Thu gom, xử lý bao bì thuốc bảo vệ thực vật còn nhiều bất cập

TMO – Nhiều địa phương đã và đang triển khai nhiều giải pháp xử lý chất thải nguy hại từ hoạt động sản xuất nông nghiệp như bao gói, vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) sau khi sử dụng. Tuy nhiên, việc thu gom và xử lý rác thải nguy hại này còn nhiều hạn chế, chưa được thực hiện triệt để, ảnh hưởng lớn đến môi trường nông thôn.

Không phủ nhận việc sử dụng thuốc BVTV có tác dụng lớn trong việc diệt sâu bệnh trên cây trồng. Tuy nhiên, tác hại của loại chất này cùng với vỏ bao bì cũng gây ảnh hưởng xấu đến môi trường sống cũng như sức khỏe của con người. Bởi vào mùa nắng nóng, rác thải thuốc BVTV không được xử lý đúng cách còn sót lại trong các chai, lọ, bao bì sẽ bốc lên mùi hôi nồng nặc, phát tán vào không khí và ngấm sâu vào lòng đất... gây ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt, không khí, thức ăn; là nguyên nhân gây bệnh nguy hiểm cho con người.

Để giải quyết vấn đề này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có Thông tư liên tịch số 05/2016 hướng dẫn việc thu gom, vận chuyển và xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng. Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng quy định bao, gói thuốc BVTV không được chôn lấp, đốt thủ công ngoài môi trường tự nhiên, bởi nếu đốt không đúng quy cách sẽ sinh ra chất dioxin. Sau khi được thu gom về các bể chứa, lưu chứa không quá 12 tháng, chủ nguồn phát thải nguy hại phải ký hợp đồng với cơ sở đủ điều kiện xử lý chất thải nguy hại để tiêu hủy.

Ảnh minh họa. 

Tuy nhiên, hiện nay, người dân ở những vùng chuyên sản xuất nông nghiệp vẫn chưa tuân thủ những quy định về thu gom và xử lý rác thải nông nghiệp mà đa số đều xả bừa bãi hoặc tự tiêu hủy bằng cách đốt. Điều này gây ra những ảnh hưởng xấu đến môi trường cũng như đời sống của chính con người. Trong thực tế, công tác tuyên truyền, vận động và hỗ trợ của chính quyền địa phương về việc xử lý rác thải nông nghiệp theo đúng quy định vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập.

Đồng bằng sông Cửu Long có khoảng 2,4 triệu ha đất sản xuất nông nghiệp. Thời gian qua, có những nông hộ chuyển sang mô hình sản xuất sinh học, hạn chế sử dụng thuốc BVTV, nhưng không nhiều. Bình quân 1ha sản xuất lúa mỗi vụ thải ra môi trường khoảng 0,5-1kg bao bì, chai lọ đựng thuốc BVTV, còn đối với rau màu và cây ăn trái thì lượng rác thải ra có thể gấp hai lần. Với diện tích sản xuất nông nghiệp của vùng, mỗi năm nông dân sử dụng và thải ra môi trường một lượng rất lớn vỏ chai, bao bì thuốc BVTV, nhưng chỉ có rất ít được đốt hay bỏ vào các bể chứa do ngành chức năng, địa phương xây dựng, số còn lại vẫn còn thải xuống kênh mương chung quanh khu vực sản xuất.

Theo các chuyên gia, địa phương cần tăng cường kinh phí, trang thiết bị phục vụ cho công tác quản lý như đầu tư mua sắm bể thu gom bao bì thuốc BVTV, xe thu gom chuyên dụng phục vụ vận chuyển bao bì thuốc BVTV từ các khu vực thu gom về nhà lưu chứa tạm thời và bố trí hỗ trợ kinh phí xử lý lượng bao bì thuốc BVTV. Tiến hành thường xuyên các hoạt động xã hội hóa để khuyến khích sự tham gia của người dân. 

Công tác thu gom bao bì thuốc BVTV phải được tiến hành trên nguyên tắc coi công tác thu gom và xử lý bao bì thuốc BVTV là bắt buộc, trong đó vai trò quản lý của nhà nước là chủ đạo, sự tham gia của người dân mang tính quyết định, phải có cá nhân hoặc tổ chức chịu trách nhiệm thu gom và phải có hợp đồng và quy chế rõ ràng… Quy định trách nhiệm cụ thể của từng đơn vị, tổ chức từ cấp tỉnh, huyện, xã và cộng đồng trong quản lý bao bì thuốc BVTV. Đồng thời, xây dựng cơ chế tài chính kết hợp giữa kinh phí từ ngân sách với huy động sự đóng góp của cộng đồng trong quản lý bao bì thuốc BVTV. Đảm bảo cho người thu gom bao bì thuốc BVTV cũng được hưởng các chế độ và quyền lợi như đối với người lao động khác, tiến tới hoạt động quản lý bao bì thuốc BVTV theo hướng chuyên môn hóa. 

Ngoài ra, các chuyên gia cho rằng, cần tổ chức tuyên truyền tập huấn trong công tác quản lý bao bì thuốc BVTV; nâng cao nhận thức cộng đồng để hạn chế đổ bừa bãi các loại bao bìthuốc BVTV, hạn chế việc thải bỏ rác thải sinh hoạt vào các bể chứa bao bì thuốc BVTV; nhận thức rõ về quyền lợi và trách nhiệm trong công tác quản lý bao bì thuốc BVTV.

PHẠM YẾN