Thích ứng linh hoạt với diễn biến bất thường của biến đổi khí hậu

TMO - Cà Mau là tỉnh phải chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu, để giảm đến mức thấp nhất thiệt hại, địa phương này đã triển khai đồng bộ các giải pháp từ nâng cấp đầu tư các hạng mục công trình thủy lợi, linh hoạt trong sản xuất, đến xây dựng đô thị thông minh thích ứng cao với biến đổi khí hậu.

Cà Mau là địa phương duy nhất trên cả nước có ba mặt giáp biển, với khoảng 250 km bờ biển, tuy nhiên hiện có 189 km đang trong tình trạng sạt lở nghiêm trọng. Trong đó, bên bờ biển Tây bình quân sạt lở từ 20-25 m/năm, cá biệt có những nơi lên đến 50 m/năm, bờ biển Đông bình quân sạt lở từ 45-50 m/năm.

Mỗi năm, địa phương này mất đi diện tích đất rừng tương đương một xã. Theo số liệu của Sở NN&PTNT, chỉ tính từ năm 1996 đến 2017, tình trạng sạt lở nghiêm trọng đã làm địa phương mỗi năm mất 300 - 450 ha đất rừng phòng hộ ven biển, tương đương diện tích bình quân của một xã.

Đối với tình trạng sạt lở bờ biển, tỉnh Cà Mau huy động các nguồn nước tập trung gia cố, nâng cấp các tuyến kè biển. Ảnh: HN 

Tại những vị trí có hệ thống đê, kè hộ đê (huyện U Minh và Trần Văn Thời), liên tiếp những năm qua, khi vào mùa mưa bão, cùng với thời điểm triều cường dâng cao đã gây áp lực rất lớn, dẫn đến việc tỉnh phải ban bố tình huống thiên tai nhằm xử lý kịp thời những vị trí sạt lở đặc biệt nguy hiểm. Trong tháng 7 vừa qua, tuyến đê biển Tây đã xuất hiện 5 vị trí nguy cơ bị vỡ rất cao, tỉnh phải ban bố tình huống thiên tai, kịp thời có giải pháp công trình theo cơ chế khẩn cấp với nguồn kinh phí gần 37 tỷ đồng.  

Tại bờ biển Đông, trong tổng số hơn 142 km chiều dài hiện nay cũng có hơn 82 km trong tình trạng sạt lở. Đặc biệt, nguy hiểm hơn khi khu vực này chưa có đê kè như bờ Biển Tây. Nhiều đoạn sạt lở nghiêm trọng hơn cần phải được bảo vệ cấp bách như: Đoạn từ Kênh Chốn Sóng đến Kênh Năm Ô Rô thuộc xã Viên An; Đoạn từ cửa sông Bồ Đề đến cửa Sông Hố Ruồi thuộc xã Tam Giang Đông... Theo đó, buộc phải cấp bách xây kè phòng, chống sạt lở bờ biển Đông là 38,8 km. 

Để hạn chế thiệt hại do thiên tai gây ra nhất là đối với tình trạng sạt lở, Cà Mau kiến nghị Trung ương có cơ chế thí điểm thực hiện xã hội hoá kè biển, các dự án tái định cư để đảm bảo hạ tầng, sinh kế cho người dân. Tiếp tục đầu tư hệ thống kè, đê biển trong cả nước nói chung, tỉnh Cà Mau nói riêng để bảo vệ tính mạng, tài sản, sản xuất của người dân và khôi phục rừng phòng hộ ven biển, xem xét lại việc nâng cấp đê biển Tây tỉnh Cà Mau từ đê cấp IV lên đê cấp III để phù hợp thực tế địa phương.

Đối với lĩnh vực nông nghiệp, tỉnh Cà Mau xác định đây vẫn sẽ là một trong những ngành chủ lực, do đó, tỉnh đang tập trung triển khai cải tạo, nâng cấp hệ thống thủy lợi nhằm ngăn mặn, giữ ngọt, chống khô hạn, phát triển sinh kế phục vụ theo từng tiểu vùng sản xuất.

Đẩy mạnh triển khai mô hình lúa-tôm giúp ngành nông nghiệp thích ứng linh hoạt với biến đổi khí hậu 

Sở NN&PTNT tỉnh Cà Mau cho biết, cùng với các đề án kế hoạch cơ cấu lại từng ngành, ngành nông nghiệp đẩy mạnh liên kết trong phát triển sản xuất bền vững giữa các vùng, địa phương nhằm khai thác lợi thế, tiềm năng của mỗi vùng và của từng địa phương theo hướng sinh thái, hữu cơ gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Từ đó, nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng, đưa kinh tế nông nghiệp nói riêng và kinh tế toàn tỉnh phát triển nhanh và bền vững.

Ngành Nông nghiệp Cà Mau đã có kế hoạch tập trung đầu tư, phát triển theo hướng sản xuất hàng hoá quy mô lớn, gắn với công nghiệp chế biến theo hình thức liên kết chuỗi giá trị bền vững gắn với hệ thống quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc. Đồng thời, tăng cường liên kết vùng, liên kết ngành, đẩy mạnh hợp tác quốc tế và các hoạt động xúc tiến thương mại,….

Để giải quyết bài toán thiếu nước ngọt phục vụ sản xuất và sinh hoạt vào mùa khô Chi cục Thuỷ lợi tỉnh Cà Mau cho rằng, bên cạnh việc tiếp tục đầu tư xây dựng các công trình có vai trò quan trọng trong bảo vệ vùng ngọt, chủ động ứng phó với tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn, Cà Mau sẽ sẵn sàng phương án xây dựng các trạm bơm di động, sử dụng công nghệ đắp đập tạm tiên tiến, đảm bảo thi công nhanh, khả năng thích ứng với nhiều địa hình để ngăn mặn vùng ngọt và trữ nước vào cuối mùa mưa. Về lâu dài, sẽ đầu tư hồ trữ nước ngọt, xây dựng hệ thống công trình tiếp nước ngọt từ Sông Hậu, từ hệ thống sông Cái Lớn – Cái Bé để chuyển nước ngọt về cho tỉnh.

Để hạn chế đến mức thấp nhất những thiệt hại do sạt lở, hạn hán, xâm nhập mặn, triều cường, nước biển dâng... gây ra, tỉnh Cà Mau đã ban hành Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó, từ nay đến năm 2030, Cà Mau sẽ  đầu tư khoảng 19.011 tỷ đồng theo 3 nhóm dự án lớn với 55 công trình dự án lớn nhỏ sẽ được triển khai từ này đến năm 2030 nhằm nâng cao năng lực thích ứng với BĐKH. 

Trong bối cảnh BĐKH đang diễn ra trên diện rộng, ngoài công tác nghiên cứu nâng cấp cơ sở hạ tầng, Cà Mau cũng đang triển khai đầu tư xây dựng các đô thị theo hướng thông minh hiện đại, chú trọng các giải pháp có thể tích hợp được yếu tố thông minh và thích ứng với BĐKH.

Năm 2022, Cà Mau xác định chú trọng sử dụng kỹ thuật số để phát triển đô thị thông minh, hiện đại và thích ứng với sự BĐKH. Đặc biệt, ứng dụng đô thị thông minh cho phép tìm và tạo giá trị mới từ cơ sở hạ tầng hiện có, tạo ra những nguồn doanh thu, nâng cao hiệu quả hoạt động, giúp chính phủ và người dân tiết kiệm chi phí và sử dụng năng lượng một cách hiệu quả.

Theo kịch bản BĐKH năm 2020 được Bộ TN&MT ban hành, phần lớn tỉnh Cà Mau có giá trị lún lớn hơn 5cm/10 năm do nguyên nhân tự nhiên và các hoạt động của con người, tại trung tâm TP Cà Mau hình thành các phễu lún với tốc độ cao trung bình từ 20 đến 50cm trong vòng 10 năm. Nếu mực nước biển dâng 100 cm, khoảng 79,62% diện tích của tỉnh Cà Mau có nguy cơ bị ngập, trong đó huyện Trần Văn Thời 93,28% diện tích, Cái Nước 89,01% diện tích có nguy cơ ngập cao nhất.

Cà Mau triển khai quy hoạch đô thị chú trọng đến các kịch bản của BĐKH. Ảnh: Hoàng Vũ 

Bộ Xây dựng cho biết, đồ án quy hoạch tỉnh cần chú trọng cập nhật kịch bản BĐKH, đây là cơ sở để đồ án quy hoạch đề xuất khu vực phát triển đô thị, các giải pháp san nền, xác định cao độ xây dựng và phát triển hạ tầng cấp nước, thoát nước, chống ngập.

Cập nhật bổ sung quy hoạch mạng lưới cấp nước liên vùng từ cụm nhà máy nước sông Hậu 1 về Cà Mau đã được xác định trong Quy hoạch vùng đồng bằng sông Cửu Long thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo Quyết định số 287/QĐ-TTg ngày 28/02/2022 của Thủ tướng Chính phủ.

Đồng thời, bổ sung giải pháp ứng dụng công nghệ xử lý nước lợ, nước mặn cấp nước cho vùng hải đảo và một số khu vực trên đất liền của tỉnh Cà Mau. Bổ sung các giải pháp san nền và thoát nước mặt, xác định cao độ nền khống chế, phương án phát triển hệ thống thu gom và xử lý nước thải. Bổ sung các dự án giảm thiểu ngập úng cho các đô thị trên địa bàn tỉnh Cà Mau ứng phó với BĐKH, nước biển dâng. 

Minh Hòa