Rào cản trong phát triển phương tiện giao thông ‘xanh’

TMO – Ngành giao thông vận tải đặt mục tiêu đến năm 2030, tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính trong ngành GTVT sẽ giảm 5,9% so với kịch bản phát triển thông thường (BAU), tương ứng giảm 45,62 triệu tấn CO2 trong toàn giai đoạn. Với chuyển đổi phương tiện sử dụng nhiên liệu ‘xanh’, thân thiện môi trường, ngành đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ có 30% người dân sử dụng ô tô điện và 22% xe máy điện trong tổng số xe sử dụng.

Theo Kế hoạch giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực giao thông vận tải (GTVT) đến năm 2030, ngành GTVT phấn đấu, đến năm 2030, tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính trong ngành GTVT sẽ giảm 5,9% so với kịch bản phát triển thông thường (BAU), tương ứng giảm 45,62 triệu tấn CO2 trong toàn giai đoạn. Trong đó, phấn đấu năm 2025 giảm 3,4 triệu tấn CO2; năm 2030 giảm 10,61 triệu tấn CO2.

Để thực hiện mục tiêu này, ngành GTVT (Bộ GTVT) đề ra 10 biện pháp và lộ trình thực hiện, trong đó giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu đối với xe cơ giới sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới, đến năm 2030 bảo đảm 100% xe máy đạt định mức tiêu thụ nhiên liệu 2,3 lít/100km. Đáng chú ý, 100% ô tô con sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới bán ra đạt định mức tiêu thụ nhiên liệu: ô tô con dung tích động cơ <1400cc đạt 4,7 lít/100km; ô tô con dung tích động cơ từ 1400 - 2000cc đạt 5,3 lít/100km; ô tô con dung tích động cơ >2000cc đạt 6,4 lít/100km. Tỷ lệ áp dụng cho phương tiện mới lần lượt là 30% vào năm 2027, 50% vào năm 2028, 75% vào năm 2029 và 100% vào năm 2030.

(Ảnh minh họa)

Về biện pháp chuyển đổi phương thức vận tải hành khách từ sử dụng phương tiện cá nhân sang sử dụng phương tiện giao thông công cộng, đạt tỷ lệ đảm nhận của vận tải hành khách công cộng tại Hà Nội là 45% - 50%; TP. HCM là 25%; đô thị loại I đạt ít nhất 5%.

Chuyển đổi phương thức vận tải từ đường bộ sang các phương thức vận tải thân thiện môi trường như đường sắt, đường thủy nội địa và đường ven biển. Tập trung đầu tư kết cấu hạ tầng đường sắt, đường thủy và xây dựng các chính sách khuyến khích phát triển. Các biện pháp phát triển phương tiện sử dụng nhiên liệu thân thiện môi trường như sử dụng xe buýt CNG, đến năm 2030 đạt tổng số xe buýt CNG là 623 xe, trong đó 423 xe tại TP. HCM và 200 xe tại Hà Nội.

Khuyến khích sử dụng nhiên liệu sinh học, mở rộng phối trộn, sử dụng 100% xăng E5 đối với các phương tiện giao thông cơ giới đường bộ vào năm 2030. Sử dụng xe máy điện và ô tô điện, đến năm 2030 ô tô điện đạt 30% tỷ lệ sử dụng; xe máy điện chiếm 22% tổng số xe máy sử dụng. Đến năm 2025 bắt đầu sử dụng xe buýt điện và ước đạt 30% tỷ lệ sử dụng vào năm 2030.

Tuy nhiên, việc chuyển đổi phương tiện giao thông (sử dụng nhiên liệu sạch, xanh, thân thiện môi trường) hiện đang đối diện nhiều thách thức, nhất là tại các thành phố lớn, đơn cử như Hà Nội. Theo các chuyên gia, qua triển khai một số tuyến xe buýt sử dụng năng lượng điện thì có một số khó khăn ban đầu. Có vấn đề giải quyết được, có vấn đề phải kiến nghị giải quyết.

Theo đó, với xu thế phát triển phương tiện công cộng thì cần số lượng xe buýt khá lớn nhưng tuy nhiên, nguồn cung cấp xe buýt điện còn đang hạn chế. Trong nước chỉ có một nhà cung cấp, hiện chưa tiếp cận được nhiều với những nguồn cung cấp khác để có sự cạnh tranh và có lựa chọn hấp dẫn hơn về giá để đơn vị lựa chọn.

Tiếp đến là hành lang pháp lý, quy chuẩn quốc gia về xe buýt điện, đơn giá định mức, định hướng trong công tác quản lý sau này thì chúng ta vẫn đang trong quá trình xây dựng cũng chưa được hình thành. Đặc điểm kĩ thuật vốn có của xe điện, xe điện hiện nay thông số các xe đang sử dụng chỉ chạy 220-230 km/lần sạc, nó hạn chế năng suất khai thác phương tiện. Những tuyến có năng suất khai thác phương tiện khoảng tầm 300-400 km/ngày thì rõ ràng phải có bố trị phương tiện hợp lý hoặc bố trí hạ tầng sạc hợp lý, để giữa ca đầu ngày cuối ngày chúng ta có lượng điện cho hoạt động. Theo các chuyên gia, chúng ta phải nghiên cứu cái này để phát huy tối đa cái ưu việt của xe điện nhưng phải khai thác được năng suất hoạt động trong ngày của tuyến này, với điều kiện sạc chỉ trong tầm 230-250 km. Xe buýt chúng ta có nhiều chủng loại.

Hà Nội hiện nay có xe buýt nhỏ, xe buýt trung bình, xe buýt cỡ lớn. Tuy nhiên, hiện nay mới chỉ có 1 chủng loại xe buýt điện. Vậy nên cần chủng loại xe buýt đa dạng hơn để đưa vào các loại hình tuyến sao cho phù hợp. Tới đây dần dần chuyển đổi thành mạng lưới xe buýt gom, cần rất nhiều xe buýt nhỏ và xe buýt trung bình. Rõ ràng là chúng ta cần phải tiếp cận, các nhà sản xuất cũng cần đưa ra nhiều lựa chọn hơn để đưa phương tiện vào hoạt động.

Về hạ tầng kỹ thuật cho xe điện, hiện cần 2 hạ tầng, 1 là hệ thống sạc, 2 là hệ thống bảo dưỡng. Đầu tư một hệ thống giao thông xanh không chỉ có phương tiện. Chúng ta cần hạ tầng sạc được bố trí phù hợp, đủ thuận tiện để chúng ta nạp cho các xe đang vận hành trên tuyến trong ngày, đặc biệt là hạ tầng bảo dưỡng sữa chữa depo, chuyển đổi hẳn về kết cấu, về quy mô và tính chất làm việc. Cần sự đầu tư nhất định cho depo phục vụ cho số lượng lớn phương tiện như hiện nay và sắp tới. Ngoài ra, chúng ta đang vướng về giá. Hiện giá phương tiện khá cao. Để cho các đơn vị tiếp cận giá này cũng là một thách thức. Rõ ràng cần những chính sách phù hợp để có hỗ trợ tạo điều kiện hơn nữa. Có thể là cải tiến về công nghệ cũng là điều kiện để giảm giá thành. Giá thành chính là rào cản đầu tiên với các doanh nghiệp để mua sắm các phương tiện này.

ĐOÀN VINH