[Photo Story] Phân loại rác còn nhiều khó khăn

Tại các địa điểm công cộng, trung tâm thương mại, các con phố trên địa bàn thành phố Hà Nội đã được lắp đặt các thùng phân loại rác. Tuy nhiên, việc phân loại rác vẫn chưa nhận được sự quan tâm của người dân.

Tại một số điểm vui chơi dành cho trẻ em, việc phân loại rác được minh họa thông qua hình ảnh sinh động về rác hữu cơ và các loại rác thải khác (nhựa, chai thủy tinh). Mặc dù đã có sự phân loại tuy nhiên có một thực tế thủy tinh là loại rác thải rắn nguy hại không thể phân hủy trong điều kiện thường. Tuy nhiên, loại rác này vẫn xuất hiện, lẫn với các loại rác thải khác tại điểm tập kết. 

Không khó để bắt gặp tình trạng rác thải được vứt cạnh các gốc cây, cột điện. Tại các khu vực này, toàn bộ rác thải vào trong 1 chiếc túi nilon to và chưa thực hiện phân loại.  

Tại các chung cư, căn hộ có buồng tập kết rác riêng. Tuy nhiên, công tác phân loại rác gần như không có do nhiều người dân vẫn chưa nắm được việc phân loại rác đúng cách. 

Tại một siêu thị có cung cấp dịch vụ ăn uống tại chỗ chỉ có duy nhất một chiếc thùng rác, điều này đồng nghĩa với việc tất cả các loại rác thải đều được đổ chung. 

Thùng rác công nghệ được thiết kế thông minh với 2 ngăn riêng biệt cho rác tái chế và không tái chế (triển khai lắp đặt trên địa bàn thành phố từ năm 2020 với kỳ vọng nâng tầm mỹ quan đô thị và làm thay đổi nhận thức của người dân trong việc phân loại rác). Tuy nhiên, theo ghi nhận của Phóng viên, thùng rác công nghệ được lắp đặt trên phố Trần Duy Hưng (quận Cầu Giấy), thùng bên trong còn úp ngược xuống khiến các túi rác đầy trên miệng thùng. 

Thùng rác công nghệ trên đường Nguyễn Chí Thanh thậm chí còn không có thùng chứa rác ở bên trong, khiến rác vương vãi, nhếch nhác, mất mỹ quan. Dù trên thùng đã ghi rõ "rác không tái chế và rác tái chế" nhưng do thói quen, nhiều người vẫn dồn rác vào một túi, sau đó vứt thẳng vào thùng.

Tại nhiều tuyến phố của các quận nội thành Hà Nội, thùng rác công nghệ được đặt rải rác trên vỉa hè, tại các vị trí có đông người dân tập trung như trước cửa siêu thị, các ngã tư... Mặc dù trên mỗi thùng rác công nghệ có in hình quy định phân loại rác, nhưng hầu hết trong các thùng đều chứa rác lẫn lộn.  

Tất cả các loại rác thải hầu hết chưa phân loại được đổ dồn trên phương tiện thu gom, đưa về điểm tập kết, xử lý.  

Chị Nguyễn Thị Mùi (công nhân vệ sinh môi trường) cho biết: Lượng rác thải hàng ngày quá lớn, việc phân loại rác gần như là không có, nếu có phân loại thì bản thân những người công nhân vệ sinh như chị sẽ nhặt nhạnh lại những vỏ lon, tấm bìa, hoặc những đồ vật nhìn thấy được khi thu gom rác để đem bán kiếm thêm thu nhập. Chị Mùi cho rằng, việc phân loại rác phải nằm ở ý thức người dân, nếu người dân phân loại sẵn sẽ giúp công tác thu gom nhàn, nhanh hơn. 

Theo các chuyên gia, việc thu gom rác thải phân loại tại nguồn phải được thực hiện đúng, tránh tình trạng người dân đã thực hiện phân loại rác tại nguồn nhưng đến công đoạn thu gom, tất cả loại rác lại đổ chung cùng 1 phương tiện thu gom, cùng chở về các bãi chôn lấp. Rác thải phân loại tại nguồn phải được thu gom có tính chất chuyên biệt, đồng thời phải được đến những cơ sở xử lý rác thải chuyên biệt. Ví dụ, rác thải hữu cơ phải có những xe thu gom và chuyên chở đến nhà máy xử lý làm phân bón, phân vi sinh… còn rác không phải hữu cơ phải được đưa đến những cơ sở tái chế phù hợp.  

Anh Nguyễn Văn Toán (Chùa Láng, Hà Nội) cho rằng, việc phân loại rác rất khó khăn vì phải thêm chí phí mua túi nilon để đựng, mặt khác, khi phải sử dụng nhiều túi nilon sẽ gây thêm ô nhiễm môi trường. Trong khi đó, nếu dùng túi tự phân hủy sẽ tăng thêm khoản chi phí vì túi này đắt hơn. Hơn nữa, nếu phân loại rác tại nguồn được làm tốt, nhưng đến công đoạn thu gom vận chuyển không làm tốt (không thu gom, vận chuyển riêng) thì vô tác dụng. 

Nhiều công nhân vệ sinh môi trường trang bị thêm túi bên cạnh xe đẩy rác để phân loại rác (giấy, bìa cát tông, chai nhựa...) sẽ được mang đi bán.

Từ đó, đem lại một khoản thu nhập nhỏ.

Hà Nội đã đặt mục tiêu đến năm 2025 giảm tỷ lệ rác thải sinh hoạt xử lý bằng hình thức chôn lấp từ khoảng 98% xuống còn 30%. Theo đó, mục tiêu này được thực hiện bằng các giải pháp đồng bộ, từ quản lý rác thải, phân loại rác tại nguồn đến thu gom, vận chuyển và xử lý bằng công nghệ tiên tiến, hiện đại. Tuy nhiên, việc phân loại rác tại nguồn, thu gom, vận chuyển...như hiện nay rất khó để đạt mục tiêu đề ra.

Nghị định 45/2022/NĐ-CP ngày 07/7/2022 của Chính phủ "Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường" quy định hộ gia đình, cá nhân không phân loại chất thải rắn sinh hoạt (rác thải), không sử dụng bao bì chứa rác sẽ bị phạt tiền. Từ nay đến 31/12/2024 là khoảng thời gian giúp cho người dân nhận thức được tầm quan trọng của việc phân loại rác thải, làm quen với việc phân loại rác thải hàng ngày. Sau ngày 31/12/2024, hộ gia đình không thực hiện phân loại rác theo quy định sẽ bị xử phạt và chi trả giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý theo quy định. 

Theo Khoản 1 Điều 26 Nghị định 45/2022 quy định: Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi hộ gia đình, cá nhân không phân loại chất thải rắn sinh hoạt theo quy định; không sử dụng bao bì chứa chất thải rắn sinh hoạt theo quy định Ngoài ra, Điều 25 Nghị định 45/2022 còn quy định một số mức phạt khác liên quan đến hành vi thu gom, thải rác trái quy định về bảo vệ môi trường, gồm: Phạt tiền từ 100.000 đồng đến 150.000 đồng đối với hành vi vứt, thải, bỏ đầu, mẩu, tàn thuốc lá không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng; Phạt tiền từ 150.000 đồng đến 250.000 đồng đối với hành vi vệ sinh cá nhân (tiểu tiện, đại tiện) không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng; Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi vứt, thải, bỏ rác thải, đổ nước thải không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng, trừ vi phạm quy định tại điểm d khoản này; Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với hành vi vứt, thải, bỏ rác thải trên vỉa hè, lòng đường hoặc vào hệ thống thoát nước thải đô thị hoặc hệ thống thoát nước mặt; đổ nước thải không đúng quy định trên vỉa hè, lòng đường phố; thải bỏ chất thải nhựa phát sinh từ sinh hoạt vào ao hồ, kênh rạch, sông, suối, biển.

Bài và ảnh: Dương Phúc