong. 

Theo UBND xã Măng Ri, trên địa bàn toàn xã có khoảng 500 hộ dân, hầu như nhà nào cũng có vài hốc/tổ ong, hộ nào ít cũng kiếm được vài chục lít ong mỗi vụ, hộ nhiều thì lên đến cả trăm lít ong khi “thu hoạch”.

Chuyên gia nói gì?

Theo chuyên gia, việc người dân tìm kiếm kế sinh nhai dựa vào rừng không có gì sai, hoàn toàn phù hợp bởi từ sinh kế đó, người dân chính là người bảo vệ rừng, vì rừng đã mang lại kinh tế cho họ. Tuy nhiên, việc đục các thân cây cổ thụ, gỗ lớn để nhử ong vào làm tổ lại đang là hành động ngây hại đến cây.

Cây mọc trong rừng là những cây mọc thuận thiên, những cây này rất khỏe mạnh, xanh tốt, là một trong những thành phần chính tạo ra những cánh rừng. Nếu thân cây bị tác động, cụ thể là bị đục thành các hốc lớn hoặc đục thành lỗ sẽ làm giảm sức sống của cây, nghiêm trọng hơn sẽ làm cây yếu dần và có nguy cơ bị sâu bệnh tấn công, chỉ cần cơn gió nhẹ cũng có thể khiến cây bị ngã đổ bất cứ lúc nào. Cũng giống như những cột nhà, nếu chúng ta tác động lực mạnh hoặc đục cột sẽ ảnh hưởng lến độ bền vững của ngôi nhà.

Các hốc thường có chiều sâu khoảng 30-40 cm, cao khoảng 40 cm. Ảnh: T. Hóa

Chuyên gia cho rằng, cần phải ngăn chặn tình trạng này bằng cách tuyên truyền vận động người dân hiểu rõ về tác hại việc mành đang làm, đồng thời có cơ chế, chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi sang làm việc khác cũng từ rừng. Đặc biệt, không nên tuyên truyền, giới thiệu việc đục thân cây rừng để nuôi ong là “mô hình” độc đáo, mang lại giá trị kinh tế cao.

Được biết, không chỉ người dân trên địa bàn huyện Tu Mơ Rông (Kon Tum), nhiều nơi khác như huyện Phước Sơn (Quảng Nam)…cũng đang tồn tại tình trạng người dân vào rừng tìm cây gỗ lớn đục hốc để nuôi ong lấy mật.

L. Mỹ Vy