Tạo các vùng nguyên liệu quy mô lớn để kết nối nông dân và doanh nghiệp

TMO - Hình thành các chuỗi liên kết sản xuất chế biến, tiêu thụ giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và người nông dân sản xuất nguyên liệu; giảm chi phí sản xuất đầu vào từ 5-10%; giảm tổn thất sau thu hoạch 5-10% và gia tăng giá trị từ 10-20%.

Theo đề án liên kết vùng nguyên liệu, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chia hình thành 5 vùng sản xuất nguyên liệu tập trung quy mô 166.800 ha, phạm vi 5 vùng sản xuất nguyên liệu thuộc 13 tỉnh. Cụ thể: Tỉnh Sơn La, Hòa Bình sẽ được quy hoạch là vùng cây ăn quả miền núi phía Bắc với diện tích 14.000 ha. 

Tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế là vùng nguyên liệu gỗ rừng trồng có chứng chỉ bền vững (FSC, PEFC, VFCS,…) với 22.900 ha. Gia Lai, Kon Tum, Đăk Lăk, Đăk Nông được quy hoạch là vùng cà phê Tây Nguyên với diện tích 19.700 ha. An Giang, Kiên Giang thuộc vùng lúa gạo Tứ giác Long Xuyên diện tích 50.000 ha.  Đồng Tháp, Long An, Tiền Giang thuộc vùng cây ăn quả Đồng Tháp Mười, diện tích 60.200 ha.

Vườn trồng cam ở huyện Mai Sơn, Sơn La.

Mục tiêu của liên kết vùng nguyên liệu là phát triển hạ tầng kỹ thuật phục vụ sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản. Hình thành các chuỗi liên kết sản xuất chế biến, tiêu thụ giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và người nông dân sản xuất nguyên liệu; giảm chi phí sản xuất đầu vào từ 5-10%; giảm tổn thất sau thu hoạch 5-10% và gia tăng giá trị từ 10-20%".

Các chuyên gia cho rằng, việc thực hiện đề án sẽ góp phần khắc phục những bất cập, hạn chế của ngành nông nghiệp hiện nay. Đó là nông sản sản xuất ra chưa theo kịp tín hiệu thị trường. Khâu chế biến, dự trữ, bảo quản nông sản kém, hạ tầng logicstics vừa thiếu vừa yếu trong khi nông sản mang tính mùa vụ cao lại khó bảo quản để giữ phẩm cấp, chất lượng. Tập quán, thói quen của đại bộ phận người tiêu dùng (thích đồ tươi sống, mua bán linh hoạt, giá bán cạnh tranh hơn…). Thị trường tiêu thụ nông sản chưa bền vững, chưa dự báo phân tích thị trường kịp thời về sản lượng và giá bán. 

Tư duy sản xuất của người dân chưa đáp ứng yêu cầu của kinh tế thị trường, rất cần tăng cường nguồn lực để thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại và mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản tại thị trường trong nước và quốc tế. Phát triển mạnh thương mại điện tử và áp dụng truy xuất nguốn gốc trong kinh doanh tiêu thụ nông sản. Bảo đảm vận hành tốt các kênh trực tiếp và online.

Các chuyên gia cũng cho rằng, vai trò liên kết vùng đối với khu vực kinh tế tập thể, hợp tác xã (HTX) càng trở nên quan trọng khi mà khu vực này đang thu hút khoảng 7 triệu thành viên. Các HTX hiện nay đã thu hút được 3,28 triệu hộ nông dân (chiếm khoảng 38% tổng số hộ nông dân cả nước). Trên địa bàn cả nước đã tổ chức được trên 1.600 chuỗi cung ứng nông sản an toàn, trong số các chuỗi nêu trên có sự tham gia của trên 300 công ty, 150 HTX. Tỷ lệ nông sản chủ lực tiêu thụ thông qua liên kết sản xuất tiêu thụ nông sản từ 10% năm 2017 lên hơn 30% hiện nay, trong đó tỷ lệ HTX nông nghiệp thực hiện liên kết, tiêu thụ nông sản cho nông dân đạt 37% (tăng 25%).

Tuy nhiên, trong liên kết vùng và kết nối tiêu thụ sản phẩm giữa doanh nghiệp với HTX thì vai trò của các bên tham gia hợp tác, liên kết trong chuỗi giá trị nông sản còn nhiều hạn chế (còn gần 70% hợp tác xã nông nghiệp chưa tham gia tiêu thụ nông sản, chưa làm được vai trò cầu nối nông dân với doanh nghiệp, một số HTX có tham gia nhưng cũng ở mức độ, quy mô hạn chế). Do đó, cần tiếp tục nghiên cứu hình thành tổ chức quản trị - điều hành cấp vùng phù hợp, đủ sức đảm đương và điều tiết các nhu cầu cấp vùng và thực hiện quản lý nhà nước về phát triển vùng. Cùng với sự liên kết của doanh nghiệp và HTX thì phải giải quyết được bài toán tích tụ ruộng đất để đưa nông dân vào guồng máy sản xuất lớn trong nền nông nghiệp hiện đại.

Tú Quyên