Tăng hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp

TMO - Tích tụ và tập trung đất đai được xem là tiền đề và công cụ cho phát triển nông nghiệp nông thôn. Song, việc sử dụng đất sản xuất nông nghiệp đã xuất hiện những bất cập giữa phân bố nguồn lực đất đai, lao động với mục tiêu phát triển nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn tập trung.

Hiện các tổ chức kinh tế trong nước (hợp tác xã, doanh nghiệp) sử dụng khoảng 669.113 ha, chiếm 5,70% diện tích đất sản xuất nông nghiệp; các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sử dụng 5.992 ha, chiếm 0,05% diện tích. Riêng hộ gia đình cá nhân với 18,8 triệu lao động nông nghiệp chiếm 34,5% tổng số lao động, sử dụng 90% diện tích đất sản xuất nông nghiệp, tuy nhiên sản xuất thuần nông, quy mô nhỏ, phân tán là phổ biến (bình quân 0,6766 ha/hộ nông thôn; 1,2577 ha/hộ nông nghiệp) gây cản trở phát triển nông sản hàng hóa tập trung, quy mô lớn.

Những con số trên cho thấy, các tổ chức kinh tế trong nước và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có nhu cầu, khả năng đầu tư vào sản xuất nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn, tập trung, hiện đại lại thiếu đất sản xuất.

Ảnh minh hoạ

Nguyên nhân của những bất cập trong việc thực hiện tích tụ, tập trung đất đai là từ điểm xuất phát của kinh tế nước ta là sản xuất nông nghiệp thuần nông, tự cung tự cấp. Việc thực hiện giao đất nông nghiệp bình quân theo nhân khẩu nông thôn dù đã được từng bước khắc phục qua “dồn điển, đổi thửa”, xây dựng “cánh đồng mẫu lớn”, nhưng đến nay tình trạng phân tán, manh mún vẫn là phổ biến. Quản lý đất nông nghiệp còn dựa vào quản lý cây trồng, vật nuôi cụ thể trên đất, không dựa theo đặc tính chất lượng từng loại đất, làm cho người sản xuất khó điều chỉnh sản xuất theo tín hiệu thị trường. Các thủ tục hành chính liên quan đến việc thực hiện “chuyển quyền sử dụng đất” chưa thực sự thông thoáng. Giá đất nông nghiệp chuyển nhượng, cho thuê quyền sử dụng đất hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng thường thấp hơn so với giá đất thị trường dẫn đến hộ gia đình nông dân không muốn chuyển nhượng, cho thuê mặc dù họ sản xuất không hiệu quả, thậm chí có nơi còn để hoang.

Do đó, Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã có nhiều quy định mới có ý nghĩa quan trọng thúc đẩy tích tụ, tập trung đất đai nông nghiệp trong thời kỳ mới với nhiều điểm đột phá. Đó là bổ sung quy định thời hạn sử dụng ổn định, lâu dài đối với đất rừng sản xuất giao cho cộng đồng dân cư, đơn vị vũ trang, ban quản lý rừng và một số trường hợp tổ chức, hộ gia đình, cá nhân đã nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp trong hạn mức sử dụng của hộ gia đình, cá nhân; Mở rộng hạn mức nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất lên không quá 15 lần hạn mức giao đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân.

Dự thảo cũng mở rộng đối tượng được nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất đất nông nghiệp cho tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp; Bổ sung quy định về các hình thức tập trung, tích tụ đất đai cho sản xuất nông nghiệp, cơ chế góp quyền sử dụng đất, điều chỉnh lại quyền sử dụng đất đối với các dự án tập trung đất nông nghiệp.

Phạm Yến