Tây Ninh thu hút khách du lịch thông qua ẩm thực chay

Các món ăn chay ở Tây Ninh có sự khác biệt so với các vùng, miền trong cả nước ở phần chế biến món ăn chủ yếu từ rau, củ, quả tại địa phương như: Các loại rau sông, rau rừng, măng rừng, cải, mướp đắng, dưa, bầu, bí. Điều này đã thu hút được nhiều khách du lịch muốn tới đây thưởng thức trải nghiệm.

Tây Ninh có núi, rừng và sông, suối nên các món chay Tây Ninh rất đa dạng trong nguyên liệu và chế biến, thể hiện rõ tính chất địa- văn hoá trong nghệ thuật ẩm thực chay. Sản vật nổi bật nhất của núi là “chuối núi”- ngon nhất là chuối sứ tiêu núi Bà.

Hầu như toàn bộ cây chuối đều có thể dùng trong chế biến món chay: thân chuối non bào mỏng trộn rau thơm chấm với tương, chao, mắm chay; bắp chuối (hoa chuối) để nấu canh chua, làm gỏi hoa chuối, hoặc hoa chuối lăn bột chiên giòn…; trái chuối khi còn xanh kèm với khế và các loại rau thơm khác dùng cuốn bánh tráng, hoặc kho mặn ăn cơm, khi chín dùng để chưng cúng, làm món tráng miệng, nấu chè, làm bánh.

Sản vật của núi còn có đu đủ (chế biến thành các món: gỏi đu đủ, canh đu đủ nấu nấm, mắm chay đu đủ…); ngoài ra còn có trái sung và các loại rau núi khác… Do nguồn nước chảy trên đá núi rất lạnh nên trên núi người ta trồng nhiều su su, rau cúc tần, bạc hà, rau tiêu… để chế biến các món chay.

Có những gia đình ở Tây Ninh nổi tiếng về nghề nấu món chay gia truyền. Có những đám giỗ, đám cưới… đãi toàn món chay, nhưng vẫn “linh đình”, nhiều “món ngon vật lạ”, vừa khéo, tạo sự hấp dẫn và ngon miệng cho thực khách.

Nổi tiếng nhất, thu hút cộng đồng người ăn chay nhiều nhất chính là món ăn phục vụ tại Trai Ðường (Toà thánh Tây Ninh) vào những ngày lễ vía và bữa cơm chay dành cho các phật tử ở các chùa Tây Ninh trong ngày Sóc, Vọng.

Cách chế biến các món chay Tây Ninh thể hiện rõ nét tính cách, tâm hồn người dân Tây Ninh- là tâm hồn người Nam bộ. Món chay Tây Ninh thường có nhiều màu sắc tươi tắn từ sản vật thiên nhiên, rất đậm đà hương vị và thường “chặt to, kho mặn”, không quá cầu kỳ; như sự trù phú, giàu có của đất và sự phóng khoáng, quyết liệt, chân thật, tình nghĩa, hiếu khách của người Nam bộ.

Ẩm thực chay của Tây Ninh đã trở thành Di sản văn hóa phi vật thể.

Tuy vậy, cũng không thiếu sự tinh tế, mỹ quan khi làm tiệc chay hoặc món ngon đãi khách ở gia đình hay đãi tiệc. Khi cần, vẫn có thể chế biến những món sang trọng, cầu kỳ như cơm hạt sen, kiểm, lẩu mắm chay, chả giò - bì cuốn chay, mắm thái chay (làm từ đu đủ, khóm, dứa, dưa leo, cà rốt…), món nướng lá lốt, bắp cải cuộn, gỏi thập cẩm chay, cà ri chay, lẩu chay, trình bày tinh tế, đẹp mắt.

Vào những ngày Tết, người dân Tây Ninh cũng như người dân Nam bộ đều rất coi trọng nghi thức cúng gia tiên. Ðó không chỉ là mâm cơm cúng tổ tiên dịp đầu năm, mà còn là sự thành tâm của con cháu đối với thế hệ đi trước.

Vì thế, những năm gần đây, ngày càng nhiều gia đình ở Tây Ninh thay thế mâm cơm cúng với những món mặn bằng những món chay để cầu cho gia đình bình an, hạnh phúc. Mâm cỗ tết chay (được coi trọng nhất là mâm cơm cúng mùng một tết) được thực hiện rất cầu kỳ, công phu, đẹp mắt và nhiều món ngon hơn hẳn ngày thường; nhưng vẫn là những nguyên liệu quen thuộc dùng trong ẩm thực chay.

Nghị quyết Đảng bộ tỉnh Tây Ninh nhiệm kỳ 2020-2025 xác định du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, tỉnh kỳ vọng nghệ thuật chế biến món ăn chay là một trong những sản phẩm du lịch góp phần phát triển ngành "công nghiệp không khói", hút khách du lịch trong nước và quốc tế.

Với những lợi thế sẵn có, Tây Ninh đã và đang nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị điểm đến bằng việc tổ chức các lễ hội, xây dựng các tour, tuyến du lịch gắn với các cơ sở chế biến ẩm thực chay, góp phần bảo tồn nghệ thuật chế biến món ăn chay trong thời gian tới.

Hiệp hội Du lịch tỉnh cũng đang nỗ lực quảng bá giá trị của ẩm thực chay Tây Ninh, kết hợp thu hút du lịch thông qua việc kết nối với các Hiệp hội Du lịch các tỉnh lân cận. Từ đó, tăng sức lan tỏa tới các vùng miền khác trong cả nước.

Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Võ Đức Trong cho biết Tây Ninh đã trải qua hơn 180 năm hình thành và phát triển. Ẩm thực Tây Ninh (trong đó có ẩm thực chay) đã dần hình thành và trở thành một trong những nét đặc trưng văn hóa của người dân nơi đây, được nhiều người trong cả nước biết đến.

Minh Đức