[Photo Story] Quần thể chè Shan tuyết cổ thụ ở Lào Cai được công nhận Cây Di sản Việt Nam

Bắc Hà là huyện nằm ở phía Bắc của tỉnh Lào Cai. Nơi đây hiện đang có khoảng 950 ha chè, trong đó có 700 ha trang trại chè hữu cơ. Chè Shan tuyết Bắc Hà là sản phẩm đầu tiên và duy nhất được Chương trình “Mỗi xã, một sản phẩm” (OCOP) của Lào Cai xếp hạng 5 sao, cũng là sản phẩm nông nghiệp hữu cơ đầu tiên của Việt Nam xuất khẩu ra thị trường nước ngoài.

Vùng sản xuất chè hữu cơ trên địa bàn huyện Bắc Hà đã tạo việc làm và thu nhập thường xuyên cho trên 300 hộ dân với hơn 1.500 người, tại nhiều thôn, bản. 

Hiện nay, Bắc Hà còn khoảng 40 ha chè Shan tuyết cổ thụ do đồng bào dân tộc Mông, Tày, Nùng ở các xã miền núi Hoàng Thu Phố, Tả Củ Tỷ, Bản Liền chăm sóc... 700 ha trang trại chè Shan tuyết hữu cơ, chủ yếu ở các xã Bản Liền, Tả Củ Tỷ, Nam Khánh, Tả Van Chư và Hoàng Thu Phố.

Ngày 16/9/2023, UBND huyện Bắc Hà long trọng tổ chức Lễ đón Bằng công nhận Cây di sản Việt Nam đối với quần thể gồm 105 cây chè Shan tuyết cổ thụ tại xã Hoàn Thu Phố. Đây là sự kiện quan trọng, không chỉ có giá trị về mặt bảo tồn cảnh quan thiên nhiên, đa dạng sinh học, môi trường mà còn có giá trị lớn về mặt phát triển kinh tế từ tiềm năng bản địa.

Quần thể 105 cây chè Shan tuyết cổ thụ tại thôn Chồ Chải, xã Hoàng Thu Phố đều có tuổi từ trên 100 năm, có những cây trên 200 năm và nằm ở độ cao gần 1.500 m so với mực nước biển.

Trước đó, ngày 2/7, Hội đồng Cây Di sản Việt Nam nhóm họp xét đưa vào danh sách đề nghị Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam ký Quyết định công nhận quần thể chè Shan tuyết cổ thụ ở Bắc Hà, Lào Cai là Cây Di sản Việt Nam.

Xã Hoàng Thu Phố hiện còn giữ được gần 10 ha chè Shan tuyết cổ thụ, phân bố rải rác ở các thôn. Nhìn từ xa, đồi chè với những gốc to hơn vòng tay người ôm trông giống như rừng gỗ lớn, búp lá xanh mơn mởn.

Những gốc chè cổ thụ hàng trăm tuổi, đã sống qua 3 - 4 thế hệ, hơn trăm năm tuổi giờ đây được người dân bảo vệ, gìn giữ như báu vật, khi lá chè bán được giá cao, đem lại nguồn thu nhập ổn định. Vài năm trở lại đây, rừng chè Shan tuyết cổ thụ đã trở thành một trong những điểm đến hấp dẫn của nhiều du khách trong và ngoài nước, trong hành trình khám phá “Cao nguyên trắng” Bắc Hà thơ mộng, giàu bản sắc.

Phát biểu trong buổi Lễ đón bằng công nhận Cây Di sản, Phó Chủ tịch UBND huyện Bắc Hà Chu Thị Dương cho biết, việc lựa chọn công nhận Cây Di sản Việt Nam cho những cây chè Shan tuyết cổ thụ này, không chỉ góp phần tích cực bảo vệ hàng vạn cây chè lâu năm hiện có, mà còn thúc đẩy phát triển hàng trăm héc ta chè Shan tuyết đang được quy hoạch trồng phân bố rải rác ở các địa phương trong huyện. Bởi hiện nay, loại cây đặc sản này đã tạo ra sản phẩm OCOP 3 sao cho tỉnh Lào Cai và đã tìm được chỗ đứng ở một số nước châu Âu. Cây chè Shan tuyết đang đem lại lợi ích kép cho bà con các dân tộc địa phương, khi gắn phát triển du lịch với nông nghiệp bền vững.

Theo Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bắc Hà, sự kiện vinh danh Cây Di sản Việt Nam cho những cây Chè Shan tuyết cổ thụ, là một hoạt động hữu ích, trực tiếp bảo vệ những cây đặc hữu, góp phần nâng cao đời sống cho nhân dân địa phương, mà nó còn giáo dục truyền thống: biết trân trọng quá khứ và tự hào về truyền thống quê hương.

Theo người dân địa phương, hầu hết những cây chè ở đây đã sống qua nhiều thế hệ. Người dân ở đây rất giữ gìn vì chè Shan tuyết bán được giá cao, đem lại nguồn thu nhập khá, ổn định.

Sự kiện vinh danh, bảo tồn Cây Di sản Việt Nam do Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam khởi xướng và triển khai từ năm 2010. Đến nay đã có trên 7.000 cây cổ thụ, nhiều quần thể cây ở khắp các vùng, miền đất nước được công nhận Cây Di sản Việt Nam. Đặc biệt, nhiều cây cổ thụ ở hải đảo xa cũng được công nhận Cây Di sản Việt Nam. Hoạt động đã và đang nhận được sự hưởng ứng tham gia đông đảo của cộng đồng và chính quyền các địa phương, góp phần đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức xã hội bảo vệ cảnh quan thiên nhiên, môi trường, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội theo hướng bền vững.

Bài và ảnh: BÙI HOÀNG