Rặng duối ở Đường Lâm đang bị nhiều tác động ảnh hưởng đến sự sống

Quan sát từ xa, những cây duối này lá vẫn còn xanh tốt. Nhưng khi lại gần sẽ thấy rất rõ nhiều cây phần thân đã có dấu hiệu bị sâu mọt, vỏ khô dùng tay bóc nhẹ là rụng.

Có nhiều sự tích về rặng duối cổ nay. Tuy nhiên, một điều không thể phủ nhận, đó là rặng duối cổ có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân Cam Lâm nói riêng và mảnh đất xứ Đoài - Đường Lâm nói chung.

Theo sử sách còn lưu lại tại di tích, đây là nơi vua Ngô Quyền buộc voi và ngựa chiến sau những cuộc tập trận cùng nghĩa quân trước khi tiến về vùng cửa sông Bạch Đằng đánh bại quân xâm lược Nam Hán trong trận Bạch Đằng.

Người dân tại làng cổ Đường Lâm rất tự hào về cây di sản tại quê hương mình, rặng duối được dân làng thôn Cam Lâm coi đây như báu vật. Người dân nơi đây cho rằng khu vực rặng duối rất thiêng, không ai dám tự động chặt phá, bẻ cành, phá phách. Vì vậy, khi rặng duối bị những tác động từ bên ngoài (vết cắt) trên thân, người dân cảm thấy rất đau xót.

Bà Dương Thị Thi – Xã Cam Lâm chia sẻ: Tôi lớn lên gắn bó với hàng cây duối này được 68 năm. Chứng kiến nhiều thăng trầm của cây. Cây già cỗi thì không thể tránh khỏi chuyện sớm chiều bị chết nhưng bản thân tôi vẫn mong muốn cơ quan chính quyền địa phương, Ban di tích đền có giải pháp bảo vệ cây.

“Rặng duối cổ Đường Lâm hàm chứa giá trị to lớn về văn hóa, tâm linh. Gìn giữ Cây Di sản cho thế hệ mai sau là việc làm cần thiết, thiết thực, kết nối giá trị văn hóa ngàn đời. Tuy nhiên, giờ đây không còn đủ số lượng 18 cây như lúc đầu”, bà Thi nói.

Một số cây duối cũng đang bị sâu mọt, côn trùng đục khoét làm tổ trên thân.

Một gốc cây duối cổ đã bị chết. Có người nói nguyên nhân do sét đánh. Có người lại cho rằng do khách du lịch đốt lửa trại làm cây chết.

Có cây còn bị mối làm tổ phủ kín gốc, rụng hết lá, cành trơ trụi.

Theo người dân, khu vực rặng duối này thường xuyên có những nhóm sinh viên, khách du lịch tới đây đốt lửa trại, ăn uống ngay dưới những gốc cây duối di sản. Thậm chí họ còn bẻ trộm cả ngô khoai ở dưới ruộng gần đó. Những việc trên không những có nguy cơ ảnh hưởng tới hàng Cây Di sản do bị những người vô ý thức khắc tên lên cây, xả rác bừa bãi, đốt lửa gây nguy hại tới môi trường…mà còn ảnh hưởng sự yên tĩnh, thanh bình của một vùng quê.

Nhiều cành cây lớn bị mục rỗng.

Khu vực Đường Lâm Sơn Tây hay còn gọi là vùng lõi của xứ Đoài, một trong những vùng đất địa linh nhân kiệt. Cùng với đền thờ và lăng vua Ngô Quyền, rặng duối cổ Đường Lâm nằm trong quần thể di tích lịch sử quốc gia, hàm chứa giá trị to lớn về văn hóa, tâm linh của đất nước và con người Việt Nam. Gìn giữ Cây di sản cho thế hệ mai sau là việc làm cần thiết, thiết thực, kết nối giá trị văn hóa ngàn đời.

Theo ông Nguyễn Đăng Thạo, Trưởng Ban Quản lý khu di tích Đường Lâm, trước hàng duối có 18 cây, mới bị chết 2 cây, do sét đánh và cây bị già quá nên chết. Hiện có một số cây cũng đang trong tình trạng khô, héo và chết từng phần. Nguyên nhân là do cây quá già, lớp vỏ bên ngoài cây bị khô, tróc, không còn sức dẫn dưỡng chất. Ngoài ra, cây duối thường xuyên bị côn trùng phá hoại, khiến cây không phát triển được. Trước tình trạng đó, Ban Quản lý di tích đã mời các chuyên gia về để giúp chữa trị, kéo dài sự sống cho cây.

Theo một số chuyên gia về lâm nghiệp, đối với các cây cổ thụ (có tuổi đời hàng trăm năm, thậm chí hàng nghìn năm) ngoài yếu tố tự nhiên mang tính quy luật, muốn duy trì sinh trưởng và kéo dài sự sống của cây rất cần sự quan tâm của các cấp, cách ngành và cộng đồng xã hội. Cụ thể, cần thường xuyên theo dõi tình trạng cây; chăm sóc cây đúng cách, đúng khoa học; bảo vệ cây, tránh tác động từ bên ngoài. Đặc biệt, cần kịp thời phát hiện mầm bệnh để có biện pháp xử lý sớm.    

Trước đó, ngày 22/4/2011, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam công nhận rặng duối cổ thụ (gồm 18 cây) tại làng cổ Đường Lâm (Sơn Tây, Hà Nội) là Cây Di sản Việt Nam.

Bài và ảnh: Dương Phúc