Phương án khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyên nước

TMO - Tỉnh Thái Nguyên đang triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản lý, bảo vệ tài nguyên nước. Qua đó, thực hiện hiệu quả nguyên tắc bảo vệ gắn với khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm nguồn tài nguyên này. 

Theo thống kê của ngành chức năng, tổng lượng nước toàn tỉnh Thái Nguyên là 3.656,5 triệu m3/năm, trong đó tổng lượng nước mặt là khoảng 3,54 tỷ m3 /năm, tổng trữ lượng nước dưới đất có thể khai thác được là 116,46 triệu m3 /ngày đêm. Tổng lượng tài nguyên nước có thể sử dụng bằng tổng lượng nước mặt có thể sử dụng và lượng nước dưới đất có thể khai thác ổn định là 3.302,5 triệu m3 /năm, trong đó lớn nhất tại lưu vực sông Cầu là 2.290,1 triệu m3/năm, nhỏ nhất là lưu vực sông Rong chỉ có 224 triệu m3/năm.

Kết quả thống kê hiện trạng sử dụng nước tỉnh Thái Nguyên cho thấy: Tài nguyên nước mặt là nguồn cung cấp chủ yếu cho các hoạt động dân sinh - kinh tế trên địa bàn với tỷ lệ sử dụng nước mặt đạt 95,4% trong đó chủ yếu là nước dùng cho sản xuất nông nghiệp chiếm 99,15% nhu cầu, đáp ứng 94,33% nhu cầu nước công nghiệp và 54,44% nhu cầu nước sinh hoạt. Căn cứ vào đặc điểm nguồn nước; khai thác, sử dụng nước của các mục đích sử dụng nước trong kỳ quy hoạch chức năng các nguồn nước trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên được phân vùng theo mục đích sử dụng chính như: Cấp nước sinh hoạt; Cấp nước công nghiệp - dịch vụ; Cấp nước nông nghiệp (tưới tiêu - nuôi trồng thủy sản); Giao thông thủy.

Tỉnh Thái Nguyên thực hiện phân vùng các vùng khai thác nước nhằm đảm bảo khai thác hiệu quả, bền vững (Ảnh minh họa) 

Bên cạnh đó dựa vào điều kiện địa hình, điều kiện kinh tế xã hội và điều kiện về thủy văn, nguồn nước, hệ thống công trình thủy lợi và khai thác nước khu vực nghiên cứu, nguồn nước được phân thành 5 vùng: Vùng thượng Thác Huống, vùng hạ Thác Huống, vùng thượng Núi Cốc, vùng hạ Núi Cốc và vùng lưu vực sông Rong. Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Thái Nguyên đã xác định cơ cấu kinh tế theo đó có sự dịch chuyển mạnh theo hướng tăng tỷ trọng công nhiệp và dịch vụ và giảm tỷ trọng nông nghiệp: Thứ tự ưu tiên phân bổ nguồn nước cho các đối tượng sử dụng nước trong kỳ quy hoạch được sắp xếp từ cao đến thấp cụ thể như sau: Sinh hoạt; Công nghiệp; Du lịch, Dịch vụ; Nông nghiệp; Thủy sản.

Dự đến năm 2030, dân số toàn tỉnh Thái Nguyên có quy mô đạt 1.517.909 người, bao gồm 15 đô thị, 11 khu công nghiệp và 54 cụm công nghiệp đã được phê duyệt quy hoạch. Tổng hợp nhu cầu dùng nước của các ngành trên địa bàn tỉnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050: nhu cầu nước sinh hoạt đến năm 2030 và 2050 lần lượt là 99,1 triệu m3 và 185,8 triệu m2; nhu cầu nước cho công nghiệp tương ứng là 80,67 triệu m3 và 140,9; nông nghiệp là 654 triệu m2 và 640 triệu m3; thủy sản là  52 triệu m3 và  46 triệu m3....

Nhằm khai thác và sử dụng nguồn nước hiệu quả, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội tại địa phương, tỉnh Thái Nguyên chú trọng xây dựng hệ thống giám sát tài nguyên nước và khai thác, sử dụng nước theo tiêu chí phải khống chế được lượng nước đến và đi khỏi khu dùng nước từ đó đánh giá được lượng nước có thể khai thác đưa ra các quyết định phân bổ tài nguyên nước hợp lý nhằm sử dụng nước hài hòa, hiệu quả, tiết kiệm đem lại lợi ích kinh tế cao nhất. Xây dựng mạng quan trắc tài nguyên nước, giám sát khai thác, sử dụng tài nguyên nước trên các khu dùng nước, các sông suối chính, các hộ khai thác sử dụng nước lớn như các hồ thủy điện, thủy lợi, các khu công nghiệp nhằm phát hiện sớm các vi phạm trong khai thác tài nguyên nước đặc biệt các khu vực có nguy cơ cạn kiệt nguồn nước.

Bên cạnh đó, để phát triển nguồn nước bổ sung nguồn cấp nước chống suy thoái cạn kiệt nguồn nước, tỉnh Thái Nguyên sẽ kết hợp với quy hoạch thuỷ lợi trong việc phòng chống cạn kiệt, suy thoái nguồn nước thông qua các công trình điều tiết như: Tiến hành cải tạo, nâng cấp các công trình thủy lợi để nâng cao khả năng điều tiết nước và cấp nước; Xây dựng bổ sung các hồ chứa, đập dâng để phục vụ cho các nhu cầu nông nghiệp, công nghiệp trong mùa kiệt; Bảo vệ rừng đầu nguồn và trồng rừng để đảm bảo độ che phủ của rừng nhằm tăng khả năng giữ nước của lưu vực để bổ sung nước cho mùa kiệt, đặc biệt khu vực rừng đầu nguồn thuộc thượng lưu hồ Núi Cốc.

Để khai thác hiệu quả nguồn nước, thì công tác bảo vệ, hạn chế ô nhiễm chất lượng nguồn nước, kiểm soát các nguồn thải tác động đến môi trường nước là nhiệm vụ cần được ưu tiên triển khai. Theo đó, Quy hoạch tỉnh Thái Nguyên thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 20250 nhấn mạnh đến nhiệm vụ kiểm soát các nguồn nước thải trong hoạt động phát triển kinh tế-xã hội tại địa phương, đồng thời nêu rõ giải pháp triển khai. 

Việc kiểm soát hiệu quả chất lượng nguồn nước thải sinh hoạt, công nghiệp, y tế...góp phần hạn chế nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước mặt. Ảnh: TL.  

Trong đó, đối với nước thải nông nghiệp: Thái Nguyên cần tập trung nâng cao nhận thức của nông dân trong kỹ thuật bón phân hóa học, khuyến khích sử dụng các loại phân bón vi sinh thay cho các loại phân bón hóa học thông thường; Thường xuyên tổ chức các lớp hướng dẫn về cách sử dụng phân bón, cách tưới, tiêu và chăm sóc cây trồng cho nông dân; Hạn chế chăn thả gia súc tự do và khuyến khích, trang bị phương tiện thu gom phân khi chăn thả gia súc tự do; Cấm sử dụng phân tươi bón ruộng, khuyến khích xử lý chất thải sinh hoạt và chăn nuôi bằng việc xây dựng các bể Biogas; Hạn chế xử dụng nước thải cho tưới ruộng hoặc phải có biện pháp xử lý phù hợp.

Đối với nước thải công nghiệp: Các nhà máy có nghĩa vụ xử lý nước thải đạt quy chuẩn, tiêu chuẩn cho phép trước khi thải ra môi trường; Khuyến khích các cơ sở sản xuất từng bước đổi mới máy móc, đưa vào các công nghệ tiên tiến dùng ít nước; Bắt buộc các dự án khi trình phê duyệt phải thực hiện xong hạng mục đánh giá tác động của việc phát triển dự án đến môi trường nói chung và môi trường nước nói riêng.

Tại các khu, cụm công nghiệp cần thiết kế và xây dựng hệ thống cấp thoát nước và xử lý nước thải hợp lý đảm bảo sử dụng tiết kiệm và tăng cường khả năng tái sử dụng nước; thu gom và xử lý toàn bộ nước thải sản xuất, nước thải sinh hoạt và nước mưa chảy tràn trong quá trình thi công xây dựng cơ sở hạ tầng và giai đoạn hoạt động của cụm công nghiệp đảm bảo 100% các khu công nghiệp đi vào hoạt động có các công trình xử lý nước thải và diện tích cây xanh hợp lý; các khu công nghiệp và các cơ có lưu lượng xả nước thải từ 1000 m3/ngày đêm trở lên thực hiện giám sát, quan trắc tự động nước thải đầu ra theo quy định.

Đối với nước thải y tế, các cơ sở y tế cần được xử lý nước thải đảm bảo quy chuẩn trước khi thải vào mạng lưới tiêu thoát chung. Đối với nước thải khác: các cơ sở phát sinh nước thải có trách nhiệm và nghĩa vụ xử lý đạt quy chuẩn tương ứng trước khi xả vào nguồn nước... 

Khai thác hài hòa giữa hai nguồn nước đảm bảo tiết kiệm tối đa, đồng thời đáp ứng cho các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội. Dự trữ nguồn nước dưới đất, giảm dần tốc độ khai thác nguồn nước dưới đất cho các mục đích sinh hoạt, sản xuất công nghiệp, y tế, du lịch - dịch vụ; Phát huy hết tiềm năng công trình khai thác, sử dụng nước mặt đa mục tiêu đảm bảo đủ nước cho các nhu cầu sử dụng, đảm bảo duy trì dòng chảy tối thiểu.

Hoàng Bình