Quản lý chặt chẽ hoạt động khai thác nguồn nước dưới đất

TMO - Theo đánh giá của UBND tỉnh Quảng Bình, thời gian qua công tác quản lý nhà nước về tài nguyên nước đặc biệt là nước dưới đất trên địa bàn tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, việc quản lý, bảo vệ, sử dụng nguồn tài nguyên này còn một số hạn chế cần tăng cường quản lý nhằm đảm bảo mục tiêu khai thác và sử dụng bền vững. 

Theo thống kê, hiện cả nước có khoảng 4.500 hệ thống cấp nước tập trung cho cả đô thị và nông thôn với tổng công suất cấp nước thiết kế khoảng 10,9 triệu m3/ngày đêm, trong đó, nước mặt chiếm 87%, nước ngầm chiếm 13%. Báo cáo Quy hoạch thăm dò, khai thác sử dụng tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh Quảng Bình đến năm 2020 cho thấy, trữ lượng tiềm năng nước dưới đất của tỉnh đạt khoảng 516.000m3/ngày đêm. 

Trong phạm vi tỉnh, hiện nay có 28 công trình quan trắc tài nguyên nước dưới đất được Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia quản lý và vận hành. Theo đánh giá của UBND tỉnh Quảng Bình, thời gian qua, công tác quản lý nhà nước về tài nguyên dưới đất đã có nhiều chuyển biến tích cực, cơ bản đáp ứng nhu cầu sử dụng nước cho dân. 

Theo đánh giá của các ngành chức năng tỉnh Quảng Bình, công tác quản lý và sử dụng tài nguyên nước dưới đất trên địa bàn tỉnh còn nhiều tồn tại, hạn chế, như: tình trạng khai thác nước ngầm và hành nghề khoan nước dưới đất diễn ra tràn lan không theo quy hoạch, không xin phép và không có giấy phép hành nghề đã làm cho nguồn nước có nguy cơ bị cạn kiệt, nhiễm bẩn, xâm nhập mặn, gây ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững nguồn tài nguyên nước.

Để bảo vệ nguồn nước dưới đất, UBND tỉnh yêu cầu các sở, ngành, địa phương giám sát chặt chẽ hoạt động khai thác, phân vùng hạn chế khai thác nguồn nước (Ảnh minh họa). 

Để bảo vệ nguồn tài nguyên nước dưới đất, đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững, trong những năm qua, UBND tỉnh Quảng Bình đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo kiểm soát chặt chẽ việc khai thác nguồn tài nguyên này. Theo đó, UBND tỉnh Quảng Bình đã ban hành Công văn số 1502/UBND-KT về việc tăng cường quản lý hoạt động khai thác nước ngầm và hành nghề khoan nước dưới đất trên địa bàn tỉnh.

Cụ thể UBND tỉnh yêu cầu Sở TN&MT chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan, UBND cấp huyện xây dựng kế hoạch, tiến hành rà soát tổ chức, cá nhân hành nghề khoan, khai thác nước dưới đất chưa có giấy phép, giấy phép đã hết hạn sử dụng, yêu cầu tiến hành làm thủ tục đăng ký cấp, gia hạn giấy phép theo đúng quy định; thanh, kiểm tra hoạt động khai thác, sử dụng nước ngầm và hành nghề khoan nước dưới đất; đồng thời, ngăn chặn, đình chỉ việc khai thác nước không đăng ký, không được cấp phép theo quy định của pháp luật.

Trên cơ sở Danh mục vùng hạn chế và vùng phải đăng ký khai thác nước dưới đất đã được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 5242/QĐ-UBND, UBND tỉnh Quảng Bình ban hành Quyết định số 20/QĐ-UBND phê duyệt Phương án tổ chức thực hiện việc hạn chế khai thác nước dưới đất trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. Quyết định nhằm tăng cường bảo vệ và dự trữ tài nguyên nước dưới đất; khai thác, sử dụng tài nguyên nước dưới đất tiết kiệm, an toàn, có hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm đời sống dân cư.

Các vùng xác định rõ các vùng hạn chế khai thác nước dưới đất trên địa bàn tỉnh. Cụ thể: vùng hạn chế 1 có 381 khu vực với tổng diện tích là 109,945km2. Trong đó, vùng hạn chế 1A (là khu vực có biên mặn, có hàm lượng tổng chất rắn hòa tan từ 1.500mg/1 trở lên) có 27 khu vực với tổng diện tích 72,411km2 bao gồm: huyện Tuyên Hóa 1 vùng, Quảng Trạch 4 vùng, Bố Trạch 2 vùng, Quảng Ninh 6 vùng, Lệ Thủy 3 vùng, thị xã Ba Đồn 11 vùng.

Vùng hạn chế 3 có 68 khu vực với tổng diện tích là 429,018km2 bao gồm: huyện Tuyên Hóa 6 vùng, Quảng Trạch 7 vùng, Minh Hóa 4 vùng, Bố Trạch 4 vùng, Quảng Ninh 9 vùng, Lệ Thủy 10 vùng, thị xã Ba Đồn 15 vùng và thành phố Đồng Hới 13 vùng. Vùng hạn chế hỗn hợp có 52 khu vực với tổng diện tích là 46,143km2 bao gồm: Huyện Tuyên Hóa 5 vùng, Quảng Trạch 5 vùng, Minh Hóa 4 vùng, Bố Trạch 4 vùng, Quảng Ninh 8 vùng, Lệ Thủy 4 vùng, thị xã Ba Đồn 14 vùng và thành phố Đồng Hới 8 vùng.

Trên cơ sở phương án án tổ chức thực hiện việc hạn chế khai thác nước dưới đất, UBND tỉnh yêu cầu các tổ chức, cá nhân có công trình khai thác nước dưới đất thuộc vùng hạn chế khai thác nước dưới đất tổ chức thực hiện việc hạn chế khai thác nước dưới đất theo quy định, cung cấp thông tin, số liệu liên quan đến công trình khai thác nước dưới đất theo yêu cầu của Sở TN&MT để phục vụ công tác khoanh định, điều chỉnh vùng hạn chế khai thác nước dưới đất khi có yêu cầu.

Địa phương này triển khai khoanh định vùng hạn chế khai thác nước đất và các giải pháp hạn chế khai thác nước dưới đất nhằm chống cạn kiệt, suy thoái. 

Để bảo vệ nguồn nước dưới đất có hiệu quả, thời gian tới, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh sẽ tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phối hợp với các Sở, ngành, địa phương liên quan xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân vi phạm trong lĩnh vực tài nguyên nước; đặc biệt, nghiêm túc triển khai phương án tổ chức thực hiện việc áp dụng các biện pháp hạn chế khai thác nước dưới đất đã được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 20/QĐ-UBND. 

Theo Bộ TN&MT, nguồn nước dưới đất có vai trò rất quan trọng để phục vụ cấp nước cho sinh hoạt cho nhân dân và phục vụ sản xuất để phát triển kinh tế xã hội. Tuy nhiên, do việc khai thác chưa hợp lý, chưa được kiểm soát chặt chẽ, thiếu quy hoạch dẫn đến nguồn nước dưới đất tại một số khu vực đã bị hạ thấp mực nước quá mức, nhất là tại các khu vực đô thị đã gây ra tình trạng xâm nhập mặn, sụt lún bề mặt đất.

Bộ TN&MT đã có nhiều giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, giám sát hoạt động khai thác để bảo vệ tài nguyên nước dưới đất, cụ thể Bộ đã ban hành các Thông tư: số 17/2021/TT-BTNMT quy định về giám sát khai thác, sử dụng tài nguyên nước (thay thế Thông tư số 47/2017/TT-BTNMT), trong đó đã quy định các tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tài nguyên nước (bao gồm cả việc khai thác nước dưới đất) phải kết nối, cung cấp số liệu quan trắc vào hệ thống giám sát khai thác, sử dụng nước để cơ quan quản lý nhà nước giám sát việc tuân thủ quy định của giấy phép, tuân thủ pháp luật trong khai thác, sử dụng nước; số 72/2017/TT-BTNMT quy định về xử lý, trám lấp giếng khoan không sử dụng; số 75/2017/TT-BTNMT quy định bảo vệ nước dưới đất trong các hoạt động khoan, đào, thăm dò, khai thác nước dưới đất.

Để kiểm soát, hạn chế khai thác tại các vùng nước dưới đất bị suy thoái, ô nhiễm, sụt lún đất hoặc có nguy cơ bị suy thoái, ô nhiễm, Bộ đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 167/2018/NĐ-CP ngày 26/12/2018 quy định việc hạn chế khai thác nước dưới đất, trong đó quy định Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh phải thực hiện việc khoanh định các vùng hạn chế khai thác nước dưới đất và thực hiện các biện pháp hạn chế khai thác để bảo vệ nguồn nước dưới đất.

Bộ cũng đã gửi các văn bản đôn đốc các địa phương triển khai thực hiện việc hạn chế khai thác nước dưới đất, tăng cường công tác bảo vệ nước dưới đất đồng thời gắn liền với việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức cá nhân. Hiện nay, Bộ TN&MT đang tập trung sửa đổi Luật Tài nguyên nước, trong đó sẽ sửa đổi, bổ sung các điều, khoản theo hướng kiểm soát, giám sát chặt chẽ việc khai thác nước dưới đất đảm bảo mục tiêu kép là tăng cường bảo vệ nước dưới đất, đồng thời đảm bảo đầy đủ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong việc khai thác, sử dụng nước dưới đất. 

Hải Yến