Quy hoạch đất đai gắn với phát triển không gian đô thị

Thứ tư, 11/01/2023 08:01

TMO - Sau 8 năm tổ chức thi hành Luật Đất đai năm 2013, công tác quản lý đất đai đã đạt được những kết quả quan trọng, tạo ra hành lang pháp lý đồng bộ, chặt chẽ góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, các quy hoạch ngành, lĩnh vực có sử dụng đất chưa đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với quy hoạch sử dụng đất. Chất lượng quy hoạch chưa cao, chưa có tầm nhìn dài hạn, chưa đảm bảo hài hòa giữa phát triển kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội và bảo vệ môi trường; chưa theo hướng tiếp cận quy hoạch không gian, dựa vào hệ sinh thái, tình trạng sử dụng đất không theo quy hoạch còn xảy ra, gây lãng phí.

Trên thế giới, quy hoạch chỉ được sử dụng cho quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch đô thị, quy hoạch khu đô thị, quy hoạch khu công nghiệp là việc phân vùng, phân khu đường giới, xác định cách thức phân chia lớp phủ thực vật, lớp xây dựng, hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đảm bảo hoạch định theo khu vực bảo tồn, bảo vệ nghiêm ngặt cấm phát triển; khu vực bảo tồn, bảo vệ được phép có một số hoạt động phát triển; khu vực hạn chế phát triển; khu vực phát triển đa mục tiêu. Trong khu vực phát triển đa mục tiêu, xác định rõ mật độ xây dựng, hệ số sử dụng đất, mật độ dân cư, không gian xanh, hồ điều hòa và không gian mở.

Thực tế, đất đai vừa là tài nguyên, vừa là tài sản đặc biệt của quốc gia; đất đai không chỉ là nguồn lực để phát triển kinh tế mà còn là vấn đề an ninh, chính trị, ổn định xã hội của đất nước. Bất kỳ một quốc gia nào việc quản lý “đinh” “điền” đều là vấn đề đại sự, đối với nước ta thì vấn đề này càng có ý nghĩa hơn bao giờ hết. Ngay từ Luật Đất đai đầu tiên năm 1987, Luật Đất đai năm 1993, Luật Đất đai năm 2003, Luật Đất đai năm 2013 đều quy định về công tác quy hoạch sử dụng đất; quy hoạch sử dụng đất là quy hoach duy nhất đảm bảo nhu cầu sử dụng đất cho các ngành, lĩnh vực.

(Ảnh minh hoạ)

Theo Luật Đất đai 2013, “quy hoạch sử dụng đất là việc phân bổ và khoanh vùng đất đai theo không gian sử dụng cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu trên cơ sở tiềm năng đất đai và nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực đối với từng vùng kinh tế - xã hội và đơn vị hành chính trong một khoảng thời gian xác định.”

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, sau hơn 8 năm tổ chức thi hành Luật Đất đai năm 2013, công tác quản lý đất đai đã đạt được những kết quả quan trọng, tạo ra hành lang pháp lý đồng bộ, chặt chẽ và khả thi cho việc khai thác và sử dụng đất đai hợp lý, tiết kiệm và có hiệu quả, khai thác nguồn lực đất đai cho việc phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được thực hiện theo hướng tiếp cận tổng hợp, liên ngành và trở thành công cụ quan trọng để Nhà nước thống nhất quản lý, phân bổ và sử dụng đất đai; là cơ sở để Nhà nước thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất.

Tuy nhiên, các quy hoạch ngành, lĩnh vực có sử dụng đất chưa đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với quy hoạch sử dụng đất. Chất lượng quy hoạch chưa cao, chưa có tầm nhìn dài hạn, chưa đảm bảo hài hòa giữa phát triển kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội và bảo vệ môi trường; chưa theo hướng tiếp cận quy hoạch không gian, dựa vào hệ sinh thái, tình trạng sử dụng đất không theo quy hoạch còn xảy ra, gây lãng phí.

Để giải quyết thực trạng nêu trên, Nghị quyết 18-NQ/TW đặt ra mục tiêu: “Hoàn thành xây dựng cơ sở dữ liệu số và hệ thống thông tin quốc gia về đất đai tập trung, thống nhất, đồng bộ, đa mục tiêu và kết nối liên thông”. Đồng thời, yêu cầu “tiếp tục hoàn thiện, nâng cao năng lực các tổ chức dịch vụ công trong lĩnh vực đất đai. Có cơ chế đầu tư, chính sách đãi ngộ, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao năng lực, trình độ cán bộ, công chức ngành quản lý đất đai; nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị, đáp ứng yêu cầu quản lý hiện đại”.

Thể chế hóa nội dung này, Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã bổ sung, hoàn thiện các quy định về nguyên tắc bảo đảm tính thống nhất với các quy hoạch ngành, lĩnh vực có sử dụng đất; hệ thống quy hoạch sử dụng đất bảo đảm đồng bộ ba cấp, trong đó quy hoạch sử dụng đất cấp huyện chi tiết đến từng thửa đất.

Bổ sung nội dung quy hoạch thể hiện được chỉ tiêu, không gian sử dụng đất; xác định khu vực sử dụng đất cần bảo vệ nghiêm ngặt, khu vực cần giữ ổn định, khu vực phát triển; định hướng phát triển các khu đô thị, khu công nghiệp, khu thương mại dịch vụ; đổi mới về phương pháp lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Hoàn thiện các quy định về sự tham gia của người dân trong lập, giám sát thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; quyền của người sử dụng đất trong khu vực quy hoạch; trách nhiệm công khai thông tin; quy định về rà soát, điều chỉnh hoặc hủy bỏ dự án không có khả năng thực hiện.

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, quy hoạch đất đai phải gắn với quy hoạch giao thông. Tập trung quản lý đất đai theo không gian, quản lý về chỉ tiêu phân bổ đất đai để sử dụng một cách hiệu quả, khai thác bền vững. Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, không kỳ vọng quy hoạch sử dụng đất thay thế tất cả các quy hoạch mà quy hoạch đất đai sẽ đưa ra một khung chung, sẽ quản lý những đối tượng mà chúng ta cần bảo tồn là các “khu vực tĩnh” như: bảo tồn thiên nhiên, văn hóa, lịch sử, đất lúa 2 vụ, hạ tầng giao thông cứng, khu vực phát triển xã hội đã hình thành… Còn những “khu vực động”, có thể thay đổi như: khu đô thị, thương mại dịch vụ…

Ngoài ra, khi quy hoạch đất đai gắn với giao thông, sẽ mở ra vấn đề giá trị đất đai tăng lên và phát triển kinh tế - xã hội sẽ mở theo. Đồng thời, quy hoạch đất đai cũng phải gắn với quy hoạch không gian đô thị, để xác định tới từng thửa đất. Hiện, quy hoạch xây dựng đô thị và nông thôn đã làm được tới 96%, do đó, chúng ta chỉ quản lý về chỉ tiêu phân bổ quốc gia để làm sao quản lý đất đai một cách hiệu quả.