Quản lý hoạt động thăm dò, khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường

TMO - UBND tỉnh Sơn La chỉ đạo các Sở, ngành chức năng, địa phương chú trọng phát triển vật liệu xây dựng thông thường, gắn hiệu quả kinh tế với bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên, môi trường, nhằm đảm bảo hoạt động khai thác, sản xuất vật liệu xây dựng bền vững trên địa bàn tỉnh.

Số liệu thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường Sơn La, tính đến tháng 5/2023 toàn tỉnh có 166 mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường được quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản. Trong đó, mới có 16 điểm mỏ đá làm vật liệu xây dựng thông thường được cấp phép khai thác, tổng công suất thiết kế 757 nghìn m3/năm, mới đáp ứng 51,49% nhu cầu so với dự báo.

Đối với cát, toàn tỉnh có 14 mỏ cát tự nhiên trên sông Mã và 3 điểm mỏ cát trên sông Đà thuộc địa phận huyện Bắc Yên đã cấp phép khai thác, tổng trữ lượng 182.200 m3/năm. Cộng với 2 mỏ đá làm nguyên liệu sản xuất cát (cát sạn) được cấp phép, tổng công suất 75 nghìn m3/năm và khai thác trong công trình dự án tại Mộc Châu 260 nghìn m3/năm mới chỉ đáp ứng khoảng gần 50% nhu cầu. Các điểm mỏ đá, cát còn lại đang được rà soát, thực hiện đấu giá, làm thủ tục cấp phép. Dự báo nhu cầu sử dụng vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh thời kỳ 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2035 nhu cầu đá xây dựng khoảng 1,47 triệu m3/năm và cát là 1,2-1,3 triệu m3/năm.

Theo đánh giá của UBND tỉnh Sơn La, thời gian qua công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động thăm dò, khai thác, sử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh đã có những chuyển biến tích cực; các cấp chính quyền đã nâng cao vai trò, trách nhiệm và phát huy được hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường tại địa phương.

Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước về hoạt động khoáng sản vẫn còn tồn tại, hạn chế như: Quy hoạch thăm dò, khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường còn hạn chế tại nhiều điểm mỏ đã được quy hoạch, thăm dò, khai thác; công tác cập nhật diễn biến rừng hàng năm và công tác quy hoạch lâm nghiệp còn chồng lấn với Quy hoạch thăm dò, khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường được duyệt; công tác cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường còn chậm; trình tự, thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư, cấp phép thăm dò, khai thác còn kéo dài (6 bước, 03 sở) dẫn đến tình trạng thiếu vật liệu xây dựng cục bộ tại một số huyện; một số mỏ đã được cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường nhưng một số chủ mỏ chưa thực hiện đúng các quy định về bảo vệ môi trường, chưa thi công khai thác đúng ranh giới và theo bản vẽ thiết kế khai thác mỏ được duyệt dẫn đến phải tạm dừng khai thác.

Công tác quản lý, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác ở một số địa phương chưa chặt chẽ dẫn tình trạng khai thác khoáng sản trái phép. Nguyên nhân chủ yếu của những tồn tại, hạn chế nêu trên là do sự phối hợp giữa các cấp, các ngành trong công tác quản lý nhà nước về khoáng sản chưa chặt chẽ; công tác cải cách thủ tục hành chính về cấp phép hoạt động khoáng sản còn chậm, chưa hiệu quả; một số sở, ngành và một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa chỉ đạo, điều hành quyết liệt, hiệu quả; thậm chí còn có tư tưởng sợ sai, đùn đẩy trách nhiệm hoặc trông chờ vào việc xin ý kiến của Bộ ngành Trung ương.

Khai thác khoáng sản làm VLXD thông thường cần đảm bảo hiệu quả, tránh lãng phí nguồn tài nguyên gắn với bảo vệ môi trường. 

Để khắc phục những tồn tại, hạn chế, Chủ tịch UBND tỉnh giao Sở TN&MT chủ trì, phối hợp với các Sở, ngành, UBND cấp huyện kiểm tra, rà soát, xác định rõ các điểm mỏ đủ điều kiện để tham mưu xây dựng Kế hoạch, tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản làm VLXD thông thường. Tiếp tục tuyên truyền, hướng dẫn các chủ đầu tư về quy trình, thủ tục cấp phép khai thác, sử dụng, kinh doanh khoáng sản (đất, cát) trong phạm vi dự án đầu tư xây dựng công trình.

Thống kê, kiểm kê trữ lượng khoáng sản đã khai thác; xác định sản lượng khoáng sản khai thác thực tế; xây dựng hệ thống kiểm soát hoạt động khoáng sản bằng công nghệ thông tin đặt tại Sở và tích hợp vào hệ thống điều hành IOC của tỉnh. Yêu cầu các tổ chức khai thác phải trang bị giám sát gồm camera, trạm cân…; riêng các tổ chức khai thác cát phải thiết lập hệ thống và thực hiện quan trắc, giám sát tác động xói lở lòng, bờ sông. Tăng cường thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về khoáng sản với tổ chức, cá nhân; xử lý nghiêm các trường hợp khai thác vượt phạm vi, công suất được cấp phép; gây ô nhiễm môi trường hoặc không thực hiện đúng nội dung bảo vệ môi trường được duyệt.

UBND tỉnh giao Sở Xây dựng chủ trì, rà soát Quy hoạch thăm dò, khai thác, sử dụng khoáng sản làm VLXD thông thường. Thường xuyên theo dõi, bám sát diễn biến thị trường để kịp thời cập nhật, công bố giá VLXD thông thường, chỉ số giá xây dựng đảm bảo phù hợp giá mặt bằng khu vực. Quản lý chặt chẽ giá VLXD, đặc biệt là giá vật liệu tại các mỏ đang khai thác, không để xảy ra tình trạng nâng giá, ép giá, bán với giá cao hơn mức giá đã được công bố.

Công an tỉnh chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương phối hợp với Sở TN&MT, chính quyền cấp huyện, xã, cơ quan chức năng liên quan ngăn chặn, xử lý nghiêm vi phạm về khai thác khoáng sản, gây ô nhiễm môi trường; vận chuyển, tập kết, kinh doanh, sử dụng khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp, đặc biệt là những nơi thường xảy ra khai thác đất, cát, sỏi trái phép.

Ngành chức năng tăng cường phối hợp nhằm quản lý chặt chẽ hoạt động thăm dò, khai thác khoáng sản trên địa bàn. 

UBND các huyện, thành phố chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, UBND cấp xã tăng cường quản lý tài nguyên khoáng sản chưa khai thác; quản lý chặt chẽ các khu vực đã được quy hoạch mỏ; xử lý nghiêm các hành vi san lấp mặt bằng, khai thác đất, đá hoặc đổ đất đá thải trái phép; thường xuyên giám sát chặt chẽ hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến, vận chuyển, tiêu thụ khoáng sản với các tổ chức, cá nhân đang thực hiện các hoạt động khoáng sản. Công bố công khai các khu vực Quy hoạch thăm dò, khai thác khoáng sản làm VLXD thông thường để thu hút các doanh nghiệp quan tâm đầu tư. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về quản lý tài nguyên, môi trường.

Tăng cường kiểm tra, giám sát công tác bảo vệ môi trường, an toàn lao động trong khai thác, chế biến, vận chuyển với các tổ chức, cá nhân đang thực hiện các hoạt động khoáng sản. Rà soát, xử lý dứt điểm các bến, bãi tập kết, kinh doanh cát, sỏi, VLXD nhưng chưa được cấp phép hoạt động và các điểm khai thác trái phép…Chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, Ban quản lý dự án cấp huyện, xã được giao làm chủ đầu tư các dự án, công trình thông báo bằng văn bản đến từng nhà thầu thi công yêu cầu không được tiếp nhận, sử dụng nguyên vật liệu xây dựng, san lấp không hợp pháp.

Chỉ đạo chủ đầu tư thực hiện kiểm tra, kiểm soát, giám sát chặt chẽ việc sử dụng nguyên vật liệu xây dựng, san lấp của các nhà thầu thi công; chỉ nghiệm thu, thanh, quyết toán với phần khối lượng cát, sỏi và đất san lấp có nguồn gốc hợp pháp. Chỉ đạo UBND các xã, phường, thị trấn tăng cường kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm các trường hợp khai thác khoáng sản trái phép; kiểm tra, giám sát chặt chẽ hoạt động khai thác của các điểm mỏ đã được cấp phép; kiên quyết xử lý hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý nghiêm hành vi vi phạm.

Trần Tuấn