Ứng phó với nguy cơ thiếu nước sinh hoạt do xâm nhập mặn

TMO - Trước dự báo nguồn cung cấp nước giảm mạnh do nắng nóng, xâm nhập mặn trong khi nhu cầu dùng nước sạch sinh hoạt đang tăng nhanh, thành phố Đà Nẵng cần chủ động triển khai các giải pháp bảo đảm nguồn nước đủ đáp ứng cho nhu cầu sinh hoạt, sản xuất trên địa bàn thành phố.

Báo cáo thủy văn tháng 5 của Đài khí tượng thủy văn khu vực Trung Trung Bộ cho thấy, tại khu vực thành phố Đà Nẵng, tình trạng xâm nhập mặn ở hạ lưu các sông có khả năng tăng trong tháng tới. Lưu lượng dòng chảy trung bình tháng 5/2023 trên sông Vu Gia tại Thành Mỹ ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm, thiếu hụt 69%.

Hiện mực nước trên các hồ chứa thủy điện thượng nguồn sông Vu Gia ở mức thấp hơn từ 3 tới 20 m so với mực nước bình thường, dung tích các hồ đạt từ 54-90% so với dung tích bình thường. Đài khí tượng thủy văn khu vực Trung Trung Bộ cảnh báo tình trạng xâm nhập mặn có khả năng ảnh hưởng xấu đến nguồn nước phục vụ cho sản xuất và sinh hoạt tại địa phương.

Nhà máy nước Cầu Đỏ đối diện nguy cơ thiếu nguồn nước thô do tình trạng nhiễm mặn xâm nhập trên sông Cẩm Lệ. Ảnh: BCA. 

Trong những năm qua, tại thành phố Đà Nẵng đã nhiều lần xảy ra tình trạng thiếu nước sinh hoạt cục bộ và trên diện rộng. Tại Nhà máy nước Cầu Đỏ, nơi cung cấp nước sinh hoạt chủ yếu hiện nay cho người dân Đà Nẵng, những ngày nước bị nhiễm mặn, độ mặn trung bình vượt hơn 1.000mg/l, thậm chí độ mặn đo được ngày 28/7/2015 lên đến 13.580mg/l, vượt xa ngưỡng an toàn của nước sinh hoạt. Vì vậy, việc đầu tư xây dựng Nhà máy nước Hòa Liên nhằm kịp thời đáp ứng nhu cầu nước sạch của thành phố.

Mới đây, UBND thành phố Đà Nẵng đã  khánh thành Nhà máy nước Hòa Liên (giai đoạn I) có công suất 120.000m3/ngày đêm với tổng mức đầu tư 1.170 tỷ đồng từ ngân sách thành phố. Giai đoạn II, công suất nhà máy sẽ đạt mức 240.000 m3/ngày, với mục tiêu bổ sung nguồn nước sạch cho các quận Liên Chiểu, Thanh Khê, Hải Châu, Sơn Trà và các xã phía bắc của huyện Hòa Vang. Sau này, khi nâng công suất dự án Nhà máy nước Hòa Liên lên 240.000m³/ngày đêm, sẽ tập trung xây dựng một hồ chứa lớn trên sông Bắc để cấp nước thô cho Nhà máy nước Hòa Liên vào mùa hè.

Trước đó, ngày 16/1/2023, UBND thành phố Đà Nẵng đã ban hành Quyết định số 103/QĐ-UBND về việc phê duyệt phạm vi vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt của công trình khai thác nước mặt trên sông Cu Đê thuộc Dự án Nhà máy nước Hòa Liên. Theo đó, phạm vi vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt là toàn bộ khu vực lòng hồ trùng với hành lang bảo vệ nguồn nước hồ chứa (tương ứng với cao trình đỉnh đập).Với quyết định này, càng có cơ sở để Đà Nẵng thực hiện nghiêm quy định bảo vệ vệ sinh môi trường sông Cu Đê góp phần giữ vững an ninh nguồn nước theo quy hoạch đến năm 2050 sẽ là nhà máy thứ 2 đảm bảo cấp nước sinh hoạt cho người dân thành phố.

Sở TN&MT thành phố Đà Nẵng đã công bố vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt của công trình khai thác nước mặt trên sông Cu Đê thuộc Dự án Nhà máy nước Hòa Liên. Bảo vệ sông Cu Đê, sông nội tỉnh là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài và vô cùng cấp bách. Các giải pháp, hành động cụ thể của địa phương trong việc bảo vệ nguồn nước sông Cu Đê, kho dự trữ nguồn nước của thành phố Đà Nẵng được triển khai trong thời gian đến là bảo vệ rừng đầu nguồn; bảo về lưu vực đầu nguồn nước sông Cu Đê; đầu tư hệ thống thu gom, xử lý nước thải phát sinh các khu dân cư dọc sông; tiếp tục triển khai các dự án trồng rừng thay thế ở các tiểu khu trên địa bàn xã Hòa Bắc và các dự án kè các khu vực có nguy cơ sạt lở...

Việc lắp đặt trạm bơm và tuyến ống mới chuyển tải nước thô từ đập dâng An Trạch về Nhà máy nước Cầu Đỏ đã được triển khai nhằm nâng công suất trạm bơm phòng mặn An Trạch. 

Theo Bản tin dự báo khí hậu thời hạn năm, từ tháng 1 đến tháng 12 năm 2023 của Trung tâm dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, có khả năng mùa cạn năm 2023 sẽ là một năm khó khăn về nguồn nước đối với Đà Nẵng - Quảng Nam do nắng nóng, xâm nhập mặn và lượng mưa ít hơn so với trung bình nhiều năm. Cụ thể, từ tháng 4 đến tháng 6-2023, tổng lượng mưa khu vực Đà Nẵng - Quảng Nam phổ biến thấp hơn từ 5-10% so với Trung bình nhiều năm. Từ tháng 7 đến tháng 9-2023, lượng mưa khu vực Đà Nẵng - Quảng Nam có xu hướng thấp hơn so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ. Chính vì vậy, việc lên phương án sẵn sàng ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn nhằm đảm bảo nguồn nước cấp cho thành phố Đà Nẵng mùa cạn năm 2023 được đặc biệt quan tâm.

Trước đó, Sở TN&MT thành phố phối hợp với Sở, ban, ngành, địa phương liên quan và tham vấn ý kiến chuyên gia đối với việc kiểm kê, đánh giá nguồn nước tại các hồ chứa thủy điện trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn; đồng thời, rà soát, tổng hợp các nguy cơ có thể xảy ra dẫn đến thiếu nguồn nước thô, bao gồm: hạn hán, xâm nhập mặn; bất cập trong việc vận hành của các hồ chứa thủy điện trên thượng nguồn lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn; công tác phối hợp vận hành đập dâng An Trạch; hoạt động của Trạm bơm phòng mặn An Trạch; công trình Nhà máy nước Hòa Liên trên sông Cu Đê cần sớm đưa vào vận hành.

Theo quy hoạch cấp nước thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050; đến năm 2030 nhu cầu dùng nước sạch ngày cao nhất của Đà Nẵng là hơn 801 nghìn mét khối, tuy nhiên khả năng đáp ứng nhu cầu nước sinh hoạt của hệ thống cấp nước thành phố cuối năm 2022 chỉ mới đạt 210.000m3/ngày. Nếu không bổ sung nguồn nước ngày cao điểm, Đà Nẵng sẽ thiếu hơn 590 nghìn mét khối nước. Đồng thời, tình trạng nhiễm mặn vẫn đang xảy ra thường xuyên vào mùa nắng nóng, với tần suất và mức độ ngày càng tăng.

Theo dự thảo Quy hoạch thành phố Đà Nẵng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 vừa được HĐND thành phố đã thông qua tại kỳ họp lần thứ 11, khóa X, để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, đến năm 2030, nâng công suất Nhà máy nước Hòa Liên lên 240.000m3/ngày đêm; nâng công suất Nhà máy nước Hòa Trung lên 20.000m3/ngày đêm; xây dựng mới nhà máy nước khai thác nguồn nước từ sông Vu Gia (tại đập dâng An Trạch hoặc Bàu Nít, Hà Thanh) hoặc sông Thu Bồn với công suất cấp nước 120.000m3/ngày đêm.

Các nhà máy nước Suối Lương, Suối Đá tiếp tục hoạt động với công suất cấp nước như hiện nay đến năm 2029 thì chấm dứt khai thác nguồn nước suối để sử dụng cho mục đích môi trường, du lịch, phòng cháy chữa cháy. Sở Xây dựng tiếp tục rà soát, đánh giá nhu cầu sử dụng nước sạch trên toàn thành phố theo từng giai đoạn cụ thể và kịp thời đề xuất UBND thành phố triển khai đầu tư nhà máy nước vào thời điểm thích hợp, bảo đảm mục tiêu cung cấp nước sạch an toàn, ổn định trên toàn thành phố trong giai đoạn hiện tại cũng như tương lai.

Đức Dũng